Wprowadzenie do językoznawstwa diachronicznego 3003-11JD4C

1. Przedmiot językoznawstwa historycznego (diachronicznego). Metody językoznawstwa historycznego. Pojęcie ewolucji językowej. Uwarunkowania zmian - wewnętrzne, zewnętrznojęzykowe, pozajęzykowe. Teorie zmian językowych. Chronologizacja zmian językowych (chronologia względna i bezwzględna).
2. Pokrewieństwo i powinowactwo językowe. Języki pokrewne. Język praindoeuropejski, wspólnota praindoeuropejska - chronologia, lokalizacja. Wspólnota bałto-słowiańska. Rodzina języków indoeuropejskich dziś.
3. Wspólnota Prasłowian - chronologia, lokalizacja. Język prasłowiański jako wspólne źródło wszystkich języków słowiańskich. Metody badania pierwotnego zasięgu języka prasłowiańskiego, czyli praojczyzny Słowian. Pochodzenie nazwy "Słowianie". Mity i legendy o początku, pochodzeniu i języku Słowian. Podstawowe tendencje w języku prasłowiańskim.
4. Rozpad Prasłowiańszczyzny. Trzy słowiańskie zespoły dialektalne. Najwcześniejsze procesy, które zadecydowały o różnicowaniu się i podziale języka psł. Słowiańska rodzina językowa.
5. Język staro-cerkiewnosłowiański - najstarszy zapisany język słowiański. Miejsce języka staro-cerkiewno-słowiańskiego wśród innych języków słowiańskich. Początki piśmiennictwa słowiańskiego i jego związek z chrześcijaństwem. Historia powstania języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Apostołowie Słowian - św. Cyryl i Metody. Misja cyrylometodejska na Morawach i jej znaczenie dla kultury Słowian i ich języków. Znaczenie języka scs. dziś. Ślady obrządku cyrylometodejskiego na ziemiach polskich (południowa Polska). Alfabety słowiańskie - głagolica, cyrylica. Transliteracja a transkrypcja. Transkrypcja wybranego tekstu staro-cerkiewno-słowiańskiego.
6. Specyfika języka staro-cerkiewno-słowiańskiego - charakterystyka lingwistyczna (podstawowe cechy językowe wyróżniające scs. spośród innych języków słowiańskich). Analiza wybranego tekstu scs, np. "Ojcze nasz" lub krótkiego fragmentu "Ewangelii".
7. Powstanie słowiańskich języków literackich, zasięg i sytuacja języków słowiańskich dziś. Alfabety używane we współczesnych językach słowiańskich. Najważniejsze wybrane różnice językowe między językami z poszczególnych grup: zachodnio-, wschodnio- i południowosłowiańskiej. Idee jedności Słowian.
8. Miejsce polszczyzny wśród innych języków słowiańskich. Dzieje grupy lechickiej. Źródła do dziejów języka polskiego. Najstarsze zapisy w języku polskim i początki piśmiennictwa. Typy średniowiecznych zabytków. Periodyzacja dziejów języka polskiego. Periodyzacja historycznojęzykowa a historycznoliteracka.
9. Archaizmy językowe i ich typy. Formy wyjątkowe, nieregularne (zwłaszcza fleksyjne i słownikowe) we współczesnej polszczyźnie jako świadectwo dawnych procesów historycznojęzykowych. porównanie języka (zwłaszcza słownictwa) tekstów polskich z różnych epok (np. na przykładzie tłumaczeń wybranego psalmu lub Dekalogu).
10. Słownictwo zwierciadłem kultury narodu. Ewolucja wybranych wyrazów lub grupy wyrazów na podstawie danych zawartych w słownikach historycznych. Etymologia jako dyscyplina językoznawcza. Słowniki etymologiczne języka polskiego. Etymologia wybranych wyrazów.
11. Onomastyka jako dyscyplina językoznawcza. Przedmiot i działy onomastyki. Nazwy miejscowe i ich klasyfikacje. Etymologia wybranych nazw miejscowych. Antroponimia, czyli nazwy osobowe (imiona, nazwiska, przezwiska, przydomki). Sposoby klasyfikacji tych nazw. Etymologia imion i nazwisk Polaków.