Gramatyka opisowa języka polskiego II 3003-1112GO
1. Przedmiot fleksji. Funkcje konstrukcji fleksyjnych (semantyczna, składniowa). Fleksja a składnia.
2. Różne rozumienia pojęcia wyraz: słowo (wyraz tekstowy), forma wyrazowa (wyraz gramatyczny, forma gramatyczna), leksem. Definicje leksemu.
3. Polskie systemy klasyfikacji leksemów na części mowy.
4. Problemy dyskusyjne w klasyfikacjach leksemów (m.in. zaimek, liczebnik, partykuła, przysłówek).
5. Budowa konstrukcji fleksyjnej: temat, wykładnik fleksyjny.
6. Konstrukcje syntetyczne, aglutynacyjne i analityczne.
7. Alternacje morfonologiczne. Morfonologia.
8. Polszczyzna jako język fleksyjny. Problem homonimii form fleksyjnych. Pojęcie synkretyzmu.
9. Pojęcia: kategoria gramatyczna, wartość kategorii gramatycznej. Kryteria podziału i typy kategorii gramatycznych. Struktura kategorii gramatycznej: człon nacechowany - człon nienacechowany.
10. Kategorie gramatyczne rzeczownika i ich wartości (charakterystyka funkcjonalna). Przypadek. Liczba. Rodzaj. Klasyfikacje rodzajowe rzeczowników.
11. Deklinacja rzeczownika. Kryteria repartycji końcówek wspólnofunkcyjnych. Zaimki rzeczowne.
12. Kategorie gramatyczne przymiotnika i ich wartości (charakterystyka funkcjonalna). Problem stopnia.
13. Kategorie gramatyczne liczebnika i ich wartości (charakterystyka funkcjonalna). Granice tej klasy leksemów. (Typy liczebników. Tzw. liczebniki główne i zbiorowe: zakres użycia.)
14. Kategorie gramatyczne czasownika i ich wartości (charakterystyka funkcjonalna: funkcje prymarne i sekundarne). Osoba, czas, tryb, aspekt, liczba, rodzaj. Problem strony. Czasowniki właściwe i niewłaściwe (podział predykatywów).
15. Paradygmat czasownikowy. Formy nieosobowe czasownika i ich funkcje. Problem imiesłowów. Reguły ich tworzenia. Aspekt a zasób form czasownika.
16. Jana Tokarskiego zasady opisu koniugacji polskiej. Zastosowania tego opisu.
17. Przedmiot składni. Wypowiedzenie a zdanie, oznajmienie, zawiadomienie.
18. Klemensiewiczowska analiza zdania pojedynczego.
19. Obligatoryjne składniki wypowiedzenia. Pojęcie składnika zdaniotwórczego.
20. Analiza na składniki bezpośrednie. Różne typy zależności: pojęcie równorzędności, podrzędności oraz inkluzji.
21. Pojęcie związku składniowego: zgoda, rząd. Akomodacja syntaktyczna. Własności akomodacyjne leksemów i form wyrazowych. Problemy szczegółowe: tzw. związek główny, grupa z liczebnikiem; problem przyimków.
22. Konotacja. Własności konotacyjne leksemów i form wyrazowych. Struktura zdania. Podstawowe wzorce konotacyjne. Schematy zdaniowe.
23. Granice zdania złożonego. Struktury semantycznie złożone wyrażane zdaniem pojedynczym.
24. Grupa a zdanie. Klasyfikacja grup syntaktycznych w języku polskim.
25. Typy zdań złożonych parataktycznie.
26. Typy zdań złożonych hipotaktycznie (Klemensiewicz i ujęcia nowsze).
Rodzaj przedmiotu
Literatura
M. BAŃKO, 2002, Wykład z fleksji, Warszawa.
A. BOGUSŁAWSKI, 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, [w:] "Poradnik Językowy", z. 8.
B. DUNAJ, 1979, Zarys morfonologii współczesnej polszczyzny, Kraków.
B. KLEBANOWSKA, 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, [w:] Studia gramatyczne VIII, Wrocław.
R. LASKOWSKI, 1981, Części mowy problem syntaktyczny czy morfologiczny?, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 2", Łódź.
R. LASKOWSKI, 1998, Zagadnienia ogólne morfologii. Podstawowe pojęcia fleksji. Kategorie morfologiczne języka polskiego - charakterystyka funkcjonalna, [w:] GWJP. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa , wyd. 2., s. 27-86 i 151-224.
W. MAŃCZAK, 1956, Ile rodzajów jest w polskim?, [w:] "Język Polski" XXXVI, Kraków, s. 116-121.
Z. SALONI, 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] "Język Polski" LIV, Kraków, z. 1. i 2.
Z. SALONI, 1992, Co istnieje, a co nie istnieje we fleksji polskiej, "Prace Filologiczne" XXXVII, Warszawa, s. 75-87.
J. TOKARSKI, 1973, Fleksja polska, Warszawa (lub wyd. następne).
A. BOGUSŁAWSKI, 1983, Słowo o zdaniu i tekście, [w:] Tekst i zdanie, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław, s. 7-31.
D. BUTTLER, 1976, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa, rozdz. I.
Z. GOŁĄB, 1976, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), "Biuletyn PTJ" XXV, Kraków.
R. GRZEGORCZYKOWA, 1990, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa (lub wyd. następne), cz. II, rozdz. 1., 3. i 4.
R. GRZEGORCZYKOWA, 1996, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.
Z. KLEMENSIEWICZ, 1963, Zarys składni polskiej, Warszawa (lub wyd. następne).
J. KURYŁOWICZ, 1948, Les structures fondamentales de la langue: groupe et proposition, [w:] Studia Philosophica III, s. 203-209; Tłum. (1971), Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w] Problemy składni polskiej, [oprac.] A. M. Lewicki, Warszawa .
R. LASKOWSKI, 1984, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy i kategorie imienne, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa, s. 26-37 i 149-169.
K. POLAŃSKI, 1966, Główne typy struktur zdaniowych w języku polskim, "Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach, Prace Językoznawcze III", Katowice 1966.
Z. SALONI, M. ŚWIDZIŃSKI, 1985, Składnia współczesnego języka polskiego, wyd. I. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, s. 278; wyd. II, PWN, Warszawa.
A. WIERZBICKA, 1966, Czy istnieją zdania bezpodmiotowe?, "Język Polski" XLVI, Kraków, s.177-196, (odpowiedź: Bańkowski, 1967, Jeszcze o zdaniach bezpodmiotowych, [w:] "Język Polski" XLVII, Kraków).
H. WRÓBEL, 2001, Gramatyka języka polskiego. Kraków.
Z. ZARON, 1988, Niektóre problemy z konotacją syntaktyczną, [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin, s.113-119.
Z.ZARON, 2003, Oddziaływania składniowe, "Prace Filologiczne" XLVIII, s.477-498.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: