Film: sztuka, technika, ideologia (cz. 2) 3002-SPEC13KW7

Celem zajęć jest analiza historycznego rozwoju obrazu filmowego pośród i wobec innych form obrazu i innych mediów (audio)wizualnych. Nie chodzi zatem jedynie o śledzenie wpływów, ale o dostrzeżenie, że jeśli wiek XX zasadnie możemy określać wiekiem kina, to nie tylko ze względu na masowy charakter oddziaływania tego medium, ale również dlatego, że obraz filmowy prowokował (a może wciąż prowokuje?) wiele najistotniejszych dyskusji teoretycznych, estetycznych i ideologicznych związanych z ontologią, statusem i potencją obrazu w ogóle. Kolejne tematy zajęć uporządkowane są chronologicznie, a zatem punktem wyjścia każdorazowo będą istotne zjawiska z historii kina – najważniejsze nurty i szkoły, najbardziej wpływowi twórcy, dominujące instytucje kinematograficzne czy wyjątkowo spektakularne manifesty. Za tymi zjawiskami poszukiwać jednak będziemy zarówno kontekstów społecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych, jaki i konkretnych umocowań teoretycznych, które pozwalają na bardziej trwałą i pogłębioną problematyzacją zjawisk historycznofilmowych. Ta dwutorowość problematyki zajęć znajduje potwierdzenie w opracowaniach, które składają się na listę lektur obowiązkowych. Każdym zajęciom towarzyszą dwa teksty, z których zwykle jeden ma charakter bardziej historycznofilmowy, drugi zaś uruchamia szersze konteksty omawianego zjawiska lub proponuje właściwe dlań pojęcia z zakresu teorii filmu.
Podczas zajęć "Film: sztuka, technika, ideologia (cz. 2)" będziemy kontynuować tematy podjęte w pierwszym semestrze - punktem wyjścia będzie tym razem sytuacja kina w czasie drugiej wojny światowej oraz pytanie, na ile wydarzenie to możemy uznać za przełomowe w perspektywie historii i teorii filmu. Spróbujemy zatem podsumować refleksje z poprzedniego semestru, pytając o istotę i sens podziału na kino klasyczne i modernistyczne, który, choć trwale wpisany w historię kina, bywa jednocześnie kwestionowany przez współczesną teorię filmu.
Kolejne poruszane w trakcie zajęć tematy doprowadzą nas do zagadnień związanych ze statusem kina wobec przemian sfery medialnej (ale także szerszych przemian społecznych i kulturowych) na początku XXI wieku.

1. Druga wojna światowa

Zagadnienia: wpływ drugiej wojny światowej na historię kina; wojna jako wydarzenie historyczno- i teoretycznofilmowe; źródła filmowego modernizmu; obraz-ruch i obraz-czas w filozofii kina Gilles'a Deleuze'a.

2. Neorealizm

Zagadnienia: neorealizm włoski jako odpowiedź na przemiany powojennej rzeczywistości; neorealistyczny stan świadomości; przemiany technologiczne będące konsekwencją drugiej wojny światowej; kino jako medium społeczne

3. Polityka autorska

Zagadnienia: teoretyczne i ideologiczne podstawy nowofalowej koncepcji kina; intelektualna funkcja filmu – pytanie o tzw. kino mentalne; założenia i konsekwencje polityki autorskiej w kinie lat 60.; wpływ realistycznej teorii filmu André Bazina na twórców Nowej Fali

4. Nowa Fala

Zagadnienia: filmowe i pozafilmowe źródła Nowej Fali w kinie francuskim; najważniejsze spory teoretyczne w środowisku twórców Nowej Fali; różnorodność nowofalowych praktyk i poszukiwań w obszarze kina; spory teoretyczne wokół statusu i zakresu oddziaływania Nowej Fali; wpływ Nowej Fali na kino europejskie i amerykańskie drugiej połowy XX wieku

5. Film dokumentalny

Zagadnienia: źródła praktyk dokumentalnych w początkach kina oraz w kinie klasycznym; pionierzy praktyki i teorii kina dokumentalnego; teoretyczne spory wokół definicji dokumentalizmu i możliwości filmowego obiektywizmu; różnorodność praktyk w obrębie kina dokumentalnego w drugiej połowie XX wieku; refleksywność kina dokumentalnego

6. Film i rzeczywistość: spory teoretyczne

Zagadnienia: wielość koncepcji filmowego realizmu w teorii filmu w latach 50. i 60. XX wieku; relacja między obrazem filmowym a rzeczywistością w kontekście teorii filmu oraz filmowych praktyk; ideologiczne skutki „wrażenia rzeczywistości” w kinie; krytyka ideologiczna w refleksji o kinie

7. Kino kontestacji

Zagadnienia: kino jako medium kontrkultury; „kino kontestujące” czy „kino o kontestacji”?; przekształcenia klasycznego hollywoodzkiego modelu produkcji filmowej; nowe praktyki odbioru filmu (m.in. kino kultowe, midnight movies); kryzys ideologiczny i jego odzwierciedlenia w kinie amerykańskim przełomu lat 60. i 70.

8. Kino awangardowe

Zagadnienia: amerykańskie kino awangardowe lat 60. i 70. wobec kina głównego nurtu i kina kontestacji; obraz filmowy wobec innych praktyk awangardowych; cielesność i seksualność jako temat awangardy – nowe praktyki i koncepcje teoretyczne; feministyczna teoria filmu

9. Kino "Nowej Przygody"

Zagadnienia: źródła określenia „kino Nowej Przygody” i pytanie o jego zasadność; amerykańskie kino popularne lat 80. wobec przemian technologicznych; zastosowanie psychoanalitycznej teorii filmu do badania kina popularnego; spory teoretyczne i pojęciowe w obrębie psychoanalitycznej teorii filmu

10. Filmowy postmodernizm

Zagadnienia: kino klasyczne, kino modernistyczne, kino postmodernistyczne: problem ewolucji form filmowych oraz instytucji kinematograficznych; „postmodernizm wysoki” i „postmodernizm popularny” – wątpliwości i spory w teorii filmu lat 90.; ewolucja formuły kina autorskiego pod koniec XX wieku

11. Dogma i europejskie kino lat 90.

Zagadnienia: „globalne Hollywood”: pytania o uniwersalny model produkcji filmowej, nowe praktyki odbiorcze i wyzwania teoretyczne; sytuacja kinematografii narodowych wobec przekształceń zaplecza kapitałowego globalnej produkcji filmowej; deklarowany „ascetyzm” manifestu Dogmy 95 wobec intensywnego rozwoju technologii cyfrowych i głębokich przekształceń estetyki filmu w latach 90.

12. Kino rozszerzone czy śmierć kina?

Zagadnienia: teoria filmu i filmowa praktyka wobec perspektywy dosłownej lub metaforycznej „śmierci kina”; „kino synestezyjne” czy „kino rozszerzone”?; pytania o strategie oporu (widzów i samego obrazu filmowego) wobec przekształceń krajobrazu medialnego; archeologia i futurologia języka nowych mediów w ujęciu Lva Manovicha