Szybciej, wyżej, mocniej i nie tylko. Historia sportu i turystyki w XIX wieku 3002-KON2023K28
W XIX wieku transformacje społeczne i gospodarcze doprowadziły do przyspieszenia
rozwoju miast, których ludność zaczęła dysponować większą od mieszkańców wsi
ilością czasu wolnego dotąd dostępnego tylko dla warstw uprzywilejowanych. Sytuacja
taka umożliwiła rozwój aktywności ludzkich nieukierunkowanych na produkcję żywności
i dóbr przemysłowych, ale służących przyjemnemu spędzaniu czasu przeznaczanego na
odpoczynek. W tej kategorii doskonale mieści się sport i to zarówno uprawiany w sposób
aktywny jak i podziwiany z trybun stadionów czy hal sportowych. Celem zajęć jest
przedstawienie wybranych zagadnień historii społecznej przez pryzmat zainteresowań
sportowych oraz aktywnego uprawiania sportu lub turystyki przez różne klasy społeczne.
Nie zabraknie także przedstawienia procesu instytucjonalizacji i profesjonalizacji
dyscyplin sportowych.
W cyklu 2023Z:
W XIX wieku transformacje społeczne i gospodarcze doprowadziły do przyspieszenia rozwoju miast, których ludność zaczęła dysponować większą od mieszkańców wsi ilością czasu wolnego dotąd dostępnego tylko dla warstw uprzywilejowanych. Sytuacja taka umożliwiła rozwój aktywności ludzkich nieukierunkowanych na produkcję żywności i dóbr przemysłowych, ale służących przyjemnemu spędzaniu czasu przeznaczanego na odpoczynek. W tej kategorii doskonale mieści się sport i to zarówno uprawiany w sposób aktywny jak i podziwiany z trybun stadionów czy hal sportowych. Celem zajęć jest przedstawienie wybranych zagadnień historii społecznej przez pryzmat zainteresowań sportowych oraz aktywnego uprawiania sportu lub turystyki przez różne klasy społeczne. Nie zabraknie także przedstawienia procesu instytucjonalizacji i profesjonalizacji dyscyplin sportowych. |
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu zajęć student powinien znać faktografię z zakresu zajęć, scharakteryzować
strukturę rodzajów źródeł wykorzystywanych w trakcie zajęć, samodzielnie wyciągać
wnioski oraz posługiwać się fachową terminologią w przynajmniej jednym nowożytnym
języku obcym. Ponadto po zaliczeniu zajęć student powinien być zdolny do trafnej
argumentacji, przeprowadzenia wewnętrznej i zewnętrznej struktury źródła, dostrzegania
przyczynowo-skutkowego ciągu zdarzeń oraz samodzielnego formowania i dowodzenia
tez. W trakcie zajęć studenci powinni tez wykształcić umiejętność wyciągania wniosków
i kulturalnego prowadzenia sporów.
Kryteria oceniania
Prowadzący ocenia prace studentów na bieżąco. Oceniana będzie trafność wypowiedzi
uczestników, dobór argumentacji oraz poziom przygotowania do poszczególnych zajęć.
Student ma prawo do jednej nieusprawiedliwionej nieobecności w semestrze. Dwie
kolejne nieobecności muszą być usprawiedliwione (zwolnieniem lekarskim) i zaliczone
na dyżurze prowadzącego rozmową na temat materiału z opuszczonych zajęć. Czwarta
nieobecność skutkuje wykreśleniem studenta z listy uczestników ćwiczeń. Jeżeli
prowadzący ma wątpliwości w sprawie oceny studenta lub student nie zgadza się z
oceną, prowadzący rezerwuje sobie prawo odpytania uczestnika zajęć z materiału
obejmującego zagadnienia poruszane na ćwiczeniach.
Literatura
1. Sport amatorski – piłka nożna – cześć I
a. Źródła
I. Regulamin gry z 1903 roku – dostępny na stronie IFAB
II. Lustgarten J., Narodziny krakowskiego sportu, [w:] Kopiec wspomnień, Kraków 1964
b. Opracowania:
I. Gowarzewski A., Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego, Katowice 1997
II. Kukliński J., Pierwsze mecze, pierwsze bramki... Piłkarstwo krakowskie od kolebki do założenia Krakowskiego Okręgowego Związku , Kraków 1988, 5-28.
2. Sport amatorski – piłka nożna – cześć II
a. Źródła
I. Statut Związku Polskiego Piłki Nożnej, Kraków 1912
II. Prasa galicyjska dostępna w Internecie („Czas”, „Głos Narodu”, „Nowa reforma”)
b. Opracowania
I. Kukliński J., Pierwsze mecze, pierwsze bramki... Piłkarstwo krakowskie od kolebki do założenia Krakowskiego Okręgowego Związku , Kraków 1988
3. Sport rasistowski – boks
a. Źródła
I. Queensbury Rules (reguły walk bokserskich)
II. Jim Crow law (prawa stanowe dyskryminujące ludność afro amerykańską)
III. Prasa amerykańska i światowa – depozyt prowadzącego [„Boston Daily Globe”, „Chickago Daily Tribune”, „Courier-Journal”, „Detroit Free Press”, „Indianapolis Star”, „Los Angeles Times”, „New York Times”, „New York Tribune”, „St. Louis Post – Dispatch”, „The Austin Statesman”, „The Globe”, „The Irish Times” (Dublin), „The Manchester Guardian”, „The Scotsman” (Edynburg), „The Sun” (Baltimore)]
b. Opracowania:
I. Bederman G., Manliness and Civilization, Chickago 1996
II. Reksza A., Słynne pojedynki, Warszawa 1988
4. Sport celebrytów – walki francuskie (zapasy)
a. Źródła
I. Cyganiewicz S., Na ringach całego świata: księga wspomnień, Nowy Sącz 1937, s. – tekst dostępny w Internecie
b. Opracowania:
I. Cyganiewicz Stanisław, [w:] Mała encyklopedia sportu, t. I, Warszawa 1987
II. Historia polskich zapasów 1922-2012., Warszawa, 2012 – tekst dostępny w Internecie
5. Sport idealistów – ruch olimpijski
a. Źródła
I. Coubertin P. de, Przemówienia, pisma różne i listy, Warszawa 1994
II. Coubertin P. de, Olympism: selected writings, Lozanna 2000
b. Opracowania
I. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Londynu 1894-2012, Poznań 2012
6. Sport ponadnarodowy – Igrzyska Olimpijskie
a. Źródła
I. Oficjalny raport z Letnich Igrzysk Olimpijskich 1896 w Atenach - cz. I i II
II. The Official Report of the Olympic Games of Stockholm 1912
b. Opracowania
I. Grinberg D, Parczewski A., Igrzyska lekkoatletów, 2019
II. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Londynu 1894-2012, Poznań 2012
7. Sport zawodowy – hokej na lodzie – część I
a. Źródła
I. Prasa kanadyjska – depozyt prowadzącego („Toronto Globe”, „Toronto Daily Star”)
b. Opracowania
I. Mason D. S. The International Hockey League and the Professionalization of Ice Hockey, 1904–1907, [w:] “Journal of Sport History”, T. XXV, nr 1, lato 1998 – tekst dostępny w internecie
II. Coleman C. L., The Trail of the Stanley Cup, Vol. 1, 1893–1926 inc., Quebec 1966, s. 178-200. – depozyt prowadzącego
III. Shae K., Wilson J., The Toronto Maple Leaf Hockey Club. Official Centential Publication 1917-2017, Toronto 2016, s. 5-13. – depozyt prowadzącego
8. Sport zawodowy – hokej na lodzie – część II
a. Źródła:
I. Statystyki zawodników drużyn Toronto Arenas (obecnie Toronto Maple Leafs) dostępne na stronie internetowej Toronto Maple Leafs
II. Prasa kanadyjska – depozyt prowadzącego („Toronto Globe”, „Toronto Daily Star”)
b. Opracowania:
I. Coleman C. L., The Trail of the Stanley Cup, Vol. 1, 1893–1926 inc., Quebec 1966, s. 328-347. – depozyt prowadzącego
II. Bowlsby C. H., Empire of Ice: The Rise and Fall of the Pacific Coast Hockey Association, 1911–1926, Vancouver 2012, s. – depozyt prowadzącego
9. Sport patriotów – towarzystwa sportowe, „Sokół”, ukraińskie
a. Źródła
I. Prasa galicyjska – dostępne w Internecie („Czas”, „Kurier Lwowski”)
b. Opracownia:
I. 125 lat Sokolstwa Polskiego 1867-1992, Warszawa-Inowrocław 1992, s.
II. Golachowski K., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Nowym Sączu 1887-1937, Nowy Sącz 1937 – tekst dostępny w internecie
10. Sport elitarny – sporty samochodowe
a. Źródła:
I. Rychter W., Dzieje samochodu, Warszawa 1983
b. Opracowania:
I. Regulamin jazdy konkursowej na samochodach,Warszawa 1913
11. Narodziny polskiej turystki górskiej
a. Źródła:
I. Goszczyński S., Dziennik podróży do Tatrów, Wrocław 2005
b. Opracowania:
I. Krygowski W., Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej, Kraków 1973, s. 11-38
12. Turystyka górska – Polskie Towarzystwo Tatrzańskie
a. Źródła:
I. Sprawozdania PTT publikowane w „Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego” – kilka wybranych sprawozdań – tekst dostępny w Internecie
b. Opracowania:
I. Krygowski W., Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa -Kraków 1988, s. 16-32.
II. Świerz M., Zarys dziejów taternictwa polskiego, [w:] „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, Kraków 1913, T. XXXIV, s. 49-69 – czasopismo dostępne w Internecie
13. W trosce o życie turysty – TOPR
a. Źródła:
I. Hašek J., Turystyka, [w:] Pocztówki z c.k. monarchii, Warszawa 2014
II. Statut Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego
III. Księga wypraw ratunkowych, Łódź 1994, s. 21-23; 35-37
IV. „Czas”: nr 314, s. 1; nr 315, s. 2; nr 316 s. 1; nr 317, s. 2; nr 318, s. 3; nr 348, s. 1; nr 349, s. 3;
V. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, t. I, s. 841-844.
VI. Mapa.
b. Opracowania:
I. Krygowski W., Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa; Kraków 1988, s. 47-48.
14. Sport w sztuce filmowej - część I i II
a. Źródła:
"Sportowiec mimo woli"
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: