Polska literatura elektroniczna — historia, gatunki, platformy, 3002-KON2022K33
Celem zajęć jest interpretacja i analiza utworów reprezentujących polską literaturę elektroniczną z uwzględnieniem kontekstów: historycznego, gatunkowego i platformowego. Zajęcia będą polegały na omawianiu wybranych przykładów cyfrowych gatunków e-literackich (między innymi – hipertekst, fikcja interaktywna, poezja animacyjna, blog, generator, mem, netprov). Dyskusjom będą towarzyszyć lektury tekstów teoretycznych oraz opracowań zjawisk kultury cyfrowej.
Analiza przykładów umożliwi studentom i studentkom zapoznanie się z podstawowymi zagadnieniami poruszanymi w badaniach literatury elektronicznej, takimi jak: literackość, periodyzacja literatury elektronicznej, przekład, archiwizacja, związki literatury elektronicznej ze sztukami wizualnymi, filmem, grami wideo, związki polskiej literatury elektronicznej z poetyką awangardy międzywojennej, kwestia lokalności i globalności zjawisk kultury cyfrowej.
Cykl zajęć składa się z pięciu bloków tematycznych (wstępno-teoretycznego i kolejnych odzwierciedlających chronologię omawianych zjawisk), podczas których omówione zostaną następujące zagadnienia, gatunki, zjawiska i utwory:
I Blok wstępny i teoretyczny
1. Czym jest literatura elektroniczna?
2. Adaptacja, przekład i remediacja w polskiej literaturze elektronicznej.
II Pierwsza generacja literatury elektronicznej – sztuka przedinternetowa – do 1995 roku
3. Literatura generacyjna i literatura kodu (Józef Żuk Piwskowski, "Księga słów wszystkich")
4. Demoscena
III Druga generacja literatury elektronicznej (1995 - dziś)
5. Hipertekst literacki (Sławomir Shuty, "Blok")
6. Interactive fiction (Mariusz Pisarski, Marcin Bylak, "Bałwochwał"; Agnieszka Słodownik, Michał Danielewicz i Michał Szot, "Popiół i diament")
7. Poezja animacyjna, interaktywna i flashowa (Łukasz Podgórni, Urszula Pawlicka, "Oczy tygrysa")
8. Poezja cybernetyczna (Roman Bromboszcz, "Bromboxy" oraz wybór wierszy z tomów: "Digital.prayer" i "U-man i masa")
IV Między drugą a trzecią generacją literatury elektronicznej
9. Rozdzielczość chleba – algorytmy i manifesty (Leszek Onak, "Ruczaj";Łukasz Podgórni, "Praca jest blisko")
10. ZUSwave i sukcesizm – zaangażowana politycznie literatura elektroniczna w mediach społecznościowych ("ZUSwave"; Leszek Onak, "Winning")
V Trzecia generacja literatury elektronicznej (2005 – dziś)
11. Literatura w mediach społecznościowych – bot, poezja instagramowa, pasta internetowa, mem
12. Cyfrowy uncreative writing (Piotr Marecki, "Niepodległa Google")
13. Fikcjonalne narracje blogowe (blog Emo Martynka; vlogi Grażyny Żarko)
14. Netprov, pisanie kolaboratywne i cyfrowy performance tekstowy
W ramach zajęć planowane jest wyjście do Warszawskiego Muzeum Komputerów i Gier lub zajęcia warsztatowe poświęcone tworzeniu literatury elektronicznej. Dokładny program zostanie omówiony na początku semestru. Teksty teoretyczne, które zostaną przedyskutowane podczas zajęć, zostały wymienione w punkcie “Literatura”.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student/studentka zna i rozumie:
- metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury,
- w stopniu pogłębionym współczesne teorie kultury oraz jej mediów (kultura cyfrowa, wizualna, teatr i performans, słowo) i związanych z nimi praktyk kulturowych.
Student/studentka potrafi:
- interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny,
- określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji,
- wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane; dostosować istniejący lub stworzyć nowe narzędzia badawcze dla celów własnych badań.
Student/studentka jest gotów/gotowa do:
- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści,
- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów,
- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju.
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składają się:
– obecność na zajęciach;
– aktywny udział w dyskusji;
– przygotowanie wprowadzenia na zajęcia;
– krótka praca analityczna (4 tysiące znaków bez spacji, przykłady do analizy oraz szczegółowe kryteria oceny zostaną przedstawione na początku semestru). Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Kolejne nieobecności są zaliczane w sposób uzgodniony z prowadzącym. Nieobecność na więcej niż pięciu spotkaniach uniemożliwia zaliczenie przedmiotu.
Literatura
Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na początku semestru. Wszystkie obowiązkowe teksty będą udostępniane przez prowadzącą. Lista lektur teoretycznych:
Aarseth E., Cybertekst: spojrzenia na literaturę ergodyczną, przeł. M. Pisarski, M. Tabaczyński, Kraków 2014.
Bolter J. D., Przestrzeń pisma: komputery, hipertekst i remediacja druku, przeł. Am Małecka, M. Tabaczyński, Kraków 2014.
Hayles K. N., Literatura elektroniczna: czym jest?, tłum. S. Fizek, M. Pisarski, “Techsty” 2011, nr 7.
Jędrek G., Zmiana nośnika czy zmiana systemu? O dwóch manifestach, jednej rewolucji i cyberpoezji , “Fragile” 2013, nr 2.
Kamińska M, Niecne memy: dwanaście wykładów o kulturze internetu, Poznań 2011.
Kłeczek J., MUD-y i «teatr» internetowy – performanse czytania i pisania w sieci, “Nowe Media. Czasopismo Naukowe” 2014, nr 5.
Koza M., Czy Znasz Ten Mem? Pragmatyka i Polityka Internetowych Wspólnot Interpretacyjnych, “Teksty Drugie” 2015, nr 3.
Marecki P., Yerzmyey, „Hellboy” Straka R., Demoscena ZX Spectrum, Kraków 2019.
Mastalski A. S., Wiersze z Google — problemy autorstwa i sprawczości w świetle teorii wiersza, “Prace Literackie” 2017, nr 57.
Pawlicka U., (Polska) poezja cybernetyczna: konteksty i charakterystyka, Kraków 2012
Pietruszewska-Kobiela G., Tygrys w cyfrowej dżungli [w:] Literatura i nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX i XXI wieku. Red. B. Bodzioch-Bryła, G. Pietruszewska-Kobiela, A.Regiewicz.
Pisarski M., Zmrok. Symfonia: tłumaczenie, port, adaptacja, “Techsty” 2015, nr 10.
Pisarski M., Xanadu: hipertekstowe przemiany prozy, Kraków 2013.
Pisarski M., Wstęp do teorii cyberżulerstwa, “Nośnik” 2015, nr 3.
Przybyszewska A., Ku literaturze grywalnej (Kilka uwag wstępnych), “Przegląd Kulturoznawczy” 2014, nr 2.
Rettberg J. W., Blogowanie, tłum. M Szczubiałka, Warszawa 2012.
Winiecka E., Cyfrowe adaptacje literatury, “Zagadnienia Rodzajów Literackich” nr 60, 2017.
Winiecka E., Między estetyką i polityką. O sztuce zaangażowanej w internecie [w:] Tejże, Poszerzanie pola literackiego: studia o literackości w Internecie, Kraków 2020.
Żuk Piwkowski J., Marecki P, Księga Słów Wszystkich, czyli archeologia mediów po polsku (wywiad), “Przegląd Kulturoznawczy” 2014, nr 1.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: