Polskie maski - maski w Polsce 3002-KON2022K21
Odwołując się do metod etnograficznych spróbujemy sporządzić katalog masek obrzędowych i neoobrzędowych oraz mapę ich obecności w Polsce. Skorzystamy przy tym z pomocy etnografki, mgr Amudeny Rutkowskiej, która przedstawi nam efekty swoich badań nad polską maską. Z drugiej zaś strony będziemy badać obecność maski we współczesnej Polsce: w sztuce, w teatrze, na demonstracjach ulicznych, ale też w muzeach.
Podstawowe tematy:
1. Polskie maski na tle tradycji europejskiej
2. Geografia polskich masek, ich typy i symbolika
3. Etnografia polskich masek. Maski kolędnicze i karnawałowe (zapustne)
4. Wytwórcy i nosiciele masek
5. Babski comber - kobiety w karnawale
6. Gra z maskami w teatrze
7. Maski w sztuce polskiej
8. Maski w protestach politycznych
9. Polski sklep z maskami
10. Kolekcjonerzy masek
11. Maski afrykańskie i azjatyckie w zbiorach polskich muzeów
Studentki i studenci uczestniczący w zajęciach będą proszeni nie tylko o lekturę wskazanych artykułów i fragmentów monografii, lecz również o przeprowadzenie samodzielnych kwerend internetowych na zadany temat.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza - absolwent zna i rozumie:
w zaawansowanym stopniu wybrane metodologie nauk o kulturze, strategie poznawcze i stosowane metody badawcze;
podstawowe media i środki transmisji kultury (słowo, obraz, widowisko) oraz ich wpływ na kształt procesu kulturowego;
w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty kultury literackiej i twórczości słownej, widowisk kulturowych i kultury teatralnej, kultury wizualnej i filmowej oraz relacjach między nimi;
podstawową terminologię nauk o kulturze;
wybrane nurty i narzędzia historii literatury, teatru, widowisk oraz sztuk wizualnych i filmu;
mechanizmy działania współczesnych instytucji kultury i organizacji pozarządowych działających w kulturze.
Umiejętności - absolwent potrafi:
wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych;
wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane;
pisać rozprawy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych, a także wygłosić referat będący rezultatem samodzielnej analizy literatury przedmiotu; w swych wypowiedziach pisemnych i ustnych stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze;
samodzielnie prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego;
inicjować i prowadzić badawcze prace zespołowe; współdziałać w zespole z innymi osobami; organizować pracę indywidualną i zespołową.
Kompetencje społeczne - absolwent jest gotów do:
krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści;
angażowania się w prace zespołowe ze świadomością wagi wspólnego działania i etyczną odpowiedzialnością ;
dążenia do upowszechniania i otwartości zasobów wiedzy.
Kryteria oceniania
Wymagana obecność na zajęciach. Dopuszcza się dwie nieobecności w semestrze. Ewentualna trzecia, czwarta i piata nieobecność wymaga zaliczenia na dyżurze (rozmowa na temat lektury omawianej na opuszczonych zajęciach).
Większa liczba nieobecności skutkuje brakiem zaliczenia.
Zaliczenie zajęć na ocenę na podstawie krótkiej pracy pisemnej będącej sprawozdaniem z samodzielnie przeprowadzonej kwerendy internetowej, muzealnej lub badania terenowego.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Z podanej niżej literatury na początku semestru wybrane zostaną teksty omawiane na zajęciach.
- Akwizytorzy szczęścia. O dawnych i współczesnych kolędnikach, red. H. Czachowski i in., Toruń 2020
- Broda Anita, Kunecka Małgorzata, Maski i akcesoria kolędnicze, w: Zwykłe – niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, red. A. Czyżewski, Warszawa 2008
- Czas wielkiej radości. Żywieckie Gody, Bielsko-Biała 2019
- Dudzik Wojciech, Maska w kulturze współczesnej Europy. Teorie i praktyki, Warszawa 2020
- Głażewska Ewa, Karwatowska Małgorzata, Maska w "czasach zarazy". Covidowe wizerunki masek - typologie i funkcje, Lublin 2021
- Hasiuk Magdalena, Ciało i maska w teatrze, "Kultura Współczesna" 2004 nr 3
- Karnawały kobiet. Badania etnograficzne w Polsce, red. A. Rutkowska, Warszawa 2015
- Maska. Zakrywanie i odkrywanie pomiędzy Wschodem i Zachodem, red. W. Mond-Kozłowska, Gdańsk 2016
- Maska afrykańska - między sacrum a profanum, red. L. Buchalik, K. Podyma, Żory-Katowice 2012
- Motyw maski w plakacie polskim. Motiva 2000, oprac. I. Przymus, Toruń 2000
- Nofikow Ewa, Polski karnawał, Białystok 2015
- Obywatele ACTA, red. Ł. Jurczyszyn i in., Gdańsk 2014
- Podkoziołek, Bery, Cymper. Żywa tradycja w Wielkopolsce, red. A. Jełowicki, Szreniawa 2019
- Rudek-Śmiechowska Anna, Władysław Teodor Benda. Życie i twórczość polsko-amerykańskiego ilustratora i wytwórcy masek, Kraków 2016
- Szturc Włodzimierz, Twórcy masek – rzemiosło dawne i nowe, w: Rzemiosło teatru. Etos – profesja – materia, red. A. Dąbek / W. Świątkowska, Kraków 2015
- Świat na opak. Ludowe zapusty, wczoraj i dziś, na przykładzie wybranych regionów w Polsce, red. nauk. K. Piątkowska
- Teoria karnawalizacji. Konteksty i interpretacje, red. A. Stoff, A. Skubaczewska-Pniewska, Toruń 2000.
Lektury będą udostępniane na platformie Classroom.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: