Czy należy spalić Luwr? Prowokacje, interpretacje, oburzenia 3002-KON2020K62
Co można zrobić z kanonicznymi tekstami i obrazami kultury? Czy można obrazić pomnik, postać historyczną, albo bohatera literackiego? Czy kanon powinno się reformować, poszerzać, a może odrzucić, jako przestarzały sposób hierarchizacji dzieł, zawsze utrwalający zastane wzorce dominacji? Czy istnieje "poprawność polityczna"? Co robić z klasyką, która niesie ze sobą wzorce i obrazy przemocy i dyskryminacji?
Czy istnieją granice interpretacji? Z pewnością istnieją jej pisane i niepisane reguły, społeczna i obyczajowa, a czasem prawna kontrola nad sposobami czytanie, przetwarzania i wykorzystywania ważnych tekstów, dzieł, obrazów i symboli. Zajęcia poświęcone będą analizie punktów zapalnych, "kontrowersyjnych przypadków' kultury polskiej i nie tylko, z ostatnich kilku lat: co ujawniają spory o kanon albo "prowokacyjne" przetworzenia i interpretacje jego zawartości? Chciałabym, wspólnie ze studentkami i studentkami przyjrzeć się takim przypadkom jak: sugestie interpretacyjne Elżbiety Janickiej dotyczące bohaterów "Kamieni na szaniec", odwołanie spektaklu Golgota Picnic, Tęczowa Matka Boska, interwencje w narodowe pomniki, ale też decyzja platformy HBO o czasowym wycofaniu z filmu "Przeminęło z wiatrem".
Cel zajęć jest dwojaki: z jednej strony przyjrzenie się "kontrowersjom" i zobaczenie ich jako momentów dialogu albo konfrontacji, przeanalizowanie stosunku do kanonu, zadanie pytań o granice swobody czytelniczki-interpretatorki, ale też o sens i skuteczność taktyk przechwytywania znaczeń i symboli, o potencjał lektury subwersywnej i krytycznej.
Z drugiej strony, chciałabym, abyśmy wspólnie zastanowili się nad prowokacyjnie postawionym tytułowy pytaniem: "czy należy spalić Luwr?". Czy należy wyrzucić kanon kultury zachodniej do kosza, jeśli coraz wyraźniej widzimy, jak bardzo przyczynia(ł?) się on do przemocowej, wykluczającej, piętnującej wizji relacji międzyludzkich? Co zrobić ze wszechobecną w najważniejszych tekstach kultury mizoginią, jak radzić sobie z ich nie-inkluzywnością? A może należy do tych fundatorskich tekstów wracać nieustannie, czytać je krytycznie? Czy kanon należy poszerzyć, czy całkowicie przemeblować, a może przemyśleć, czy jako społeczeństwo i wspólnota kulturowa w ogóle potrzebujemy jakiegoś kanonu? Wbrew pozorom, nie są to pytania retoryczne.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć studentka zna i rozumie:
K_W02 w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty historii kultury polskiej i ościennych kultur obcych;
K_W04 w zaawansowanym stopniu wybrane metodologie nauk o kulturze, strategie poznawcze i stosowane metody badawcze;
K_W06 w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty kultury literackiej i twórczości słownej, widowisk kulturowych i kultury teatralnej, kultury wizualnej i filmowej oraz relacjach między nimi.
Umiejętności: absolwent potrafi
K_U02 interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny
K_U03 określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji
K_U04 wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane
K_U06 zabierać głos w dyskusji stosując poprawne strategie argumentacyjne i operacje logiczne
K_K01 krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści
K_K02 przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów
K_K03 dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju
K_K08 dążenia do upowszechniania i otwartości zasobów wiedzy
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składają się: obecność, aktywność na zajęciach, przygotowanie krótkiego wystąpienia lub rozmowa na temat jednego z omawianych przypadków. Nieobecność na więcej niż 1/3 zajęć w semestrze uniemożliwia uzyskanie zaliczenia.
Literatura
Pełny plan zajęć i lista lektur zostaną przedstawione na początku semestru.
Wybrana literatura:
Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie Literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2009;
Co robi skandal? "Dialog", nr 3/2020; [numer tematyczny];
Dekonstrukcja w badaniach literackich (red. Ryszard Nycz), Gdańsk 2000;
Umberto Eco, Richard Rorty, Jonathan Culler, Christine Brooke-Rose, Interpretacja i nadinterpretacja, Kraków 1996 i nast.;
J. Halberstam, The Queer Ar t of Failure, Durham 2011, przekład polski: Mikołaj Denderski, Warszawa 2018;
Inga Iwasiów, Wokół pojęć: kanon, homoerotyzm, historia literatury, "Katedra" 2001, nr 1;
Elżbieta Janicka, Festung Warschau. Raport z oblężonego miasta, Warszawa 2011;
Elżbieta Janicka, „Kamienie na szaniec”, czyli mit domaga się analizy, PAP, 2 kwietnia 2013. oprac. A. Szwedowicz;
Elżbieta Janicka, Tomasz Żukowski, Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000, Warszawa 2016;
Maria Janion, Odnawianie znaczeń, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980;
Eve Kosofsky Sedgwick, Czytanie paranoiczne, czytanie reparacyjne, albo: masz paranoję i pewnie myślisz, że ten tekst jest o tobie, przeł. Magda Szcześniak, "Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej, Nr 5/2014;
Krystyna Koziołek, Czytanie z innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006;
Ryszard Koziołek, Dobrze się myśli literaturą, Kraków 2016, tegoż: Wiele tytułów, Kraków 2019;
Joanna Krakowska, Post-krytyczka i patriarchalni fetyszyści, "Dialog" nr 2/2020;
Joanna Krakowska, Joanna Krakowska, Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi, Kraków 2020;
„No i co z tego”. O dyskusji wokół Kamieni na szaniec Aleksandra Kamińskiego z Bożeną Keff, Magdą Szcześniak, Tomaszem Tomasikiem i Błażejem Warkockim rozmawia Anna Zawadzka, „Studia Litteraria Historica” 2014/2015, nr ¾;
Dominik Puchała, Tęczowa Matka Boska orzeł i polka walcząca, Kraków 2020;
Karol Sienkiewicz, Zatańczą ci, co drżeli. Polska sztuka krytyczna, Warszawa 2014;
Magda Szcześniak, Tkliwe relacje, perwersyjne lektury – wprowadzenie do teorii Eve Kosofsky Sedgwick, „Didaskalia” 2015, nr 129;
Eliza Szybowicz, Apokryfy w polskiej prozie współczesnej, Polska 2008;
Edmind White, The Burning Library Writings on Art, Politics and Sexuality 1969-1993, Londyn 1994;
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: