Historia kultur nordyckich 3002-HKON2CE1
Tematy zajęć wraz z kluczowymi zagadnieniami:
1. Północne krajobrazy kulturowe.
Definicje Północy. Kultura typu skandynawskiego i zagadnienie nordyckiej wspólnoty kulturowej.
2. Północ w lustrze międzykulturowym.
Skandynawowie w badaniach międzykulturowych. Historia relacji polsko-nordyckich. Autostereotypy nordyckie a historie kulturowe. Różnice kulturowe wewnątrz regionu nordyckiego.
3. Starożytności nordyckie.
Wikingowie: organizacja społeczna, obyczaje, podboje. Staroskandynawska religijność. Mitologia, runy i sagi.
4. Wokół integracji skandynawskiej.
Dziedzictwo Unii Kalmarskiej w perspektywie "długiego trwania". Skandynawizm, Rada Nordycka i inne struktury nordyckie. Norden a świat bałtycki.
5. Specyfika nordycka w kulturze wizualnej i popularnej.
Wprowadzenie do sztuki, designu i kina skandynawskiego. Fenomen Eurowizji w krajach skandynawskich.
6. Terytoria osobne Norden: Grenlandia, Svalbard, Wyspy Owcze, Wyspy Alandzkie, Sapmi. Krytyka postkolonialna w debacie społecznej i działaniach muzealnych.
7. Rola wyobrażeń o dziedzictwie chłopskim w konstruowaniu idei narodowej w Skandynawii. Wierzenia, języki, architektura i muzealnictwo.
8. Geneza i krytyka modelu państwa opiekuńczego w Skandynawii. "Dom Ludu", idea równości i prawa dziecka. Przykłady nordyckiej literatury dziecięcej (baśnie Andersena, Dzieci z Bullerbyn, Pippi, Muminki).
9. Związek Skandynawów z naturą. Praktyki friluftsliv, kulturowa historia sauny, "dziewicza przyroda" w narodowym brandingu krajów nordyckich.
10. Polska "kolonizacja" Skandynawii. Migracja Polaków do krajów nordyckich w XXI wieku. Casus islandzki.
Szczegółowy plan i rytm realizacji wymienionych tu tematów przedstawiony zostanie na zajęciach.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
I. Osoby studiujące po ukończeniu kursu posiadają podstawową wiedzę z zakresu kultur obszaru nordyckiego (kultury islandzkiej, duńskiej, szwedzkiej, norweskiej, fińskiej), a także rozumieją specyfikę terytoriów o szczególnym statusie, takich jak Grenlandia, Wyspy Owcze czy Sapmi (eksterytorialna kraina ludu Saami). Znają znaczenie dziedzictwa okresu przedpaństwowego (wikińskiego) ze szczególnym uwzględnieniem mitologii, religijności i literatury o rodowodzie oralnym. Przyswoiły kluczowe terminy skandynawistyczne (filologiczne), a także z zakresu nauk o kulturze i społecznych nauk sąsiednich (socjologia, politologia) niezbędne w badaniach regionu skandynawskiego.
II. Osoby studiujące po ukończeniu kursu potrafią identyfikować podstawowe zjawiska i procesy z dziedziny historii kultury skandynawskiej, jednocześnie sytuując je na tle współczesności. Po zapoznaniu się z literaturą przedmiotu (lekturą obowiązkową) nabyły narzędzia umożliwiające zrozumienie, analizę oraz kulturoznawczą interpretację tekstów kultur europejskiej Północy, w takim stopniu, by w interpretacjach tych uwzględniać jak najszersze konteksty społeczne, polityczne, symboliczne i artystyczne. Nadto, zdają sobie sprawę z uwarunkowań recepcji treści kultur obszaru nordyckiego w kulturze polskiej, zarówno w przeszłości, jak i w czasach współczesnych.
III. Osoby będące absolwentami kursu są przygotowane do łączenia kompetencji kulturoznawczych ze skandynawistycznymi, a także dalszego, indywidualnego poszerzania wiedzy o kulturach i krajach nordyckich; umiejętności te zaprezentują w przygotowywanych przez siebie pracach zaliczeniowych.
Kryteria oceniania
Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącego zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi
nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą zajęcia. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć (jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50 proc).
Weryfikacja efektów uczenia się jest dwojaka. Na ocenę końcową składa się:
- aktywność na zajęciach (egzekwowana będzie znajomość lektury obowiązkowej) i wygłoszenie ok. 10-minutowej prezentacji - 40%,
- krótka praca zaliczeniowa (ok. 4-5 stron znormalizowanego komputeropisu) w formie recenzji problemowej wybranego tekstu kultury skandynawskiej - 60%.
Wyjaśnienie: przez "recenzję problemową" należy rozumieć taką prezentację dowolnie wybranego przez siebie materiału, które uwzględni dystynktywne cechy kultur skandynawskich lub powiązania ze skandynawskimi dyskursami (współczesnymi) lub / i procesami historyczno-kulturowymi. Prace mogą dotyczyć filmów, dzieł literackich, muzycznych, plastycznych, w tym obiektów muzealnych. Indywidualne tematy prac zostaną omówione na zajęciach, co zarazem tworzyć będzie instruktywny dla całej grupy przegląd zainteresowań poszczególnych osób uczestniczących w kursie.
Podczas przygotowywania pracy zaliczeniowej zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstu. Na Uniwersytecie Warszawskim sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku.
Szacunkowy nakład pracy osób uczestniczących w zajęciach określa się następująco: udział w zajęciach trwających jeden semestr (30 godzin) - 1 ECTS, regularne przygotowanie do zajęć - 1 ECTS, przygotowanie i udział w zaliczeniu - 1 ECTS. Łącznie 3 ECTS, co stanowi ekwiwalent 90 godz. pracy w skali semestru.
Literatura
Wszystkie lektury obowiązkowe będą udostępniane osobom uczestniczącym w zajęciach w postaci plików PDF za pośrednictwem Google Classroom w zakładce "Materiały" z podziałem na tematy (lub/i daty poszczególnych spotkań). Szczegółowa lista lektur zostanie udostępniona grupie na początku semestru.
1. Bukowiecki, Łukasz: Czas przeszły zatrzymany. Kulturowa historia skansenów w Szwecji i w Polsce. Warszawa 2015 (fragmenty).
2. Ciesielski, Zenon: Dzieje kultury skandynawskiej, Gdańsk 2016 (fragmenty).
3. Gerner, Kristian: Region bałtycki. Spojrzenie geokulturowe, "Herito" 2015, nr 20.
3. Klinge, Matti: Północ, natura, ubóstwo – tło nordyckiej tożsamości, w: tegoż, Fińska tradycja. Eseje o strukturach i tożsamościach, Północy, przeł. Jarosław Suchoples, Wrocław 2006.
4. Piotrowski, Bernard: Tradycje jedności Skandynawii: od mitu wikińskiego do idei nordyckiej, Poznań 2006 (fragmenty).
5. Schab, Sylwia: Północ/Norden — rozważania o nordyckim dyskursie wspólnotowym, w: . W. Polsk – skandinaviska möten. Spotkania polsko – skandynawskie, red. Barbara Törnquist-Plewa. Lund 2011, 1–20. On-line: https://journals.lub.lu.se/sl/article/view/9870/8326
6. Pessel, Włodzimierz Karol: Czerwono-biali i Biało-Czerwoni. Dania, Polska, Północ - problemy sąsiedztwa kulturowego, Warszawa 2019, 26-110.
Literatura dodatkowa:
1. Bagińska, Agnieszka i Głowacki, Wojciech: Przesilenie. Malarstwo Północy 1880–1910, [katalog wystawy] Muzeum Narodowe w Warszawie. Warszawa 2022.
2. Konopka, Emiliana: Carl i Karin Larsson – twórcy szwedzkiego „domu idealnego”?. „Studia Scandinavica”, 3(23), 2019, 95–114.
3. Konopka, Emiliana: Czy obrazy wnętrz Vilhelma Hammershøia są hyggelige? Duński malarz pomiędzy międzynarodowym malarstwem nastrojowym a narodowym autostereotypem. W. Tygiel Skandynawistyczny 2 Antologia Studencko-Doktorancka Instytutu Skandynawistyki i Fennistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Tom IX, red. Maria Sibińska. Gdańsk 2023, 107–126.
4. Konopka, Emiliana: Antropologia sztuki rdzennej ludności regionu nordyckiego: reprezentacja Kalaallit Nunaat i Sápmi w muzeach skandynawskich. “Porta Aurea”, (22), 2023, 154–171.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: