Historia kultury czeskiej 3002-HKOCZ2CE

W czasie zajęć będziemy rozmawiali o wydarzeniach z XX-wiecznej historii, które uznaje się za przełomowe dla czeskiej kultury i społeczeństwa i zastanawiali się, jak te kluczowe punkty inspirowały i były przekształcane przez artystów, w jaki sposób istnieją w społecznej pamięci, w jakich sytuacjach bywają aktualizowane, odczytywane na nowo, bądź instrumentalizowane. Będziemy zajmować się przede wszystkim XX-wieczną kulturą czeską, ale istotnym punktem naszych rozważań będzie refleksja nad tym, jak współcześnie funkcjonują obrazy przeszłości, jak Czesi sytuują się wobec swojej historycznej tradycji, które wydarzenia są mitologizowane, a które zostają zepchnięte na margines zbiorowej świadomości. Program stara się łączyć ujęcie diachroniczne z synchronicznym. W czasie zajęć będziemy analizować i interpretować przede wszystkim teksty literackie, utwory filmowe, materiały audiowizualne.

Zakres tematów:
1) W poszukiwaniu początków czeskiej nowoczesności. Tradycje odrodzenia narodowego. Relacje czesko-niemieckie. „Naród językoznawców”. Długie trwanie biedermeieru. Sport jako element tożsamościotwórczy
2) Pamięć I wojny światowej w kulturze czeskiej.
3) Tradycje czeskiej awangardy na tle europejskim. Najważniejsze zjawiska, nurty, środowiska, osobowości. Awangardowe projekty rewolucji w życiu codziennym: architektura, design, typografia, zmiany stylu życia, podejście do ciała. Awangarda a emancypacja. Awangarda lat 20.: Devětsil, RED, Karela Teiga manifest „poetyzmu“. Lata 30. i „ciemny nurt” awangardy. Poezja „ciszy, czasu, śmierci” (Holan, Halas i in.), niewypowiadalny świata, kryzys reprezentacji, melancholia (Toyen, Štyrský, Rykr, Kubišta i in.); awangarda wobec baroku i manieryzmu; paradoksy długiej awangardy. Awangarda w cieniu: wokół Edice Půlnoc. „Czuli barbarzyńcy”: Vladimir Boudnik, Jiří Kolář, surrealiści. Bohumil Hrabal jako pisarz awangardowy
4) II wojna światowa: „Heidrychiada”, Holocaust, odsun
5) Długie czy krótkie lata 60.? Rozliczenia z rokiem 1948. Czeska nowa fala. Praska Wiosna jako karnawał. Ikonografia i mitologia roku 1968. Inwazja wojsk układu warszawskiego jako źródło traumy.
6) Niekończący się czeski underground. Twórcy, instytucje, przestrzenie. Mitologia undergroundu. Kultowe postaci: Egon Bondy i Ivan „Magor” Jirous. Plastic people of the universe i nietypowe początki czechosłowackiej opozycji. „Trapnost” jako główna kategoria estetyczna. Samizdat, video-samizdat. Koncerty i komuny. „Ostatnie pokolenie undergroundu”: „Revolver Revue”, Jáchym Topol, Psí vojáci. Elegia na underground, czyli sposoby upamiętniania alternatywnej kultury
7) Od willi Tugendhat i "bat'ovských domków" do „husákova”: z historii architektonicznych i urbanistycznych utopii
8) Od „Erotické revue” do „Kritického sborníka”: samizdat i pozainstytucjonalne ruchy wydawnicze
9) „Na samotě u lesa”: fenomen działek, chalup i chat w czeskiej kulturze
10) "Czeski biedermeier”: ucieczka w prywatność, sztuka domowa, majsterkowanie
12) Złota Praga, czarna Ostrawa. Miejskie narracje o czeskiej kulturze
13) Obrazy czeskiej i czechosłowackiej popkultury: seriale i covery
14) Sztuka w mieście: community arts w Pradze. Artyści, grupy, działania, projekty, przestrzenie.
15) Przestrzenie obcości i powrót tabuizowanych tematów we współczesnej sztuce: wypędzenie Niemców, stosunki czesko-romskie; nieoswojona prowincja
16) Zapoznana Słowacja
17) Polskie spojrzenie na kulturę czeską