Stosowana antropologia kultury 3002-2SZS-1SAK
Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z głównymi założeniami, metodami i obszarami badawczymi antropologii kultury, tak jednak sprofilowanymi, aby wyeksponować ich przydatność do praktycznych działań w kulturze podejmowanych w konkretnej społeczności. Uczestnicy zdobywają ogólną wiedzę dotyczącą specyfiki podejścia antropologicznego, nie obejmującą jednak wszystkich kwestii teoretycznych konstytuujących antropologię jako dyscyplinę, lecz koncentrującą się na problemach, których antropologiczne rozpoznanie może okazać się użyteczne lub niezbędne w pracy animacyjnej. Zdobyta wiedza pozwoli absolwentom na precyzyjne diagnozowanie kulturowych aspektów napotykanych zjawisk społecznych i społeczności będących adresatami lub partnerami w podejmowanych przez nich działaniach. Przykłady konkretnych aplikacji podejścia antropologicznego umożliwią uczestnikom zapoznanie się z umiejętnościami antropologicznymi łączącymi podejście badawcze i podejście zorientowane na działalność praktyczną. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na różne postaci i przejawy inności w odniesieniu do sytuacji współczesnego społeczeństwa polskiego.
Program obejmuje następujące zagadnienia:
1. Kultura, rzeczywistość kulturowa
2. Inni, dalecy i bliscy
3. Badanie kultury
4. Ciało
5. Przestrzeń
6. Czas
7. Tradycja, historia, pamięć
8. Więzi i grupy społeczne
9. Tożsamości
10. Doświadczenie kulturowe
11. Praktyki kulturowe
12. Kultura codzienności
13. Świat rzeczy
14. Praca, czas wolny, kultura popularna
15. Antropologia sztuki
Prowadzący:
dr Ewelina Godlewska-Byliniak - kulturoznawczyni, autorka książek "Tadeusz Kantor: sobowtór, melancholia, powtórzenie" (2011) oraz "Teatr radio-logiczny Tymoteusza Karpowicza" (2012), współredaktorka antologii "Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie (2017) oraz "Niepełnosprawność i społeczeństwo. Performatywna siła protestu (2018). Jej głównym obszarem badawczym jest teatr i performans w XX w., zajmuje się także historyczno-kulturową zmiennością pojęcia melancholii, kategorią głosu w humanistyce współczesnej oraz kwestią reprezentacji odmienności (przede wszystkim cielesnej) w kulturze. Obecnie jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kategorii niepełnosprawności w teatrze i widowiskach XX wieku.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2024: | W cyklu 2023: |
Efekty kształcenia
Student/ka:
zna i rozumie swoistość nauk o kulturze, subdyscypliny tych nauk i ich związki z praktykami artystycznymi i naukami społecznymi;
zna i rozumie w stopniu ogólnym współczesne trendy rozwojowe w dziedzinie polityki, społeczeństwa i kultury; w stopniu pogłębionym wpływ mediów i środków transmisji kultury na kształt procesu kulturowego w kontekście kultury współczesnej;
zna i rozumie najważniejsze problemy współczesnej humanistyki i kultury najnowszej;
zna i rozumie konieczność dbałości o więzi społeczne i społeczności lokalne;
potrafi interpretować współczesne i nowe zjawiska życia społecznego za pomocą narzędzi antropologicznych;
potrafi stosować narzędzia popularyzacji zdobytej wiedzy;
potrafi samodzielnie zaplanować i przeprowadzić pogłębione badanie wybranego aspektu rzeczywistości, dobierając odpowiednią metodologię i zaprezentować jego wyniki z uwzględnieniem złożoności kulturowego kontekstu;
potrafi wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych i praktyk kulturowych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane; dostosować istniejące lub stworzyć nowe narzędzia badawcze i metody działania dla własnych celów;
wykorzystywać posiadaną wiedzę by formułować i testować hipotezy z zakresu działania w kulturze;
potrafi zabierać głos w dyskusji wobec różnorodnych odbiorców, mówiąc zrozumiale i poprawnie; samodzielnie poprowadzić dyskusję publiczną;
potrafi ciągle dokształcać się i rozwijać intelektualnie oraz zawodowo; ukierunkowywać innych w tym zakresie;
jest gotów/-owa do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i umiejętności;
jest gotów/-owa do przyjęcia postawy szacunku i ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów;
jest gotów/-owa do dostrzegania wagi działania w kulturze dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju;
jest gotów/-owa do samodzielnego i twórczego działania w kulturze, ze świadomością celowości tych działań i opracowywania ich strategii;
jest gotów/-owa do zaangażowania w dialog społeczny i międzykulturowy ze zrozumieniem i empatią; upowszechniania postawy tolerancji wobec kulturowej odmienności;
jest gotów/-owa do uczestnictwa w debacie publicznej;
jest gotów/-owa do zaangażowania się w prace zespołowe ze świadomością wagi wspólnego działania i etyczną odpowiedzialnością; działania na rzecz przestrzegania zasad etyki zawodowej;
jest gotów/-owa do dążenia do upowszechniania i otwartości zasobów wiedzy i umiejętności;
jest gotów/-owa do wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe i świadomości jego znaczenia dla życia społecznego; aktywnego działania na rzecz jego zachowania;
jest gotów/-owa do planowania i uzasadniania swoich działań badawczych i społecznych – kierując się stworzoną na podstawie posiadanej wiedzy wizją świata społecznego;
Kryteria oceniania
1. Podstawowym warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u osoby prowadzącej. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w każdym semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach (30%) w semestrze skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia tego semestru, a w konsekwencji niezaliczeniem całych zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50% w każdym semestrze.
2. Na ocenę końcową składają się: ocena aktywności na zajęciach w trakcie całego roku (20%), egzamin ustny (80%).
Literatura
Podstawowa literatura:
- Roy Wagner, Wynalezienie kultury, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003.
– Georg Simmel, Obcy, w: tenże, Socjologia, Warszawa 1975.
– Edward Said, Orientalizm, Poznań 2005 [Wprowadzenie, s. 27-56].
- Monika Bobako, Islamofobia jako technologia władzy. Studium z antropologii politycznej, Kraków 2017 [fragm.: s. 5-13 oraz 84-101].
– Barbara Fatyga, Dzicy z naszej ulicy, Warszawa 2005, rozdz. „Młodzież jako «dzicy» współczesnego świata”.
– Andrzej Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna, w: tegoż, Wyobraźnia antropologiczna, Warszawa 2006.
– Kirsten Hastrup, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008 [rozdz. "Wyobraźnia antropologiczna", s. 75-89].
– Mike Featherstone, Ciało w kulturze konsumpcyjnej, w: Antropologia ciała, Warszawa 2008.
- Rosemarie Garland-Thomson, Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze, Warszawa 2020, [rozdz. 3., s. 127-160].
– Michel de Certeau, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Kraków 2008, rozdz. „Opowieści przestrzenne”.
– Arjun Appadurai, Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, Kraków 2005, rozdz. „Wytwarzanie lokalności”.
– Marc Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Warszawa 2010 [wyb.].
– Michel Foucault, Inne miejsca, „Teksty Drugie” 2005, nr 6.
– Edward T. Hall, Taniec życia. Inny wymiar czasu, Warszawa 1999, rozdz. „Doświadczanie czasu” [rozdz. "Czas monochroniczny i polichroniczny", "Doświadczanie czasu"].
– Eric Hobsbawm, Wynajdywanie tradycji, w: Tradycja wynaleziona, Kraków 2008.
– Pierre Nora, Czas pamięci, „Res Publica Nowa” 2001, VII.
- Diana Taylor, Archiwum i repertuar, w: Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa.
– Marcel Mauss, Szkic o darze, w: tegoż, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973.
– Jean Duvignaud, Dar z niczego. O antropologii święta, Warszawa 2011, [rozdz.3].
– Anthony Giddens, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2001 [fragm.].
- Tom Shakespeare, Samoorganizacja osób niepełnosprawnych. Nowy ruch społeczny?, w: Niepełnosprawność i społeczeństwo. Performatywna siła protestu, Warszawa 2018.
– Victor Turner, Proces rytualny, Warszawa 2010, rozdz. „Liminalność i communitas”.
– Jolanta Brach-Czaina, Szczeliny istnienia, Warszawa 1992 [rozdz. "Krzątactwo"].
– Bjornar Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, Warszawa 2013 [wyb.].
– Bruno Latour, Splatając na nowo to, co społeczne, Kraków 2010, rozdz. „Trzecie źródło niepewności: przedmioty także posiadają podmiotowość”.
– Daniel Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Warszawa 1994, [fragm.].
– Hal Foster, Artysta jako etnograf, w: tegoż, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2012.
Pełna lista tekstów obowiązkowych i uzupełniających przedstawiona zostanie na początku zajęć. Wszystkie teksty omawiane na zajęciach udostępniane będą przez prowadzącą w formie skanów na platformie Classroom.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: