Historia kulturowa: teorie, kategorie, problemy 3002-2PROS1O63

Wiedza: absolwent zna i rozumie:

K_W01 swoistość nauk o kulturze, subdyscypliny tych nauk i ich rozległe związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi także w perspektywie historycznej
K_W02 w stopniu pogłębionym współczesne teorie kultury oraz jej mediów (słowo) i związanych z nimi praktyk kulturowych
K_W04 w stopniu pogłębionym wybrane aspekty kultury polskiej związane z samodzielnie obraną drogą badawczą
K_W05 metodologie nauk o kulturze i powiązane z nimi metody badawcze

Umiejętności: absolwent potrafi:

K_U01 wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych oraz właściwie i twórczo prezentować ich wyniki
K_U03 określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji
K_U04 wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane; dostosować istniejący lub stworzyć nowe narzędzia badawcze dla celów własnych badań
K_U05 wykorzystywać posiadaną wiedzę by formułować i testować hipotezy z zakresu nauk o kulturze
K_U07 zabierać głos w dyskusji wobec różnorodnych odbiorców, mówiąc zrozumiale i poprawnie; samodzielnie poprowadzić debatę naukową lub dyskusję publiczną
K_U11 ciągle dokształcać się i rozwijać intelektualnie oraz zawodowo; ukierunkowywać innych w tym zakresie

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:

K_K01 krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści
K_K02 przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów
K_K03 dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju
K_K08 dążenia do upowszechniania i otwartości zasobów wiedzy

Na końcową ocenę składają się: przygotowanie do zajęć i aktywność na zajęciach oraz obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności).

Podana poniżej literatura jest podzielona na podstawową i uzupełniającą (po gwiazdce). Jest ona przy większości tematów znacznie obszerniejsza niż ta, która będzie stanowiła bezpośredni przedmiot dyskusji na proseminarium. Ostateczny wybór lektur dokonany zostanie wspólnie z uczestnikami proseminarium.

1. Historia kulturowa. Historia kultury i antropologia
Andrzej Mencwel, Historia i antropologia (Wstępne uwagi teoretyczne), w tegoż, Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, Warszawa 2006.
Andrzej Mencwel, Krzysztof Pomian: Historia i antropologia (zapis debaty), „Dialog” 2007, nr 4.
*
Peter Burke, Historia kulturowa. Wprowadzenie, przeł. Justyn Hunia, Kraków 2012.
Clifford Geertz, Historia i antropologia, w tegoż, Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, przeł. Zbigniew Pucek, Kraków 2003.
Ewa Domańska, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 1999, rozdz. Historia i antropologia.

2. Komunikacyjna koncepcja historii kulturowej. Antropologia słowa i historia kultury
Andrzej Mencwel, Antropologia słowa i historia kultury, w tegoż, Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, Warszawa 2006.
*
Grzegorz Godlewski, Słowo – pismo – sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne, Warszawa 2008.

3. Kategorie: doświadczenie
Barbara Skarga, Doświadczenie, w tejże, Kwintet metafizyczny, Kraków 2005. *
Martin Jay, Pieśni doświadczenia. Nowoczesne amerykańskie i europejskie wariacje na uniwersalny temat, przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska, Kraków 2008.
Antropologia doświadczenia, red. Victor W. Turner, Edward M. Bruner, przeł. Ewa Klekot, Agnieszka Szurek, Kraków 2011.
Ryszard Nycz, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa 2012.

4. Kategorie: codzienność, życie codzienne
Michel de Certeau, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Kraków 2008.
Marek Krajewski, Badając codziennośc, w tomie: Życie codzienne (w) Archiwum, red. M. Zawodna-Stephan, Poznań 2019.
*
Grażyna Borkowska, Życie codzienne jako kategoria literacka i badawcza (rekonesans), w tomie: Jak badać obyczaje?, red. M. Szpakowska, Warszawa 2007.

5. Kategorie: praktyka, praktyka językowa
Grzegorz Godlewski, Antropologia praktyk językowych: wprowadzenie, w tomie: Antropologia praktyk językowych, red. G. Godlewski, A. Karpowicz, M. Rakoczy, Warszawa 2016.
*
Pierre Bourdieu, Zmysł praktyczny, przeł. M. Falski, Kraków 2008, rozdz. 1.5: Logika praktyki.
Pierre Bourdieu, Szkic teorii praktyki, w: tegoż, Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów, przeł. W. Kroker, Kęty 2007.
Laura M. Ahearn, Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2013, rozdz.7. Praktyki piśmienne.

6 Kategorie: rzecz, materialność
Bjørnar Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. Bożena Shallcross, Warszawa 2013.
*
Krzysztof Pomian, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006, rozdz. Historia kultury, historia semioforów.
Krzysztof Pomian, Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja XVI-XVIII wiek, przeł. Andrzej Pieńkos, Warszawa 1996, rozdz. I: Kolekcja: między światem widzialnym a niewidzialnym.
Beata Frydryczak, Świat jako kolekcja. Próba analizy estetycznej natury nowoczesności, Poznań 2002.

7 Teorie: narratologia
Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, Gdańsk 2002.
*
Mike Bal, Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, przekład zbiorowy, Kraków 2013.

8. Teorie: teoria Aktora-Sieci
Bruno Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do Teorii Aktora-Sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, wstęp K. Abriszewski, Kraków 2010.
*
Bruno Latour, Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, przeł. Krzysztof Abriszewski i Łukasz Afeltowicz, „Teksty Drugie” 2009, nr 1-2.
Krzysztof Abriszewski, Rzeczy w kontekście Teorii Aktora-Sieci, w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
Łukasz Afeltowicz, Rzeczy, za pomocą których myślimy. Rola narzędzi i artefaktów w praktyce badawczej, w: Rzeczy i ludzie, dz. cyt.
Łukasz Afeltowicz, Modele, artefakty, kolektywy. Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką, Toruń 2012, rozdz. Aneks: Laboratorium myśli, czyli kilka uwag na temat technologii pracy umysłowej.

9. Kategorie: pamięć, historia i pamięć
Jan Assman, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. naukowa R. Traba, Warszawa 2008, Cz. pierwsza. Podstawy teoretyczne.
Paul Connerton, Jak społeczeństwa pamiętają, przekład i wstęp M. Napiórkowski, Warszawa 2012.
*
Maurice Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, przekł. i wstęp M. Król, Warszawa 2008 (fragmenty).
Krzysztof Pomian, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006, rozdz. Od historii – części pamięci do pamięci – przedmiotu historii.
Jacques Le Goff, Historia i pamięć, przeł. A. Gronowska, J. Stryjczyk, wstęp P. Rodak, Warszawa 2007.
Aleida Assman, Między historią a pamięcią. Antologia, red. naukowa i posłowie M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
Aleida Assman, Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, przeł. P. Przybyła, w tomie: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, pod red. M. Saryusz-Wolskiej, Kraków 2009.
Pierre Nora, Między pamięcią i historią: „Les lieux de memoire”, przeł. P. Mościcki, w tomie: Tytuł roboczy: archiwum. Nr 2, red. A. Leśniak, M. Ziółkowska, Łódź 2009.
Astrid Erll, Literatura jako medium pamięci zbiorowej, przeł. M. Saryusz-Wolska, w tomie: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, pod red. M. Saryusz-Wolskiej, Kraków 2009.
Pierre Ricoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków 2006, rozdz. Faza dokumentalna: pamięć zarchiwizowana.

10-11. Kategorie: autobiografizm
Małgorzata Czermińska, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2000, część I: Trzy postawy autobiograficzne.
Philippe Lejeune, Pakt autobiograficzny, przeł. A. Labuda, w: tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001.
*
Philippe Lejeune, Pakt autobiograficzny (bis), przeł. St. Jaworski, w: tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001.
Roman Zimand, O literaturze dokumentu osobistego w ogóle a o diarystyce w szczególności, w tegoż, Diarysta Stefan Ż., Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
Stefania Skwarczyńska, Teoria listu, Warszawa 1937 (nowe wydanie Białystok 2006).
Elżbieta Rybicka, Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego, w tomie: Narracja i tożsamość, 1: Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.
Georges Gusdorf, Warunki i ograniczenia autobiografii, przeł. J. Barczyński, w tomie: Autobiografia, pod red. M. Czermińskiej, Gdańsk 2009.
Louis A. Renza, Wyobraźnia stawia veto: Teoria autobiografii, przeł. M. Orkan-Łęcki, w tomie: Autobiografia, pod red. M. Czermińskiej, Gdańsk 2009.
Philippe Lejeune, Czy można zdefiniować autobiografię?, przeł. R. Lubas-Bartoszyńska, w: tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001.
Michał Głowiński, Powieść a dziennik intymny, w tegoż: Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, Warszawa 1973.
Philippe Lejeune, „Drogi zeszycie...”, „drogi ekranie...” O dziennikach osobistych, przeł. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, wybór, wstęp i oprac. P. Rodak, Warszawa 2010.
Paweł Rodak, Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński), Warszawa 2011.

12 Teorie: feminizm, płeć kulturowa
Judith Butler, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, przeł. K. Krasuska, wstęp O. Tokarczuk, Warszawa 2008.
*
June Hannan, Feminizm. Przeł. A. Kaflińska, Poznań 2010.
Nikt nie rodzi się kobietą, wybór i przekład T. Hołówka, Warszawa 1982.
Inga Iwasiów, Gender dla średnio zaawansowanych, Warszawa 2004.

13 Teorie: postkolonializm
Edward W. Said, Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005. Leela Gandhi, Teoria postkolonialna, przeł. J. Serwański, posłowie E. Domańska, Poznań 2008.
*
Ania Loomba, Kolonializm/postkolonializm, przeł. N. Bloch, Poznań 2011.
Homi K. Bhabha, Miejsca kultury, przeł. T. Dobrogoszcz, Kraków 2010.

14. Teorie: studia nad zwierzętami, ludzkie-zwierzęce
Dominick LaCapra, Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Poznań 2010.
*
Monika Bakke, Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem, „Teksty Drugie” 2011, nr 3.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3002-2PROS1O63 w USOSweb