Myślenie ekologiczne: wybrane ujęcia i problemy 3002-2K1HiS4
Zajęcia mają na celu przybliżenie i przedyskutowanie klasycznych oraz współczesnych wybranych koncepcji ekologicznych.
Na zajęciach przyjrzymy się koncepcjom stojącym u podstawy pojmowania przyrody jako czegoś/kogoś wymagającego ochrony, ale też jako holistycznej całości, z którą powinniśmy się zjednoczyć nie tylko na poziomie działań zgodnych z „naturą”, ale również na poziomie duchowym, afektywnym. Zbadamy również te stanowiska, które nie rezygnując z ujęć ekologicznych, bardzo krytycznie odnoszą się do takiego rozumienia relacji człowiek-reszta świata.
Przyjrzymy się trajektoriom koncepcji wyróżniającym naturę jako właściwy podmiot myślenia o świecie (w miejsce człowieka), przekształcającym się w stanowiska głęboko nieufne wobec samej kategorii „natury” czy „dzikości”. Rozważymy próby włączenia istot i podmiotów/aktantów pozaludzkich w namysł polityczny i etyczny, jednocześnie zadając pytanie o kwestię możliwości i granic rozwoju technologicznego człowieka. Wreszcie wyjdziemy ku koncepcjom podkreślającym splątanie tego, co tradycyjnie określa się jako przyrodnicze i technologiczne, lidzkie i pozaludzkie. Ekologia, jak pisze Timothy Morton, ma potencjał queerowy, wystawia nas na intymne spotkania z tym, co obce raczej niż jednoczy w holistycznej, jednolitej wspólnocie.
Założeniem zajęć jest, że będą one oparte nie tylko na analizie tekstów teoretycznych, ale także dzieł wizualnych, literackich, czy konkretnych zjawisk oraz praktyk.
Te problemy omówimy w ramach tematów (uwaga: dany temat może być omawiany na więcej niż jednych zajęciach): Wiktoriańskie początki; Etyka ziemi; Ekologia głęboka; Ekologiczna duchowość; Ekofeminizm; Relacje z podmiotami pozaludzkimi: Zwierzęta - Rośliny; Wodne historie: meandry błękitnej humanistyki; Gaja - kim/czym jest Ziemia; Antropocen i inne „-ceny”- wybrane koncepcje; Mroczna ekologia Mortona.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Osoba biorąca udział w konwersatorium zna i rozumie:
-w stopniu pogłębionym wybrane stanowiska ekologiczne, w tym klasyczne oraz współczesne.
-w stopniu pogłębionym wybrane koncepcje relacji człowieka z istotami pozaludzkimi oraz statusu zwierząt i roślin.
-w stopniu pogłębionym wybrane stanowiska dotyczące antropocenu rozumianego jako kryzys ekologiczny, społeczny, polityczny.
-w stopniu pogłębionym związki pomiędzy kulturowymi wizjami "natury" a praktykami wobec tego co, pozaludzkie lub "przyrodnicze".
Umiejętności
Osoba biorąca udział w konwersatorium potrafi:
-wykorzystać zdobytą w czasie zajęć wiedzę i umiejętności, by analizować zjawiska oraz zagadnienia teoretyczne z perspektywy namysłu ekologicznego.
- przygotować prezentację wybranego przez siebie problemu z użyciem wybranych teorii i kategorii z zakresu namysłu ekologicznego.
-interpretować interesujące ją zjawiska, problemy, praktyki przy wykorzystaniu poznanych ujęć teoretycznych.
Kompetencje społeczne
Osoba biorąca udział w konwersatorium jest gotowa do
- samodzielnego czytania tekstów naukowych uwzględniającego poszukiwanie kontekstu.
- dyskusji zarówno o teorii jak i metodologii badań dyskursu ekologicznego w tym perspektyw odnoszących się do wybranych podmiotów pozaludzkich (takich jak animal studies, critical plant studies).
-- dyskusji nad wybranym zagadnieniem z omawianego tekstu.
- przyjęcia postawy szacunku wobec różnorodnych postaw i stanowisk badawczych.
Kryteria oceniania
1.Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącej zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w ramach dyżuru prowadzącej. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.
2. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie aktywności na zajęciach w postaci zabierania głosu w dyskusji lub uczestniczenia w dyskusji w grupach (30%) oraz przygotowania prezentacji do wygłoszenia podczas zajęć, wprowadzającej do wybranego tematu omawianego na zajęciach (70%).
3.Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 3 ECTS (90h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 30h (1 ECTS), przygotowanie zaliczenia 30h (1 ECTS);
4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstu.
Literatura
Wybrana literatura:
Carol J. Adams, "Polityka seksualna mięsa", przeł. M. Stefański, Warszawa 2022(wybór).
Bill Devall, George Sessions, "Ekologia głęboka: żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy", przeł. E. Margielewicz, Warszawa 1994 (rozdz. 2 i 5).
Franciszek "Laudato si'" (wybór).
Félix Guattari, "Trzy ekologie", przeł. J. K. Brzeziński, Gdańsk 2025 (wybór).
Aldo Leopold, "Zapiski z Piaszczystej Krainy", przeł. R. Kotlicki, J. P. Listwan, Bystra k. Bielska-Białej 2004 (wybór).
Raj Patel, Jason W. Moore, "Historia świata w siedmiu tanich rzeczach", przeł. J. Bednarek, A. Opara, Warszawa 2025 (wybór).
Bruno Latour, "Facing Gaia. Eight Lectures on the New Climatic Regime", przeł. C. Porter, Polity, Cambridge 2017 (wybór).
Timothy Morton, "Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia", przeł. A. Barcz, Warszawa 2023 (wybór).
Anna Lowenhaupt Tsing "Grzyb u kresu świata. O możliwości życia na ruinach kapitalizmu", przeł. M. Rogowska-Stangret, A. Ross, J. Grygieńć, Toruń 2024 (wybór).
Michael Marder, "Myślenie roślin. Filozofia wegetacji", przeł. Ł. Kraj, Gdańsk 2024 (wybór).
UWAGA: Lektury będą udostępniane w formie skanów przez stronę Classroom zajęć. Pełna lista lektur zostanie udostępniona na pierwszych zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: