Historia środowiskowa PRL na tle regionalnym i globalnym 3002-2K1HiS1
Przedmiotem konwersatorium będą procesy kształtujące stan środowiska i relacje człowieka ze środowiskiem w czasie PRL; geneza problemów ekologicznych oraz ich lokalny, regionalny i globalny wymiar. Pogłębiającym się problemom ekologicznym w PRL przyjrzyjmy się przez pryzmat globalnego kryzysu ekologicznego, na którego groźbę zaczęto zwracać uwagę na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Będą nas interesowały nie tylko konkretne symptomy kryzysu (zanieczyszczenie powietrza, wód i gleb czy wymieranie lasów) oraz sektory gospodarcze szczególnie uciążliwe dla środowiska, ale też szersze zjawiska społeczne, ekonomiczne i polityczne tych dekad, które miały wpływ na pogarszanie się jakości środowiska. Będziemy rozmawiać o tym, jaki wpływ na środowisko miała kariera “malucha”, o sojusznikach ruchów ekologicznych wśród wędkarzy i działkowców i o tym czy “socjalistyczny wzrost gospodarczy” mógł być zielony. Prześledzimy historię pierwszych polskich ruchów ekologicznych i najważniejszych protestów ekologicznych (np. przeciw budowie elektrowni atomowej w Żarnowcu). Będziemy rozmawiać o znaczeniu kwestii ekologicznych w okresie transformacji ustrojowej a także o tym, jak zmieniał się stosunek do problemów ekologicznych po przejściu od modelu gospodarki centralnie planowanej do gospodarki wolnorynkowej. Zastanowimy się też nad miejscem problematyki ekologicznej w myśli socjalistycznej i nad potencjałem dyskusji prowadzonych w latach 70. i 80. w państwach Europy Środkowej w kontekście ekosocjalizmu.
Materiałem do dyskusji będą opracowania i raporty naukowe, książki popularnonaukowe, czasopisma oraz materiały audiowizualne.
Tematami dyskusji będą, m.in:
Model rozwoju gospodarczo-społecznego PRL na tle innych państw socjalistycznych i globalnych wzorców oraz jego wpływ na środowisko
Recepcja światowych dyskusji o kryzysie ekologicznym. Raport U Thanta, Granice wzrostu, Konferencja ONZ w Sztokholmie
Wzrost gospodarczy i konsumpcjonizm w państwach socjalistycznych a zagrożenia ekologiczne
Książki popularnonaukowe, prasa, radio i telewizja o zagrożeniach ekologicznych
Ruchy i organizacje społeczne: od Ligi Ochrony Przyrody do Polskiego Klubu Ekologicznego
Katastrofy ekologiczne
Protesty
Myśl socjalistyczna a ekologia
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent/ka w pogłębionym stopniu zna i rozumie wybrane teorie i narzędzia badań z obszaru nauk o kulturze, w szczególności humanistyki środowiskowej, jak również narzędzia i teorie z obszaru historii środowiskowej. Absolwent/ka potrafi interpretować badany materiał uwzględniając kontekst historyczny, polityczny i społeczny, w szczególności w odniesieniu do tekstów źródłowych z okresu PRL. Absolwent/ka jest gotowa do krytycznej oceny posiadanej wiedzy, w szczególności związanej z kryzysem ekologicznym, a także do wykazywania troski nie tylko o dziedzictwo kulturowe ale też środowisko naturalne oraz świadomości jego znaczenia dla jakości życia społecznego.
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia zajęć jest obecność. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze, osoby mające od trzech do pięciu nieobecności powinny je zaliczyć np. na dyżurze. Nieobecności (nawet usprawiedliwione) na więcej niż pięciu
zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%. Szczegółowe kryteria oceny zajęć zostaną wypracowane wspólnie z uczestnikami/czkami w czasie pierwszych zajęć.
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach i pisemnych pracach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstu
Literatura
Wybrana literatura:
- “Aura. Miesięcznik poświęcony ochronie i kształtowaniu środowiska naturalnego”
- Dominick Raymond, Capitalism, Communism, and Environmental Protection. Lessons from the German Experience, “Environmental History”, 1998, nr 3.
- Engel-Di Mauro Salvatore, Socialist States and the Environment. Lessons for Ecosocialist Futures, Londyn 2021
- Jarosz Dariusz, Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa, “Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały”, 2017, nr 15.
- Leńkowa Antonina, Oskalpowana ziemia, wyd. różne
Michajłow Włodzimierz, Środowisko i polityka, Wrocław 1978.
- Pavlínek P., Pickles J., Environmental Transitions. Transformation and ecological defence in Central and Eastern Europe, London, New York 2000.
- Spurný Matej, Making the Most of Tomorrow. A Laboratory of Socialist Modernity in Czechoslovakia, Praha 2019
- Szulecka J., Szulecki K., Polish Environmental Movement 1980-2017: (De)Legitimization, Politics & Ecological Crises, SSRN, 2017
- Wróblewski Piotr, Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej, Warszawa 2023
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: