Historia kultury polskiej do XVIII wieku. Wybrane problemy 3002-1L1HKS1OW
1. Koniec świata starożytnego i początek średniowiecza. Kryzys III wieku w cesarstwie rzymskim. Reformy Dioklecjana i przejściowe odrodzenie. Konstantyn Wielki. Julian Apostata i ostateczny triumf chrześcijaństwa. Barbarzyńcy - Goci, Wandalowie, Hunowie. Podział cesarstwa w 395 roku. Ostateczny rozkład cesarstwa zachodniego. Koniec starożytności - cięcie czy ciągłość? Które instytucje społeczne przetrwały?2. Kultura "wieków ciemnych". Działalność Kasjodora. Skrybowie klasztorni. Św. Benedykt. Iroszkoci. Piśmiennictwo od VI do VIII wieku. Regres kultury klasycznej w Europie i jej rozkwit w świecie arabskim - i późniejszy zwrotny wpływ (ekskurs o kulturze normańskiej na Sycylii). Renesans karoliński.3. Wieki średnie - przekłamania i stereotypy. Wieki średnie nie są monolitem. Sztuka stepowa a zbarbaryzowany antyk. Prerenesans francuski XII w. Kiedy i jak włączamy się w kulturową wspólnotę chrześcijańskiej Europy. "Młodsza Europa" Jerzego Kłoczowskiego.4. Etos rycerski - uwarunkowania społeczne i kulturowe. Ideał służby społecznej czy reakcja na zagrożenie parcia "od dołu". Kodeks a praktyka. Bezład średniowiecznych wojen. Geneza ideału Rycerza Chrystusowego. Zasada kooptacji i 3 rodzaje pasowania. Kulty wegetacyjne a legenda Graala (Jessie Weston).5. Gnoza średniowieczna. Katarzy i albigensi. Dualizm ontologiczny gnostyków i jego konsekwencje dla ich rozumienia świata doczesnego. Podziemne nurty gnostyckie w późnym średniowieczu i legendy o nich. Różokrzyżowcy.6. Ruchy heterodoksyjne średniowiecza wobec tradycji średniowiecznych herezji. Narodziny szkół narodowych w mistyce i devotio moderna. Schizma Zachodnia. Wycliffe i nowa koncepcja Kościoła. Realizm i nominalizm. Hus: Kościół - ciało mistyczne. Mistyka Eckharta. Tomasz a Kempis i Groote.7. Reformacja i protestantyzm. Koncyliaryzm. Luter i koncepcja fiducji. Wyznanie Augsburskie. Kalwin i predystynacja. "Wybór szczególny". Rada miejska i konsystorz. Piśmiennictwo protestanckie. Bracia Polscy.8. Neoplatonizm w filozofii i sztuce renesansowej. Platońska droga ucieczki. Docta religio i pia philosophia. Monizm spirytualistyczny. Piękno. Eros neoplatoński. Ficino, Pico della Mirandola. Castiglione i jego człowiek zmanierowany.9. Jezuici w kulturze Polski i Europy. Chrześcijaństwo otwarte - Ignacy Loyola. Franciszek Ksawery i inkulturacja. Jezuickie odkrywanie świata: Indie, Malezja, Japonia i Chiny. Michał Boym i początki etnologii. Szkolnictwo. Alegoreza.10. Duchowość ignacjańska, jansenizm, kwietyzm. Wpływ devotio moderna. "Ćwiczenia duchowne", "Augustinus" Janseniusza, Saint-Cyran, "Przewodnik duchowy" Molinosa. Pani Guyon. Pietyzm. Znaczenie pracy Leszka Kołakowskiego.11. Kresy w dawnej Rzeczypospolitej. Problem wielowyznaniowości i wielokulturowości. Agitacja na rzecz unii. Kościoły unicki, prawosławny, ormiański. Chasydyzm, frankiści.12. Sarmatyzm i staropolski prowidencjalizm. Mit genologiczny, formacja kulturowa, wpływy wschodnie. Historiozofia: mistrz Wincenty, Wincenty z Kielczy, Kochowski, Majchrowicz. Tadeusz Sulimirski szuka śladów Sarmatów.13. Arkadie XVI i XVII wieku. Tradycja antyczna. Arcadia profana i arcadia sacra. Sannazaro, Montemayor, d'Urfe.14. Od magii do nauki. Odrzucenie oświeceniowych i pozytywistycznych mitów o "czystości" poznania naukowego i "średniowiecznych zabobonach". Nauka nie powstaje w XVIII wieku z niczego. Średniowieczna magia i alchemia. Pionierzy metod doświadczalnych: Roger Bacon i William Ockham. Powolny proces odchodzenia od arystotelizmu i scholastyki. Francis Bacon i Instauratio magna. Bruno, Galileusz, Kopernik i Kepler - ojcowie nauki i synowie średniowiecza. Izaak Newton - uczony i alchemik.15. Odkrycie przeszłości jako przedmiotu wiedzy. Przekształcanie się gabinetów osobliwości w muzea. Rudolf II i jego kolekcje. Powstawanie świadomości przeszłych epok (historyzm) - od Vico do Hegla. Początki nowożytnej historiografii i filologii.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Barber M., Katarzy, Warszawa 2004.Coulton G. G., Panorama średniowiecznej Anglii, Warszawa 1976.Curtius E. R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków 1997, 2005.Delumeau J., Cywilizacja odrodzenia, Warszawa 1993.Delumeau J., Reformy chrześcijaństwa w XVI i XVII w., t. 1, 2, Warszawa 1986.Eminowicz T., Hiszpański romans pasterski, Kraków 1974.Eustachiewicz M., Twórczość Dominika Rudnickiego, Wrocław 1966.Garin E., Filozofia odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1969.Gibbon E., Upadek Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie, Warszawa 2000.Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986.Grant E., Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, Warszawa b.r. [2004].Hauser A., Społeczna historia sztuki i literatury, Warszawa 1974.Hazard P., Kryzys świadomości europejskiej 1680-1715, Warszawa 1974.Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1992.James J., Muzyka sfer, Kraków 1996.Jonas H., Religia gnozy, Kraków 1994.Ker W. P., Wczesne średniowiecze, Warszawa 1977, 1987.Kieckhefer R., Magia w średniowieczu, Kraków 2001.Kłoczowski J., Młodsza Europa, Warszawa 1998.Kłoczowski J., Müllerowa L., Skarbek J., Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 1986.Kołakowski L., Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym XVII wieku, Warszawa 1965, 1997.Koyre A., Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, Gdańsk 1998.Lacouture J., Jezuici, t. 1 Zdobywcy, Warszawa 1998.Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970.LeRoy Ladurie E., Montaillou, wioska heretyków, Warszawa 1989.Maciejewski J., Sarmatyzm jako formacja kulturowa, "Teksty" 1974, z. 4.Mańkowski T., Sztuka Islamu w Polsce, Kraków 1935.Marrou H.-I., Zmierzch Rzymu czy późna starożytność?: III-VI wiek, Warszawa 1997.Masson H., Słownik herezji w Kościele katolickim, Katowice 1993.Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1973. Pomian K. Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja w wiekach XVI-XVIII, Warszawa 1996, Lublin 2001.Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992.Quispel G., Gnoza, Warszawa 1988.Sokołowska J., Dwie nieskończoności, Warszawa 1978. Strzelczyk J., Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Warszawa 1994.Sulimirski T., Sarmaci, Warszawa 1979.Topolski J., Od Achillesa do Beatrice de Planissoles. Zarys historii historiografii, Warszawa 1998.Vogt J., Upadek Rzymu, Warszawa 1993.Weston J. L., Legenda o Graalu, Warszawa 1974.Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIV wieku, oprac. E. Jung-Palczewska, Warszawa 2000.Zakrzewski L., Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie, Warszawa 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: