Modele teatru: Swinarski, Grotowski, Kantor 3002-1KON2025K26
Zajęcia będą poświęcone – według określenia Jana Błońskiego – „trójcy wielkoludów” powojennego teatru polskiego: Konradowi Swinarskiemu (1929-1975), Jerzemu Grotowskiemu (1933-1999) i Tadeuszowi Kantorowi (1915-1990). Omówione zostaną najważniejsze ich spektakle: "Wszystko dobre, co się dobrze kończy" i "Dziady" Swinarskiego, "Książę Niezłomny" i "Apocalypsis cum figuris" Grotowskiego, "Umarła klasa" i "Wielopole, Wielopole" Kantora, ale też rzeczy odrzucone przez krytyków: "Klątwa" Swinarskiego i "Studium o Hamlecie" Grotowskiego – pytanie, czy rzeczywiście nieudane? – wreszcie spektakle niedokończone – i w pewien sposób niemożliwe: "Hamlet" Swinarskiego i "Dziś są moje urodziny" Kantora. W związku z tym podniesiona będzie kwestia statusu dzieła w obrębie sztuki teatru. Zanalizowane też zostaną sposoby utrwalania dokonań teatralnych i napięcie między performansem, pamięcią i archiwum. Będą też poddane refleksji granice teatru, ich przekraczanie i znoszenie. Na podstawie przeprowadzonych analiz i interpretacji zostaną zrekonstruowane trzy różne modele uprawiania sztuki teatru. Najważniejszym problemem będzie jednak teatr tych trzech światowej sławy twórców jako kluczowy komentarz metaspołeczny lat 60.i 70. w kulturze polskiej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Osoba biorąca udział w konwersatorium zna i rozumie:
- w stopniu pogłębionym twórczość Konrada Swinarskiego, Jerzego Grotowskiego i Tadeusza Kantora;
- w stopniu pogłębionym granice sztuki teatru i różne sposoby ich przekraczania;
- w stopniu pogłębionym paradoksy recepcji utworów artystycznych;
- w stopniu pogłębionym problem archiwizowania sztuk performatywnych;-
- w stopniu pogłębionym znaczenie sztuki teatru jako komentarza metaspołecznego.
Umiejętności
Osoba studiująca potrafi:
- wykorzystać zdobytą w czasie zajęć wiedzę i umiejętności, by w pracy samodzielnej i grupowej analizować dzieła sztuki teatru z punktu widzenia teatrologii, performatyki i kulturoznawstwa;
- przygotować prezentację lub pisemne omówienie wybranego przez siebie problemu z użyciem teorii kultury;
- uważnie i ze zrozumieniem przeczytać książkę naukową prezentującą wywód teoretyczny i zastosować poznaną teorię do własnych badań;
- zabierać głos w dyskusji na podstawie przeczytanych tekstów;
- formułować rzeczową krytykę cudzych sądów.
Kompetencje społeczne
Osoba studiująca jest gotowa do
- samodzielnego czytania tekstów naukowych uwzględniającego poszukiwanie kontekstu;
- dyskusji zarówno o teorii jak i metodologii badań z zakresu badań nad dziełem sztuki teatru,;
- pracy z grupie nad wybranym zagadnieniem z omawianego tekstu;
- przyjęcia postawy szacunku wobec odmienności i różnorodności tożsamości;
- znalezienia wartości w czytaniu całości prac naukowych niezależnie od ich objętości i prześledzenia myśli autora/autorki od początku do końca wywodu.
Kryteria oceniania
1. Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącego zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w ramach dyżuru prowadzącego. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.
2. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie aktywności na zajęciach w postaci zabierania głosu w dyskusji, przygotowania prezentacji w wybranej formule (wypowiedź ustna, powerpoint) albo napisania pracy zaliczeniowej wykorzystującej materiał z zajęć do interpretacji wybranego przez siebie zagadnienia badawczego.
3. Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 3 ECTS (90h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 30h (1 ECTS), przygotowanie zaliczenia 30h (1 ECTS).
4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów, a także generowania tekstu i slajdów.
Literatura
Konrad Swinarski: "Wierność wobec zmienności", red. Marta Fik, Jacek Sieradzki, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1988.
"Teatr Konrada Swinarskiego. Rekonesans", red. Eleonora Udalska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1978.
Konstanty Puzyna: "Swinarski", w: tegoż "Półmrok. Felietony teatralne i szkice", Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
Joanna Walaszek: "Konrad Swinarski i jego krakowskie inscenizacje", Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991.
Jan Błoński: "Swinarski i poetyka rozdarcia", Dialog” 1992, nr 4.
Małgorzata Dziewulska: "Wielki hieroglif", w: tejże "Artyści i pielgrzymi", Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1995.
„"Dziady' Adama Mickiewicza w inscenizacji Konrada Swinarskiego. Opis przedstawienia", oprac. Marek Halberda, Piotr Łaguna, Wojciech Szulczyński, Joanna Walaszek, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1998.
Józef Opalski: "Rozmowy o Konradzie Swinarskim i 'Hamlecie'”, wyd. 2 zm., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000.
Beata Guczalska: "Konrad Swinarski. Biografia ukryta" Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2025.
Jerzy Grotowski: "Teksty zebrane", red. Agata Adamiecka-Sitek i in., Instytut im. Jerzego Grotowskiego – Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego – Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa [– Wrocław] 2012.
Konstanty Puzyna: "Powrót Chrystusa"; "Załącznik do 'Apocalypsis'", w: tegoż "Burzliwa pogoda. Felietony teatralne", Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
Małgorzata Dziewulska: "Ogniokrad" w: tejże "Artyści i pielgrzymi", Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1995.
Richard Schechner: "Kameleon, szaman, łgarz, artysta, mistrz," przeł. Joanna Krakowska-Narożniak, „Dialog”, 1999, nr 6.
Leszek Kolankiewicz: "Grotowski w poszukiwaniu esencji", w: tegoż "Wielki mały wóz". Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2002.
Zbigniew Osiński: "Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty", wyd. 2 zmienione, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2009.
Dariusz Kosiński: "Grotowski. Przewodnik", Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2009.
Serge Ouaknine: „'Książę Niezłomny'. Studium i rekonstrukcja spektaklu Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium", przeł. Juliusz Tyszka, Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2011.
"Grotowski – narracje" zespół red. Agata Chałupnik i in., wstęp i red. nauk. Leszek Kolankiewicz, Warszawa – Wrocław: Uniwersytet Warszawski – Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2013.
Ludwik Flaszen: "Grotowski & Company. Źródła i wariacje", wstęp Eugenio Barba, Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2014.
Tadeusz Kantor: "Pisma" wybór i oprac. Krzysztof Pleśniarowicz, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo – Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, 2004, t. 2: "Teatr Śmierci. Teksty z lat 1975-1984".
Konstanty Puzyna: "My, umarli", w: tegoż "Półmrok. Felietony teatralne i szkice", Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
Jan Kłossowicz: "Tadeusz Kantor. Teat", Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991.
Jan Kott: "Kadysz. Strony o Tadeuszu Kantorze," oprac. Piotr Kłoczowski, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 1997.
Krzysztof Pleśniarowicz: "Kantor. Artysta końca wieku", Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
Leszek Kolankiewicz: "Ostatnia taśma Kantora", w: tegoż "Wielki mały wóz". Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 2002.
Justyna Michalik: "Idea bardzo konsekwentna. Happening i teatr happeningowy Tadeusza Kantora," Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2015.
Katarzyna Fazan: "Kantor. Nie/Obecność", Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: