Robert Schumann, księgowy melancholii 3002-1KON2015K40

Marzyciel na etacie, melancholik zagłuszający smutki sumienną pracą, mąż sławnej żony i ojciec siedmiorga dzieci prowadzący skrupulatne domowe diariusze, zaangażowany krytyk i polemista, wreszcie, w ostatnich latach życia, człowiek wycofany, zamknięty w zakładzie dla obłąkanych i oderwany od świata – w biografii Roberta Schumanna, obok uderzających sprzeczności, znajdujemy przekonania i postawy konformistyczne, charakterystyczne dla formacji kulturowej jaką było mieszczaństwo niemieckie pierwszej połowy XIX wieku: protestancki etos pracy, przykładne życie rodzinne, głęboki szacunek dla autorytetów. Fragmenty pism Schumanna (jego listów, diariuszy, tekstów krytycznych czy młodzieńczych wprawek translatorskich) oraz utworów literackich, które czytał i którymi się inspirował, posłużą nam za punkt wyjścia do nakreślenia kulturowej biografii kompozytora, a pośrednio także do namysłu nad kulturą i społeczeństwem, w jakim żył i z którym się identyfikował.

Podczas każdego spotkania będziemy słuchać jednego, wybranego utworu Roberta Schumanna – w całości lub we fragmentach.

Ramowy program zajęć:

1. Literackość muzyki Schumanna – Jean Paul
2. c.d. – Sarbiewski
3. c.d. – E.T.A. Hoffmann
4. Fantazje, fantastyczność i rola wyobraźni w muzyce Schumanna
5. Kult wirtuozów
6. Krytyka muzyczna Schumanna – „Neue Zeitschrift für Musik”
7. Heteronimy Schumanna
8. Cytat, autocytat i "efekt deja vu"
9. Ehetagebuch – dziennik małżeński Schumannów
10. Protestancki etos pracy
11. Terapie Schumanna
12. Czas w muzyce Schumanna
13. „Fizjologiczność” muzyki Schumanna – Roland Barthes o Schumannie
14. Pobyt w Endenich – "późny Schumann"

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Zajęcia są skierowane do studentów zainteresowanych historią kultury muzycznej, kulturą niemiecką XIX wieku i psychologią sztuki. Wymagana jest znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym lekturę tekstów naukowych.

Kryteria oceniania

Ocena końcowa jest wypadkową obecności i aktywności na zajęciach.

Literatura

Erika Reiman, Schumann's Piano Cycles and the Novels od Jean Paul: Analogues in Discursive Strategy, Toronto 1992

Claudio Magris, Z Lauingen do Dillingen [w:] tegoż, Dunaj, Warszawa 1999

Holly Watkins, Schumann and early Romantic aesthetics [w:] tejże, Metaphors of Depth in German Musical Thought. From E.T.A. Hoffmann to Arnold Schoenberg

Elwira Buszewicz, Sarmacki Horacy i jego liryka: imitacja, gatunek, styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006

Jerzy Starnawski, Jeszcze jeden znakomity głosiciel sławy Sarbiewskiego – Robert Schumann [w:] „Meander”, rok XLIV nr 3

Krzysztof Lipka, Kota Mruczysława poglądy na muzykę [w:] tegoż, Słyszalny krajobraz. Szkice o powiązaniach muzyki i literatury, Warszawa 2004, s. 184-244

E.T.A. Hoffmann, Kota Mruczysława poglądy na życie, przekł. Edyta Sicińska, Warszawa 1996 – wybrane fragmenty

E.T.A. Hoffmann, Skrzypce z Cremony [w:] tegoż, Opowiadania fantastyczne, przekł. Felicjan Faleński, Warszawa 1999

Agnieszka Chwiłek, Muzyczna i literacka idea jedności w wielości. Związki estetyki Roberta Schumanna z estetyką Jeana Paula i E.T.A. Hoffmanna [w:] „Przegląd Muzykologiczny” nr 2, 2002, s. 5-27

Nicholas Merton, Genre and title in the [w:] tegoż, Schumann: Fantasie, Op. 17, Cambridge 1992

Ada Łobożewicz, Fantazmoskopy Schumanna [w:] "Ruch Muzyczny" nr 8 2015

Kenneth Hamilton, The Virtuoso Tradition [w:] The Cambridge Companion to the Piano, red. David Rowland, New York 1998, s. 57-74

anonimowa recenzja z „Allgemeine musikalische Zeitung”, maj 1838: Liszt, the All-Conquering Pianist [w:] Music in the Western World: A History in Documents, red. Piero Weiss, Richard Taruskin. Belmont 2008, s. 310-312

Thomas Bernhard, Przegrany, przekł. Marek Kędzierski, Warszawa 2002

Robert Schumann on Music. A Selection from the Writings, New York

wybrane numery „Neue Zeitschrift für Musik” do roku 1844

John Daverio, Robert Schumann: herald of a , Oxford 1997, rozdz. 3: Music Criticism in a New Key

Marek Bieńczyk, Pseudoteksty i pseudonimy [w:] tegoż, Melancholia. O tych, co nigdy nie odgadną straty, Warszawa 2012, s. 29-36

Pal Richter, The Schumannian deja vu: Special Strategies in Schumann's Construction of Large-Scale Forms and Cycles [w:] „Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae” t. 3-4 (44), 2003, s. 305-320

Nicholas Merton, Allusion and quotation in the [w:] tegoż, Schumann: Fantasie, Op. 17, Cambridge 1992

Robert Schumann, Tagebuch, t. 1-3, red. Georg Eismann, Leipzig 1971-1982 – fragmenty

Max Weber, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, przekł. Dorota Lachowska, Warszawa 2011, fragment części II

Roger Cooter, The Cultural Meaning of Popular Science: Phrenology and the Organization of Consent in Nineteenth-century Britain, Cambridge 1984

Robert Walser, Mikrogramy, przekł. Małgorzata Łukasiewicz, Łukasz Musiał, Arkadiusz Żychliński, Warszawa 2012 – wybór

Antoni Kępiński, Melancholia, Warszawa 1985, s. 100-107, 156-166 (Ciemność: Rytm dnia i nocy; Przestrzeń psychotyczna; Samotność nocy i wspólnota dnia; Fizjologiczne mechanizmy obu rytmów; Ewolucja ruchu wewnętrznego i zewnętrznego; Oscylacja rytmu dnia i nocy; Niektóre cechy smutku: „Odwrotna strona”; Perseweracja; „Zapadnięcie się” struktury czasowo-przestrzennej; „Zagęszczenie”; Bunt i rezygnacja; Smutek „ciepły” i „zimny”; „cichy” i „burzliwy”; „pusty” i „pełny”; „czysty” i „brudny”; Czerń przyszłości i przeszłości; Domieszka uczuć negatywnych)

Roland Barthes, Rasch [w:] tegoż, The Responsibility of Forms, przekł. Richard Howard

Stephen Rodgers, This Body That Beats: Roland Barthes and Robert Schumann's Kreisleriana [w:] „Indiana Theory Review” nr 2 (18), 1997

John Daverio, Songs of dawn and dusk: coming to terms with the late music [w:] The Cambridge Companion to Schumann, red. Beate Perrey

Agnieszka Chwiłek, Znaczenie ostatnich pieśni Roberta Schumanna i Johannesa Brahmsa w ich późnej twórczości [w:] „Polski Rocznik Muzykologiczny” t. VII, 2009

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3002-1KON2015K40 w USOSweb