Antropologia historyczna/historia antropologiczna 3002-1KON2012K6

Konwersatorium ma na celu wprowadzenie w problematykę relacji między historią a antropologią, zarówno od strony uprawiania antropologii historycznej, jak historii antropologicznej. Na konwersatorium zostaną przedstawione zarówno badania antropologów podejmujących badania historyczne (np. Clifford Geertz, Marshall D. Sahlins), jak i historyków wykorzystujących w swojej pracy metody antropologiczne (np. Robert Darnton, Carlo Ginzburg). Po dwóch zajęciach ogólnych dotyczących relacji między historią i antropologią oraz metod antropologii historycznej i historii antropologicznej, na pozostałych zajęciach analizowane będą prace wybitnych przedstawicieli badań historyczno-antropologicznych oraz recepcji historii antropologicznej w Polsce.Program1. Historia i antropologiaAron Guriewicz, “Historia i antropologia historyczna”, przeł. Bogusław Żyłko. Konteksty: Polska Sztuka Ludowa, rok LI, nr 1-2, 1997.Clifford Geertz, “Historia i antropologia”, przeł. Sławomir Sikora. Konteksty: Polska Sztuka Ludowa, rok LI, nr 1-2, 1997Sahlins, Marshall D., „Inne czasy, inne zwyczaje. Antropologia historii”, przeł. Ewa Dżurak, w: Badanie kultury elementy teorii antropologicznej, wybór i przedmowa Marian Kempny i Ewa Nowicka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005: 117-145.Lévi-Strauss, Claude, Antropologia strukturalna, przeł. Krzysztof Pomian. Warszawa: Aletheia, 2009 [tam: „Wprowadzenie: Historia i etnologia”: 9-35].Sahlins, Marshall D., „Inne czasy, inne zwyczaje. Antropologia historii”, przeł. Ewa Dżurak, w: Badanie kultury elementy teorii antropologicznej, wybór i przedmowa Marian Kempny i Ewa Nowicka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005: 117-145.Historia społeczna, historia codzienności, mikrohistoria, przeł. Andrzej Kopacki. Warszawa: Volumen, 1996.Burgière A., „Anthropologie historique”, [w:] Dictionnaire des sciences historiques, Paris 1985. Berlioz J., Le Goff J., „Anthropologie et histoire”, [w :] Actes des congrès de la Société des historiens médiévistes de l’enseignement supérieur public. 20e congrès, Paris 1989.2. MetodaClifford Geertz, „Opis gęsty: w poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury”, w: tegoż, Interpretacja kultur: wybrane eseje, przeł. Maria M. Piechaczek. Kraków: UJ, 2005.Carlo Ginzburg, “Tropy: korzenie paradygmatu poszlakowego”, przeł. Tadeusz Sierotowicz. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, t, XXXIX, 2006: 8-65.[Zob.: Tadeusz Sierotowicz, „W poszukiwaniu źródeł metody. Kilka uwag o paradygmacie poszlakowym Carla Ginzburga”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, t, XXXIX, 2006: 3-7; Marta Zawodna, „Nauka oparta na śladach. Interpretacja tekstu Carlo Ginzburga Ślady: korzenie paradygmatu poszlakowego”, w: Czy przeszłość powinna być inna? Studia z teorii i historii historiografii, pod red. Macieja Bugajewskiego. Poznań: IH UAM, 2008: 207-224.]Donna Haraway, “Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej częściowej/ograniczonej perspektywy”, przeł. Agata Czarnacka. Think Tank Feministyczny, bibliteka online, 2009 3. Marshall Shalins (i badania postkolonialne)Marshall Sahlins, Jak myślą ‘tubylcy’. O kapitanie Cooku, na przykład, przeł. Wojciech Usakiewicz. Kraków: UJ, 2007.Marshall Sahlins, Wyspy historii, przeł. Izabela Kołbon. Kraków: UJ, 2006.4. Natalie Zemon Davis (i historia kobiet)Natalie Zemon Davis, Powrót Martina Guerre’a, przeł. Przemysław Szulgit. Poznań: Zysk i S-ka, 2011.Natalie Zemon Davis, „Rytuały przemocy”, przeł. Joanna Kurczewska. Odrodzenie i reformacja w Polsce, t. XXX, 1985.5. Robert Darnton (i studia nad zwierzętami)Darnton, Robert, „Wstęp”, przeł. Ewa Domańska, oraz „Wielka rzeź kotów”, przeł. Tomasz Gawin, Dorota Grobelna, Anna Idzikowska, Anna Maćkowiak, Michał Radomski, Wiktor Werner, Michał Zwierzykowski, Agnieszka Błaszczyk. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4, 2002: 83-97 (zob: „Wielka rzeź kotów z ulicy Świętego Seweryna”, przeł. Iwona Kurz, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, pod red. Leszka Kolankiewicza. Warszawa: UW, 2005: 338-351.)[zob. także: John M. Arnold, „Zabijanie kotów, czyli pytanie czy przeszłość jest obcym krajem”, w: tegoż, Historia. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Justyna Jaworska. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001: 108-124; Barbara Klich-Kluczewska, Dobrochna Kałwa, „Wielka masakra kotów, czyli o antropologii historycznej”. Mówią wieki, nr 1, 2009: 44-45; Jacek Kowalewski, „Antropologizowanie historiografii zachodniej. Przypadek twórczości Roberta Darntona”. Echa Przeszłości, vol. 6, 2006: 136-145; Jerzy Topolski, „Wielka masakra kotów”. Polityka, nr 16, 16 kwietnia 1994: 25.]6. Roger Chartier (i studia nad książką/praktykami lektury)Roger Chartier, Daniel Roche, „Książka: zmiana perspektywy” [przekład szkicu Rogera Chartier i Daniela Roche’a Le livre. Un changement de perspective, opublikowanego w tomie: Faire de l’histoire. III: Nouveaux objets, red. Jacques Le Goff, Pierre Nora, Gallimard, Paris 1974].Roger Chartier, „Czy książki wywołują rewolucje?”, przeł. Anna Leyk. Rubikon, 2003, z. 1-4. Carlo Ginzburg, Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI w., przeł. Radosław Kłos, Warszawa: PIW, 1989.Histoire de la lecture dans le monde occidental, sous la dir de Gugliemo Cavallo et Roger Chartier, Paris: Editions du Seuil, 1997 (wybrane fragmenty).7. Recepcja historii antropologicznej w Polsce (gość: dr Tomasz Wiślicz, Instytut Historyczny UW)Piotr Kowalski, Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz: o wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemskiego. Kraków: UJ, 2000.Wiślicz, Tomasz, „Gest obraźliwy na wsi polskiej w XVII i XVIII wieku”. Przegląd Historyczny, vol. LXXXVIII, 1997, z. 3-4: 417-425.Wyczański, Andrzej, „Zły los Zosi Kotkówny (1544)”. Odrodzenie i Reformacja, vol. 49, 2005: 105-112.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Konwersatorium jest adresowane przede wszystkim do studentów kulturoznawstwa II stopnia (studia magisterskie) oraz MISH-u (realizujących studia magisterskie na kulturoznawstwie). Także dla chętnych doktorantów z Instytutu Kultury Polskiej.

Efekty kształcenia

Po ukończeniu konwersatorium studenci rozumieją powiązania interdyscyplinarne, a także granice między dyscyplinami; orientują się w podstawowych zagadnieniach dotyczących relacji między historią a antropologią, zarówno od strony uprawiania antropologii historycznej, jak historii antropologicznej; znają najważniejszych przedstawicieli tych dziedzin badawczych oraz podejmowane w obrębie tych dyscyplin tematy i metody badawcze; potrafią posłużyć się omawianymi w trakcie kursu podejściami i metodami prowadząc własne badania; rozumieją konieczność przestrzegania zasad warsztatu badawczego historyka/antropologa oraz kierujących norm etycznych; uznają i szanują różnice punktów widzenia wynikające z odmiennego kontekstu historycznego i kulturowego; doceniają wagę dziedzictwa różnych kultur w tworzeniu wiedzy o przeszłości.

Kryteria oceniania

Od studentów wymagany jest krytyczny rozbiór rekomendowanych tekstów, obecność (nieusprawiedliwione 2 nieobecności eliminują z zajęć), aktywność oraz zaliczanie rozmowy podsumowującej lub (dla zainteresowanych) pracy badawczej, która będzie dotyczyła bądź historii antropologicznej/antropologii historycznej jako specyficznego podejścia badawczego, bądź też będzie stosowała metody tych podejść do badań materiału historycznego lub antropologicznego (ok. 15 stron).

Literatura

Literatura 1. Historia i antropologiaAron Guriewicz, “Historia i antropologia historyczna”, przeł. Bogusław Żyłko. Konteksty: Polska Sztuka Ludowa, rok LI, nr 1-2, 1997.Clifford Geertz, “Historia i antropologia”, przeł. Sławomir Sikora. Konteksty: Polska Sztuka Ludowa, rok LI, nr 1-2, 1997Sahlins, Marshall D., „Inne czasy, inne zwyczaje. Antropologia historii”, przeł. Ewa Dżurak, w: Badanie kultury elementy teorii antropologicznej, wybór i przedmowa Marian Kempny i Ewa Nowicka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005: 117-145.Lévi-Strauss, Claude, Antropologia strukturalna, przeł. Krzysztof Pomian. Warszawa: Aletheia, 2009 [tam: „Wprowadzenie: Historia i etnologia”: 9-35].Sahlins, Marshall D., „Inne czasy, inne zwyczaje. Antropologia historii”, przeł. Ewa Dżurak, w: Badanie kultury elementy teorii antropologicznej, wybór i przedmowa Marian Kempny i Ewa Nowicka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005: 117-145.Historia społeczna, historia codzienności, mikrohistoria, przeł. Andrzej Kopacki. Warszawa: Volumen, 1996.Burgière A., „Anthropologie historique”, [w:] Dictionnaire des sciences historiques, Paris 1985. Berlioz J., Le Goff J., „Anthropologie et histoire”, [w :] Actes des congrès de la Société des historiens médiévistes de l’enseignement supérieur public. 20e congrès, Paris 1989.2. MetodaClifford Geertz, „Opis gęsty: w poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury”, w: tegoż, Interpretacja kultur: wybrane eseje, przeł. Maria M. Piechaczek. Kraków: UJ, 2005.Carlo Ginzburg, “Tropy: korzenie paradygmatu poszlakowego”, przeł. Tadeusz Sierotowicz. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, t, XXXIX, 2006: 8-65.[Zob.: Tadeusz Sierotowicz, „W poszukiwaniu źródeł metody. Kilka uwag o paradygmacie poszlakowym Carla Ginzburga”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, t, XXXIX, 2006: 3-7; Marta Zawodna, „Nauka oparta na śladach. Interpretacja tekstu Carlo Ginzburga Ślady: korzenie paradygmatu poszlakowego”, w: Czy przeszłość powinna być inna? Studia z teorii i historii historiografii, pod red. Macieja Bugajewskiego. Poznań: IH UAM, 2008: 207-224.]Donna Haraway, “Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej częściowej/ograniczonej perspektywy”, przeł. Agata Czarnacka. Think Tank Feministyczny, bibliteka online, 2009 3. Marshall Shalins (i badania postkolonialne)Marshall Sahlins, Jak myślą ‘tubylcy’. O kapitanie Cooku, na przykład, przeł. Wojciech Usakiewicz. Kraków: UJ, 2007.Marshall Sahlins, Wyspy historii, przeł. Izabela Kołbon. Kraków: UJ, 2006.4. Natalie Zemon Davis (i historia kobiet)Natalie Zemon Davis, Powrót Martina Guerre’a, przeł. Przemysław Szulgit. Poznań: Zysk i S-ka, 2011.Natalie Zemon Davis, „Rytuały przemocy”, przeł. Joanna Kurczewska. Odrodzenie i reformacja w Polsce, t. XXX, 1985.5. Robert Darnton (i studia nad zwierzętami)Darnton, Robert, „Wstęp”, przeł. Ewa Domańska, oraz „Wielka rzeź kotów”, przeł. Tomasz Gawin, Dorota Grobelna, Anna Idzikowska, Anna Maćkowiak, Michał Radomski, Wiktor Werner, Michał Zwierzykowski, Agnieszka Błaszczyk. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4, 2002: 83-97 (zob: „Wielka rzeź kotów z ulicy Świętego Seweryna”, przeł. Iwona Kurz, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, pod red. Leszka Kolankiewicza. Warszawa: UW, 2005: 338-351.)[zob. także: John M. Arnold, „Zabijanie kotów, czyli pytanie czy przeszłość jest obcym krajem”, w: tegoż, Historia. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Justyna Jaworska. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001: 108-124; Barbara Klich-Kluczewska, Dobrochna Kałwa, „Wielka masakra kotów, czyli o antropologii historycznej”. Mówią wieki, nr 1, 2009: 44-45; Jacek Kowalewski, „Antropologizowanie historiografii zachodniej. Przypadek twórczości Roberta Darntona”. Echa Przeszłości, vol. 6, 2006: 136-145; Jerzy Topolski, „Wielka masakra kotów”. Polityka, nr 16, 16 kwietnia 1994: 25.]6. Roger Chartier (i studia nad książką/praktykami lektury)Roger Chartier, Daniel Roche, „Książka: zmiana perspektywy” [przekład szkicu Rogera Chartier i Daniela Roche’a Le livre. Un changement de perspective, opublikowanego w tomie: Faire de l’histoire. III: Nouveaux objets, red. Jacques Le Goff, Pierre Nora, Gallimard, Paris 1974].Roger Chartier, „Czy książki wywołują rewolucje?”, przeł. Anna Leyk. Rubikon, 2003, z. 1-4. Carlo Ginzburg, Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI w., przeł. Radosław Kłos, Warszawa: PIW, 1989.Histoire de la lecture dans le monde occidental, sous la dir de Gugliemo Cavallo et Roger Chartier, Paris: Editions du Seuil, 1997 (wybrane fragmenty).7. Recepcja historii antropologicznej w Polsce (gość: dr Tomasz Wiślicz, Instytut Historyczny UW)Piotr Kowalski, Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz: o wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemskiego. Kraków: UJ, 2000.Wiślicz, Tomasz, „Gest obraźliwy na wsi polskiej w XVII i XVIII wieku”. Przegląd Historyczny, vol. LXXXVIII, 1997, z. 3-4: 417-425.Wyczański, Andrzej, „Zły los Zosi Kotkówny (1544)”. Odrodzenie i Reformacja, vol. 49, 2005: 105-112.Literatura dodatkowaAntropologizowanie humanistyki. Zjawisko – procesy – perspektywy, pod red. Jacka Kowalewskiego i Wojciecha Piaska. Olsztyn: Colloquia Humaniorum, 2009.Domańska, Ewa, Mikrohistorie: spotkania w międzyświatach, wyd. II uzupełnione i poprawione: Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2005.Douglas, Mary, Czystość i zmaza, przeł. Marta Bucholc. Warszwa: PIW, 2007.Geertz, Clifford, Dzieło i życie. Antropolog jako autor, przeł. Ewa Dżurak i Sławomir Sikora. Warszawa: KR, 2002. Geertz, Clifford, Interpretacja kultur: wybrane eseje, przeł. Maria M. Piechaczek. Kraków: UJ, 2005.Gennep, Arnold van, Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii, przeł. Beata Biały, wstępem opatrzyła Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa: PIW, 2006.Hastrup, Kirsten, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, przeł. Ewa Klekot. Kraków: UJ, 2008.Mauss, Marcel, Socjologia i antropologia, wstępem opatrzył Claude Lévi-Strauss, przeł. Marcin Król, Krzysztof Pomian i Jerzy Szacki. Warszawa: KR, 2001.Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych, pod red. Barbary Wagner i Tomasza Wiślicza. Zabrze: Inforteditions, 2008.Rodak, Paweł, Pismo, książka, lektura. Rozmowy: Le Goff, Chartier, Hébrard, Febre, Lejeune, przedmowa Krzysztof Pomian. Warszawa: UW, 2009.Turner, Victor, Las symboli: aspekty rytuałów u ludu Ndembu, przeł. Andrzej Szyjewski. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2006.Turner, Victor, Proces rytualny: struktura i antystruktura, przeł. Ewa Dżurak; wstępem opatrzyła Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010. W poszukiwaniu antropologicznego wymiaru historii: Aron Guriewicz i Carlo Ginzburg. Interpretacje, pod red. Jana Pomorskiego. Res Historica, z. 2, 1998.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3002-1KON2012K6 w USOSweb