Nowe ruchy religijne 3002-1KON2010K10
Zajęcia przeze mnie proponowane będą jednosemestralnym konwersatorium z elementami warsztatu. Program obejmie prezentację i analizę kontrowersyjnych i budzących dziś dość żywe zainteresowanie zjawisk religijności współczesnej. Konwersatorium stanowić ma dla studentów okazję do antropologicznego kontaktu z innością, dostarczy także narzędzi do antropologicznej analizy zjawisk religijnych oraz fenomenu małych struktur społecznych. Kilka wstępnych zajęć wypełni wprowadzenie elementarnych pojęć z zakresu socjologii i psychologii religii (zwłaszcza istotnych tu pojęć sacrum, sekty, schizmy, herezji, doświadczenia religijnego, konwersji etc.) oraz przedstawienie studentom z charakteru zjawiska, które mają poznawać. Wstępne rozeznanie przed kontaktem z materiałami empirycznymi zdobyć muszą studenci również w zakresie stosowanych metod badawczych, a zwłaszcza ich aspektów etycznych. Teoretyczny wstęp zajęć zapoznaje więc z przedmiotem poznania, ustala odpowiednią, antropologiczną i epistemologicznie neutralną optykę badawczą i sugeruje skuteczne strategie poznawcze, adekwatne do przedmiotu badań.Właściwą część zajęć stanowić będą spotkania z przedstawicielami nowych ruchów religijnych – studenci wybierają interesujące ich ruchy z listy zamieszczonej poniżej (lub zgłaszają własne propozycje). Kilka ostatnich spotkań w semestrze poświęconych będzie dyskusji i analizie poznanych ruchów religijnych (przykładowe zagadnienia do dyskusji zostały zamieszczone poniżej) oraz zapoznaniu się z wybraną literaturą przedmiotu (konkretne pozycje zostaną zaproponowane studentom w zależności od ich wyboru goszczących na zajęciach ruchów religijnych i zagadnień problemowych wskazanych do dyskusji).Ruchy „biblijne” protestanckie i ewangeliczneŚwiadkowie Jehowywww.watchtower.orgSpołeczność Chrześcijańska „Puławska” (Wspólnota Kościołów Chrystusowych)www.chs.plZbór Droga, Kościół Boży w Chrystusie (protestantyzm, tradycja zielonoświątkowa) www.droga.waw.plZbór Spichlerz, Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (protestantyzm + gospel)www.spichlerz.orgwww.strefaspichlerz.plRuchy synkretyczneKościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormoni)www.mormoni.plRuch Zjednoczeniowywww.mmfps.orgRuch Raeliańskiwww.rael.orgRóżokrzyżwww.zloty-rozokrzyz.orgRuchy proweniencji wschodniejBuddyzmwww.buddyzm.info.plISCON (Towarzystwo Świadomości Kryszny)www.harekryszna.plInstytut Wiedzy o Tożsamości Misja Czaitaniiwww.mantra.plŚwiatowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumariswww.brahmakumaris.plOrganizacja Sathya Sai (Sai Baby)www.sathyasai.org.plFalun Dafawww.falundafa-polska.netJudaizmwww.beit.org.plFundacja Centrum Kabbalahwww.kabbalah.com.plIslamZwiązek Muzułmanów Polskich (+ Europejski Instytut Gospodarki Bezodsetkowej, kobiety w islamie)www.islam.plwww.planetaislam.com www.ipdirect.home.plSufizm (Szkoła Nauk Sufich)www.sufi.org.plWiara Baha’iwww.bahai.org.plRuchy neopogańskieRodzimy Kościół Polskiwww.rkp.w.activ.plRodzima Wiarahttp://rodzimawiara.org.plSłowiańska Wiarawww.slowianskawiara.plRuchy antykultoweDominikańskie Ośrodki Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektachwww.sekty.netRuch Obrony Rodziny i Jednostkiwww.rorij.free.ngo.plZagadnienia do dyskusji Koncepcja Boga (sposoby opisu, stosunek do Boga, rola modlitwy, kwestia zbawienia, Szatan)Koncepcja człowieka (umysł, intelekt, cielesność, kwestia zdrowia, „natura” ludzka)Miłość, seksualność, rodzina (funkcje w tworzeniu społecznego ładu, kwestia kobieca)Koncepcja dobra i zła (grzech, historiozofia i eschatologia) Rola praktyk i rytuałów codziennościWizje raju i idealnego porządku ziemskiego, stosunek do śmierciStosunek do rzeczywistości kulturowej (przestrzenie negacji i gloryfikacji, sposób uczestnictwa w kulturze, sposoby legitymizowania praktyk)Dyskurs nowych ruchów religijnych (język, metaforyka, formy działania i autoprezentacji)Struktury organizacyjne NRR (rola proroka/założyciela, instytucjonalizacja i ewolucja NRR, „przemiany obyczajów”, stopień ekskluzywizmu)Doświadczenie religijne, sacrum/profanumKonwersja, religijna biografia, motywacje i charakter uczestnictwa w NRRRefleksja metodologiczna - jak poznawać NRRPrzemiany religijności we współczesnym świecie (ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji polskiej)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Po ukończonym kursie student:– ma podstawową wiedzę z zakresy socjologii i psychologii religii w zakresie omawianym na zajęciach,– orientuje się w społecznych i prawnych kontekstach funkcjonowania nowych ruchów religijnych w Polsce,– ma podstawową wiedzę o zaprezentowanych w części warsztatowej ruchach religijnych,– potrafi wykorzystać narzędzia socjologiczne i antropologiczne do samodzielnej analizy wybranych ruchów lub zjawisk neoreligijnych,– rozumie specyfikę funkcjonowania zjawisk alternatywnej religijności we współczesnym świecie i potrafi opisać ją refleksyjnie i z zachowaniem antropologicznego dystansu.
Kryteria oceniania
Oceniana będzie aktywność studentów na zajęciach oraz wiedza i umiejętności zaprezentowane podczas kolokwium ustnego. Do kolokwium zostaną dopuszczone osoby, które mają nie więcej niż dwie nieobecności. Studenci, którzy przekroczą limit nieobecności, nie będą mieli możliwości ich zaliczenia w trybie eksternistycznym ze względu na warsztatowy charakter zajęć. W przypadku, gdy wszystkie nieobecności będą usprawiedliwione, a będzie ich więcej niż dwie, student zostanie wyrejestrowany z zajęć bez konsekwencji.
Literatura
Allport G., Osobowość i religia, Warszawa 1988.Barker E., Nowe ruchy religijne, Kraków 1997.Bell D., Powrót sacrum. Tezy na temat przyszłości religii, w: „Znak” 9/1983.Berger P., Modernizacja jako uniwersalizacja herezji, w: Religia a życie codzienne, t. I, red. H. Grzymała-Moszczyńska, Kraków 1990.Borowik I., Odbudowywanie pamięci. Przemiany religijne w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu, Kraków 2000.Berger P., Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, Kraków 1997.Doktór Tadeusz, Innowacje religijne: ruchy, uczestnicy, reakcje społeczne, Olsztyn 2002.Doktór T. Ruchy kultowe. psychologiczna charakterystyka uczestników, Kraków 1991.Doktór T. red., Ruchy pogranicza nauki i religii jako zjawisko socjopsychologiczne, t. 1-5Geertz C., Religia jako system kulturowy, w: Racjonalność i styl myślenia, red. E. Mokrzycki, Warszawa 1992.Grotowska Stella, Religijność subiektywna. Studium socjologiczne na podstawie wywiadów narracyjnych, Kraków1999.Hałas E., Kubiak A., Kolektywna konwersja do ruchu Hare Kryszna, w: „Kultura i Społeczeństwo”, 1/1996.Hałas E., Konwersja. Perspektywa socjologiczna, Lublin 1992Hervieu-Leger D., Religia jako pamięć, Kraków 1999.Jaźwiński P., Międzynarodowe towarzystwo Świadomości Kryszny (ISCON) w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1970-1998, Kraków 2000.Kubiak A., Delicje i lewa ręka Kryszny, Warszawa 1997.Libiszowski-Żółtkowska Maria, Konwertyci nowych ruchów religijnych, Lublin 2003, Wydawnictwo Uniwersytetu M.Curie-Skłodowskiej.Libiszowski-Żółtkowska Maria, Nowe ruchy religijne w zwierciadle socjologii, Lublin 2001. Libiszowska-Żółtkowska M., Socjologicze aspekty konwersji religijnej, w: „Euhemer - Przegląd Religioznawczy” 4/1991.Luckmann T., Niewidzialna religia. Problem religii we współczesnym społeczeństwie, Kraków 1996.Leeuw van der G., Fenomenologia religii, Warszawa 1997.Modnicka N., Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce jako Kościół Wyboru, Kraków 2000.Nowe ruchy religijne jako przedmiot badań religioznawczych, red. Henryk Hoffman, Piotr Stawiński, Kraków 2002. Piegza J., Świadkowie Jehowy. Geneza i struktura kontestacji religijnej, Kraków 1994.Stark R., Bainbridge W., Teoria religii, Kraków 2000.Wyka A., Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa 1993.Załęcki P. Wspólnota religijna jako grupa pierwotna, Kraków 1997.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: