Teoria i historia sztuk plastycznych w kontekście porównawczym (blok B) 3001-K1A3TS
Badania porównawcze literatury i sztuk plastycznych jawią się jako odłam obszernego dyskursu interdyscyplinarnego, obejmującego wiedzę na temat zależności między słowem i obrazem od starożytności (Simonides, Platon, Arystoteles, Horacy) aż po współczesność (tzw. nauka o motywach – Stefania Skwarczyńska, Elizabeth Frenzel; ikonologia – Ernst Casirer, Ervin Panofsky; semiologia – Roland Barthes itd.). Biorą one pod uwagę różne typy oraz przypadki relacji między piśmiennictwem i przedstawieniami wizualnymi (dzieła malarskie, które obrazują lub interpretują teksty, utwory literackie stanowiące bądź dokładnie odtwarzające dzieła plastyczne; teksty literackie stosujące techniki charakterystyczne dla sztuk wizualnych – montaż, kolaż, karykatura; utwory literackie podejmujące wspólne tematy lub motywy z dziełami plastycznymi itp.). Poszczególne teorie porównawcze oraz rodzaje związków między słowem i obrazem (m.in. synteza, korespondencja sztuk) zostaną zilustrowane konkretnymi przykładami.
Zakres tematów:
1. „Mówiące malarstwo” – „milcząca poezja”. Mimetyczne teorie sztuki w antyku greckim i rzymskim.
2. Ikonologia – renesansowa koncepcja łączenia słowa z obrazem i nowoczesna metodologia badań porównawczych.
3. Sztuki „czasowe” i „przestrzenne”. Laokoon Gottholda Ephraima Lessinga.
4. Od romantycznych koncepcji syntezy i korespondencji sztuk – przez semiologię – do praktycyzmu Ulricha Weissteina.
5. „Ikonosfera” i jej rola w kształtowaniu wyobraźni pisarza.
6. Literatura jako przedmiot twórczości plastycznej (tematy i motywy literackie w malarstwie; ilustracja, czyli wizualna reprezentacja tekstu itp.). Obraz plastyczny jako przedmiot konkretyzacji literackiej (ekfraza).
7. Hermana Brocha pojęcie kiczu w literaturze i sztukach plastycznych.
8. Słowo i obraz w nowych mediach: film, internet itp.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wykład ma przedstawić różne sposoby oddziaływania obrazu na tekst (a także tekstu na obraz) oraz zasady i cele interpretowania utworów literackich w nawiązaniu do sztuk plastycznych. Studenci zdobędą wiedzę na temat zjawisk estetycznych charakterystycznych dla pogranicza sztuk. Dzięki niej nauczą się dostrzegać w literaturze symbolikę, topikę, struktury przestrzenne i inne środki wyrazu możliwe do rozpoznania również w przedstawieniach plastycznych. Zyskają narzędzia i umiejętności niezbędne do samodzielnej analizy porównawczej utworu literackiego i dzieła plastycznego.
Kryteria oceniania
Kontrola obecności, test
Praktyki zawodowe
---
Literatura
Baudelaire Charles, O sztuce, przeł. J. Guze, wstęp J. Starzyński, Wrocław 1961.
Barthes Roland, Mit i znak. Eseje, oprac. J. Błoński, Warszawa 1970.
Broch Herman, Kilka uwag o kiczu i inne eseje, Warszawa 1998.
Escoubas Eliane, Iconology and Ontology of the Image, “Leitmotiv” 2005-2006 nr 5, s. 125-134.
Goethe Johann Wolfgang, Wybór pism estetycznych, oprac. T. Namowicz, Warszawa 1981.
Jaroszyński Piotr, Metafizyka i sztuka, Warszawa 1996.
Komza Małgorzata, Mickiewicz ilustrowany, Wrocław 1987.
Kopczyński Krzysztof, Od romantyzmu ku erze nowych mediów, Kraków 2003.
Kudelska Dorota, Juliusz Słowacki i sztuki plastyczne, Lublin 1997.
Lessing Gotthold Ephraim, Laokoon czyli o granicach malarstwa i poezji, Wrocław 1962.
Markiewicz Henryk, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984.
Miejsca Wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej pod red. E. Balcerzana i S. Wysłouch, Warszawa 1985.
Młodopolska synteza sztuk pod red. H. Ratusznej i R. Siomy, Toruń 2010.
Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 roku, oprac. J. Białostocki, Gdańsk 2003.
Novalis, Uczniowie z Sais. Proza filozoficzna – studia – fragmenty, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1984.
Okoń Waldemar, Sztuki siostrzane. Malarstwo a literatura w Polsce w drugiej połowie XIX wieku. Wybrane zagadnienia, Wrocław 1992.
Panofsky Erwin, Studies in Iconology. Humanistic Themes in the Art of the Renaissance, New York 1967.
Pelc Janusz, Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002.
Pogranicza i korespondencje sztuk. Studia pod red. T. Cieślikowskiej i J. Sławińskiego, Wrocław 1980.
Porębski Mieczysław, Ikonosfera, Warszawa 1972.
Praz Mario, Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych, przeł. W. Jekiel, Warszawa 1981.
Ripa Cesare, Ikonologia, przeł. I. Kania, Kraków 2004.
Ruchome granice literatury pod red. S. Wysłouch, B. Przymuszały, Warszawa 2009.
Starzyński Juliusz, O romantycznej syntezie sztuk. Delacroix, Chopin, Baudelaire, Warszawa 1965.
Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870, oprac. E. Grabska i M. Poprzęcka, Warszawa 1974.
Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce 1600-1700, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1994.
Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1985.
Ut pictura poesis pod red. M. Skwary i S. Wysłouch, Gdańsk 2006.
Weisstein Ulrich, Literatura i sztuki wizualne, przeł. B. Janke-Cabańska, w: Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej pod red. Haliny Janaszek Ivanićkowej, Warszawa 1997, s. 288-302.
Wysłouch Seweryna, Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: