Dramat europejski i polski 2. poł. XIX w. i początku XX - 1 3001-DEP1-OG

Po ukończeniu przedmiotu student:

– orientuje się w dynamice rozwoju dramatu na tle procesu historycznoliterackiego, właściwego dla drugiej połowy XIX w. i I połowy XX wieku, z uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej oraz dążenia teatru do zdobycia autonomii;

– analizuje podstawowe kategorie, takie jak modernizm, dekadentyzm, itp.;

– analizuje różnorodne języki, którymi mówi literatura drugiej połowy XIX wieku, takie jak: tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm, groteska;

– rozpoznaje strategie twórców tego okresu wobec przemian kulturowych;

– interpretuje dzieła literackie tego okresu, zarówno w dyskusji, jak i pisemnie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy;

– posiada zdolność krytycznej analizy zjawisk literackich i kulturowych (związanych z historią teatru) charakterystycznych dla tego okresu.

- posiada umiejętność, wyciągania wniosków, dyskutowania, formułowania sądów i argumentacji.

Aktywność na zajęciach

Zakres tematyczny:

U progu Wielkiej Reformy Teatru: sprzeciw wobec "piece bien fait"- francuski naturalizm werystyczny- Emil Zola "Teresa Raquin". E. Zola "Naturalizm w teatrze".
Zapowiedź nowoczesnej tragedii; między prawdą a fałszem:Henrik Ibsen "Dom lalki", "Upiory".
W mieszczańskim salonie - Michał Bałucki "Grube ryby", "Dom otwarty", Gabriela Zapolska, "Moralność pani Dulskiej"i " ich czworo".
W "tańcu śmierci" - walka płci w August Strindberg "Ojciec" i "Panna Julia" a "Rosmersholm", "Hedda Gabler" Henryka Ibsena.
W niewoli zmysłów i namiętności: Gabriele D'Annnunzio "Córka Joria. Tragedia pasterska" czytana w
kontekście dramatów Augusta Strindberga i Henrika Ibsena.
Tragedia chłopska czy dramat chrześcijański? - Lew Tołstoj "Potęga ciemnoty" a "Skapany świat" Władysława Orkana.
Naturalizm niemiecki: Gerhart Hauptmann "Przed wschodem słońca", "Tkacze" i "Woźnica Henschel".

W niewoli nudy życia - dramat rosyjski: Turgieniew "Miesiąc na wsi", Antoni Czechow "Trzy siostry", "Wujaszek Wania", Maksym Gorki "Na dnie" i "Letnicy".
Dramat młodości i dojrzewania: Frank Wedekind "Święto wiosny" i Jan August Kisielewski "W sieci".
W stronę symbolizmu - Henryk Ibsen "Dzika Kaczka", "Romersholm".
Symbolizm według Hauptmana "Hanusia" i " Zatopiony dzwon"
   
W obliczu Tajemnicy - "Wnętrze", "Ślepcy" Maurycy Maeterlinck.
Oniryczny dramat Augusta Strindberg - "Gra snów".
Dramaty "przeklętych pytań"- Stanisław Przybyszewski "Złote
runo", "Śnieg". Stanisław Przybyszewski "O dramacie i scenie".
W "teatrze- świątyni" Stanisława Wyspiańskiego - estetyka dramatów Wyspiańskiego; wokół tragedii i tragizmu.
Tragedie według Wyspiańskiego "Klątwa" i "Sędziowie".
Historia i historiozofia dramatów Wyspiańskiego wiara w odrodzenie: "Noc listopadowa", "Skałka" i "Akropolis".
Dramaty trudnych pytań egzystencjalnych": "Achilleis", "Powrót Odysa".
Niespełnione marzenia i niemoc Tadeusz Rittner "Lato", "Człowiek z budki suflera".
W stronę dramatu poetyckiego: Leopold Staff "Skarb", Amelia Hertztówna "Yseult o Białych Dłoniach", Jerzy Żuławski "Gród słońca".
Wizjonerski, oniryczny, ekspresjonistyczny dramat Tadeusza Micińskiego: " W mroku złotego pałacu, czyli Bazilissa Teofanu.Tragedia z dziejów Bizancjum X wieku".
Dramat misteryjny Paul Claudel "Zwiastowanie". na tle odrodzenia tragedii we Francji.
Tragedia chrześcijańska według Karola Huberta Rostworowskiego: " Judasz z Kariotu".
Misterium życia i śmierci "Marchołt gruby a sprośny" Jana Kasprowicza, czytany w kontekście jego "Hymnów"
Baśn pantomimyczna: Bolesław Leśmian "Skrzypek opętany- baśń mimiczna w czterech przywidzeniach".
Dramaty "wiedeńskiej Apokalipsy" Hugo von Hoffmansthal.
Nowatorskie zmagania Karola Irzykowskiego - "Dobrodziej złodzei". Klęska czy sukces?
Twórcze poszukiwania Luigi Pirandella: "Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora".
Dwie drogi dramatu: Tadeusz Rittner "W małym domku" a Stanisława I. Witkiewicza "W małym dworku".

LITERATURA OBCA:
Obowiązuje znajomość wstępów do wszystkich utworów z listy lektur z wydania Biblioteki Narodowej. Np. wstęp L. Sokoła do dramatów A. Strindberga.

Arystoteles, "Poetyka", przeł. i oprac. H. Podbielski, Wrocław1983, (BN II 209).
Paul Claudel, "Zwiastowanie", przeł. M. Cichoń, [w:] tenże, "Wybór dramatów", wybór, oprac., i wstęp H. Sawecka, Lublin 1998.
Antoni Czechow, "Trzy siostry", "Wujaszek Wania" lub "Wiśniowy sad",
[w:] tenże, "Wybór dramatów", przekł. wielu autorów, oprac. H. Śliwowski, Wrocław 1979, (BN II 198).
Gabriele D' Annunzio, "Córka Joria.Tragedia pasterska", przeł. M. Konopnicka, Warszawa 1909.
Maksim Gorki, "Letnicy" przeł. St. Brucz, Kraków 1952.
MaksimGorki , "Na dnie", przeł. A. Kamieńska, J. Śpiewak, Kraków 1951.
Gerhart Hauptmann, "Hanusia", "Dzwon zatopiony", "Przed wschodem słońca", "Tkacze","Woźnica Henschel", [w:] tenże, "Dramaty", wybór i oprac. P. Knapik, t. 1, Wrocław 1998.
Henrik Ibsen, "Dom Lalki", "Upiory", "Dzika kaczka", "Rosmersholm", "Hedda Gabler", [w:] tenże, "Wybór dramatów", przeł. J Fruling, J. Giebułtowicz, oprac. O. Dobijanka-Witczakowa, t. 1 i 2, Wrocław 1983, (BN II 210).
Maurycy Maeterlinck, "Wnętrze", "Ślepcy", [w:] tenże, "Dramaty wybrane", pod red. K. Pleśniarowicza, Kraków 1994.
Luigi Pirandello, "Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora", [w:] tenże, "Dramaty", wybór J. Gałuszka, przeł. L. Chrzanowski i inni, Warszawa 1960.
August Strindberg, "Ojciec", "Gra snów", "Panna Julia" , [w:] tenże, "Wybór dramatów", przeł. Z. Łanowski, wstęp L. Sokół, Wrocław 1977.
Frank Wedekind, "Święto wiosny.Tragedia dziecięca", [bez nazwiska tłumacz], Warszawa 1907.
Lew Tołstoj, "Potęga ciemnoty, czyli "Pazurek uwiązł - już po całym ptaszku", przeł. J. Pomianowski, [w:] "Utwory dramatyczne. "Dzieła", t. IX,Warszawa 1957.
IwanTurgieniew, "Miesiąc na wsi" , przeł. P. Hertz, Warszawa 1951.
Emil Zola, "Teresa Raquin", przeł. H. Kowzan, wstęp T. Kowzan, Wrocław 1974.

LITERATURA POLSKA

Michał Bałucki, "Grube ryby", "Dom otwarty", oprac. T. Weiss, Wrocław 1981, (BN I 236).
Amelia Hertztówna, "Yseult o Białych Dłoniach", "Chimera" 1905, t. IX, z. 27.
Karol Irzykowski, "Dobrodziej złodzei", Lwów 1906.
Jan Kasprowicz,"Marchołt gruby a sprośny. Jego narodzin, życia i śmierci misterium tragikomiczne w obrazach czterech zamknięte", [w:] tenże, "Dzieła" ,t. XV, oprac. S. Kołaczkowski, Kraków 1930.
Jan August Kisielewski, "W sieci", [w:] tenże, "Dramaty", oprac. R. Taborski, Wrocław 1969 (BN I 196).
Bolesław Leśmian, "Skrzypek opętany", oprac. i wstęp, R. H. Stone, Warszawa 1985.
Tadeusz Miciński, "W mrokach złotego pałcu. Bazilissa Teofanu. Tragedia z dziejów Bizancjum X w.", [w:] tenże, "Utwory dramatyczne", t. 2, wybór i oprac. T. Wróblewska, Kraków 1979.
Fryderyk Nietzsche, "Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm", przeł. L. Staff, Warszawa 1907.
Władysław Orkan, "Skapany świat. Dramat w czterech aktach z epilogiem", [w:] tenże, "Utwory dramatyczne, Dzieła zbiorowe", t. 1, red. zespoł. pod kierownictwem S. Pigonia, Kraków 1966.
Stanisław Przybyszewski, "Śnieg", wstęp i przypisy R.Taborski,Warszawa 1987.
Stanisław Przybyszewski, "Złote runo", [w:] tenże, "Wybór pism", oprac. R. Taborski, Wrocław 1966 (BN I 231).
Tadeusz Rittner, "Człowiek z budki suflera", "Lato", "W małym domku" [w:] tenże, "Dramaty", oprac. Z. Raszewski, t. 1 i 2.Warszawa 1966.
Karol Hubert Rostworowski, "Judasz z Kariothu", [w:] tenże, "Wybór dramatów", oprac. J. Popiel, Wrocław 1992 (BN I 281).
Leopold Staff, "Skarb. Tragedia w trzech aktach", Lwów 1904; wyd. 2, Lwów 1908; wyd. 3, Warszawa 1921, Bibliotela Polska; wyd . 4, [w:] tenże, "Pisma zbiorowe", Warszawa 1932. Wyd. 3, Warszawa 1921,
Stanisław Ignacy Witkiewicz, "W małym dworku", [w:] tenże,"Dramaty", t. 1, oprac. K. Puzyna, Warszawa 1962 ( lub inne wydanie)
Stanisław Wyspiański, "Achilleis"-"Powrót Odysa", oprac. J. Nowakowski,Wrocław 1984 (BN I 248)
Stanisław Wyspiański, "Akropolis", oprac. E. Miodońska-Brookes, Wrocław 1985 ( BN i 250).
Stanisław Wyspiański, "Bolesław Śmiały"_"SKałka", oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1969, (BN I 198).
Stanisław Wyspiański, "Dramaty o powstaniu listopadowym", oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1974 (BN I 193).
Stanisław Wyspiański, "Meleager", "Protesilas i Laodamia" "Klątwa", "Sędziowie", [w:] tenże, "Tragedie". "Dzieła. Pierwsze wydanie zbiorowe w opracowaniu A. Chmiela i T. Sinki", t. 2, Warszawa 1924.
Gabriela Zapolska, "Moralność pani Dulskiej", oprac. T. Weiss, wyd. 3, Wrocław 1978 (BN I 187).
Gabriela Zapolska, "Ich czworo", [w:] "Żabusia", "Ich czworo", oprac. T. Weiss, Wrocław 1974 (BN I 219).
Jerzy Żuławski,"Gród słońca. Baśń dramatyczna w 3 aktach", Lwów 1911.
Balme Ch., Wprowadzenie do nauki o teatrze, przeł. i uzupeł. opatrzyli W. Dudzik i M. Leyko, Warszawa2002.
Bab J., Teatr wspólczesny. Od Meiningeńczyków do Picatora, przeł. E. Misiołek, Warszawa 1959.
Bukowska-Schielmann M, „ja w śnie narodu przeklętym, uśpiony". Stanis- ława Wyspiańskiego dramaty-sny, Gdańsk 1994.
Dramat i teatr modernistyczny, pod. red. J. Błońskiego, J. Deglera, J. Popiela, D. Ratajczak, Wrocław 1992.
Dramat i teatr pozytywistyczny I, pod red. D. Ratajczak, Wrocław 1992.
Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Lublin 1991.
Dramat polski XIX i XX wieku. Interpretacje i analizy, pod red. L. Ludorowskiego, Lublin 1987.
Eustachiewicz L., Dramaturgia Młodej Polski. Próba monografii dramatu, Warszawa 1986.
Greń Z., Szkice o dramacie zapomnianym, Kraków 1969.
J. A. Kisielewski i problemy dramatu młodopolskiego, red. E. Łoch, Rzeszów 1980.
Janion M. Tragizm, historia, prywatność. Prace wybrane, t.2, pod red. M. Czermińskiej, Kraków 2000.
Jaspers K., O tragiczności, przeł. A. Wołkowicz, [w:] tenże, Filozofia egzystencji. Wybór pism, wyboru dokonał S. Tyrowicz, Warszawa 1990.
W. Kaczmarek W., Claudel w Polsce. Chrześcijańskie perspektywy interpretacji dramatu teatru, Lublin 1989.
Kaczmarek W., Złamane pieczęcie Ksiegi. Inspiracje biblijne w dramaturgii Młodej Polski, Lublin 1999.
Kalemba-Kasprzak E., Prometeusz z przepiórką. Dramaty Stefana Żeromskiego: od Czarowica do Przełęckiego, Poznań 2000.
Kępiński Z., Wyspiański. Struktura mitu (1), „Dialog" 1968, nr 2, z. 10.
Kitto H..D. F., Tragedia grecka. Studium literackie, przel. J. Margański, Bydgoszcz 1997.

Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985 (BN I 249);
Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3 przejrz. i uzup., Wrocław 2000 (BN I 212);

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3001-DEP1-OG w USOSweb