Kto mówi w tekście? O figurach podmiotu i koncepcjach podmiotowości w literaturze (od antyku do współczesności) 3001-C5TN-LR5
Podczas konwersatorium omawiane są sposoby konstruowania „ja” mówiącego oraz zmienne formy podmiotowości literackiej w długiej perspektywie historycznej – od tekstów antycznych po literaturę XX i XXI wieku. Program zajęć obejmuje problemowe studia przypadków, w których każdy utwór lub grupa utworów stanowi przykład określonego modelu wypowiedzi literackiej oraz specyficznej figury podmiotu, ujawniającej się w tekstach.
Za każdym razem punktem wyjścia jest analiza struktury wypowiedzi w konkretnym tekście literackim, jego organizacji narracyjnej lub lirycznej oraz relacji zachodzących między podmiotem mówiącym a światem przedstawionym. Omawiane są różne sposoby artykulacji podmiotu – od głosu anonimowego, bardziej lub mniej spersonalizowanego, przez formy wyznania, ironii i autokreacji, po świadectwa doświadczeń granicznych oraz nowoczesne strategie fragmentaryzacji „ja” mówiącego.
Konwersatorium uwzględnia teksty należące do różnych tradycji i gatunków literackich. Analizowane są zarówno antyczne, jak i nowoczesne modele podmiotowości, ironiczne i autorefleksyjne sposoby mówienia, a także etyczne i poznawcze konsekwencje wypowiedzi literackich w kontekście historii i doświadczeń zbiorowych.
Zajęcia mają formę dyskusji i wymagają aktywnego udziału studentów: czytania lektur, formułowania wniosków interpretacyjnych oraz konfrontowania ich z pojęciami i kategoriami z zakresu teorii literatury. Celem jest rozwijanie umiejętności precyzyjnej analizy tekstu, a także zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów badawczych dotyczących kategorii podmiotu w literaturze.
|
W cyklu 2025L:
Podczas konwersatorium omawiane są sposoby konstruowania „ja” mówiącego oraz zmienne formy podmiotowości literackiej w długiej perspektywie historycznej – od tekstów antycznych po literaturę XX i XXI wieku. Program zajęć obejmuje problemowe studia przypadków, w których każdy utwór lub grupa utworów stanowi przykład określonego modelu wypowiedzi literackiej oraz specyficznej figury podmiotu, ujawniającej się w tekstach. |
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
student
1. zna i rozumie:
- zasady funkcjonowania różnych modeli podmiotowości w literaturze
2. potrafi:
- odróżnić autora empirycznego od instancji nadawczej i podmiotu literackiego
- określić, kto i jak mówi w tekście
3. jest gotów do:
- samodzielnej analizy tekstów, wskazywania w nich określonych rodzajów i cech podmiotu literackiego
- rozwijania umiejętności formułowania wniosków interpretacyjnych i metodologicznych w badaniach nad podmiotowością literacką
Literatura
Augustyn św., Wyznania, przeł., wstępem i kalendarium opatrzył Z. Kubiak, Kraków 2007 (księgi I–IV).
Barthes Roland, Śmierć autora, „Teksty Drugie” 1999, nr 1-2.
Byron George Gordon, Don Juan, tłum. E. Porębowicz, oprac. W. Lewik, Warszawa 1955 (pieśni I–IV).
Celan Paul, Psalm i inne wiersze, wybór i przekł. R. Krynicki, Fuga śmierci w przekł. S.J. Leca, Kraków 2013 (Fuga śmierci i 4 inne wiersze – do wyboru).
Dante Alighieri, Boska komedia, przeł. E. Porębowicz, Warszawa 1990 (Piekło, pieśni I–V).
Flaubert Gustave, Pani Bovary, przeł. A. Micińska, przedmowa J. Parandowski, Warszawa 1986.
Hamburger Käte, The Logic of Literature, trans. M. J. Rose, Bloomington – London 1973 (rozdz.: Introduction: The Concept and Objectives of a Logic Literature; Fictional Narration and Its Characteristic).
Herling-Grudziński Gustaw, Piętno, Zapamiętane, opowiedziane, Kraków-Warszawa 2019 (Piętno. Ostatnie opowiadanie kołymskie).
Herling-Grudziński Gustaw, Wieża i inne opowiadania, Poznań 1988 (Wieża).
Homer, Iliada, przeł. F.K. Dmochowski, oprac. T. Sinko, Wrocław 1953 lub wyd. nast. (Wstęp; pieśń I: inwokacja i narracja inicjalna).
Krasiński Zygmunt, Utwory liryczne 1833-1858, w: Pisma Zygmunta Krasińskiego. Wydanie jubileuszowe, t. 4, Kraków 1912 (Bóg mi odmówił tej anielskiej miary, Serce mi pęka, światło się umyka…, Znasz, co namiętność?, Rozpacz – szyderstwo – wiara, Zimny rozsądek w tobie się opiera…, Mord elektrycznym prądem…, Do mojej Elizy).
Mickiewicz Adam, Dziady, cz. III, w: tenże, Dzieła. Wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 3, Warszawa 1995.
Miłosz Czesław, Wiersze wszystkie, Kraków 2024 (Traktat moralny, Orfeusz i Eurydyka, Dar i 2 inne – do wyboru).
Montaigne Michel de, Próby, przeł. T. Boy-Żeleński, t, 1-3, Kraków 2004 (ks. 1: O wychowaniu dzieci, O samotności, ks. 2: O cnocie, ks. 3: O ciężarach wielkości).
Sofokles, Król Edyp, przeł. i oprac. S. Srebrny, Wrocław 1952 lub wyd. nast.
Szymborska Wisława, Wiersze wszystkie, Kraków 2023 (Możliwości, Koniec i początek, Niektórzy lubią poezję i 4 inne, do wyboru).
Woolf Virginia, Do latarni morskiej, przeł. K. Klinger, Warszawa 1968.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: