Literatura dziecięca, młodzieżowa, young adult – wobec wyzwań nowoczesności 3001-C561LD1
Seminarium poświęcone jest historii, teorii, społeczno-kulturowej ewolucji i nowoczesnym transformacjom literatury dziecięcej, młodzieżowej oraz adresowanej do młodych dorosłych. Przedmiotem wspólnego namysłu i dyskusji są:
• metody badań i koncepcje teoretyczne z zakresu nowoczesnej humanistyki w odniesieniu do literatury dla młodej publiczności odbiorczej (m.in.: posthumanizm, ekokrytyka, narratologia kognitywna, nowy materializm, hauntologia, studia postkolonialne, krytyka feministyczna, studia nad męskością, gender studies, queer studies, children studies);
• intertekstualne i transfikcjonalne gry z tradycją literacką (żywotność ikonicznych postaci, autorów i autorek, światów i toposów literatury dziecięcej i młodzieżowej w kulturowym imaginarium);
• uwarunkowania społeczne, kulturowe i rynkowe (m.in.: ewolucja społeczno-kulturowych oczekiwań wobec literatury dziecięcej i młodzieżowej, tabuizacja i detabuizacja tzw. trudnych tematów, young adult jako rewolucja czytelniczo-rynkowa i jako kultura partycypacji);
• aktualne zjawiska i mody (m.in.: kontrowersje wokół literatury YA, literatura klimatyczna, utwory ekologicznie i społecznie zaangażowane - w tym książki obrazkowe, tematyka uchodźcza, wojenna, dotycząca zdrowia psychicznego, tożsamości psychoseksualnej, popularne odmiany gatunkowe i schematy fabularne - jak romantasy, „enemies to lovers”, „chosen one”, „found family”);
• wzajemne powiązania, wpływy i inspiracje literatury dla młodej publiczności odbiorczej i kultury popularnej (m.in.: monomit i jego dekonstrukcje, strategie światotwórcze w fantastyce, modele antybohatera, dyskurs postfeministyczny, futurologiczne i postapokaliptyczne spekulacje, gry z tradycją narracji detektywistycznych, gotyckich, romansowych itd., retellingi baśni i mitów).
Seminarium magisterskie przygotowuje do pisania rozprawy dyplomowej. Osoby studiujące uczą się planować i samodzielnie prowadzić badania literaturoznawcze, gromadzić i opracowywać źródła, formułować tezy i problemy badawcze. Rozwijają warsztat naukowy i zapoznają się z opracowaniami z zakresu tematycznego seminarium (z naciskiem na te najnowsze), ze szczególnym uwzględnieniem problematyki poruszanej w projektowanej pracy magisterskiej. Na kolejnych etapach osoby uczestniczące w seminarium przygotowują konspekty prac, gromadzą bibliografię podmiotową i przedmiotową, prezentują rezultaty swoich badań w formie autoreferatów. Pod koniec pierwszego roku prezentują pierwsze wersje rozdziału pracy dyplomowej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca w seminarium:
ZNA I ROZUMIE
- rolę refleksji literaturoznawczej (historycznoliterackiej, teoretycznoliterackiej, komparatystycznej) w kształtowaniu kultury młodego pokolenia
- różnorodne terminologie, metodologie i teorie badawcze odnoszące się do literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult (w tym: baśni i fantastyki), z zakresu historii literatury, teorii literatury, poetyki i komparatystyki
- ewolucję konceptualizacji tejże literatury, jej rozmaite ujęcia definicyjne
- zróżnicowane metody badawcze przydatne w analizie twórczości dla młodych czytelniczek i czytelników
- zasady konstruowania pracy dyplomowej (magisterskiej), gromadzenia źródeł, opracowywania konspektu
- podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego
POTRAFI
- rozpoznać, nazwać i poddać analizie popularne współcześnie zjawiska literackie występujące w literaturze dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult (polskiej i obcej)
- samodzielnie zdobywać wiedzę na temat literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekunki naukowej
- badać literaturę dziecięcą i młodzieżową oraz young adult za pomocą różnorodnych narzędzi teoretycznoliterackich i metodologicznych i odpowiednio je dobierać (ocenić ich przydatność i potencjał interpretacyjny)
- wykorzystać te narzędzia do samodzielnej analizy i interpretacji tekstu, uwzględniając kontekst historyczny, kulturowy i cywilizacyjny
- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych pracach badawczych z zakresu historii, teorii i poetyki literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult
- samodzielnie formułować wnioski, dobierać strategie argumentacyjne z wykorzystaniem poglądów i tez innych autorek i autorów, brać udział w debacie oraz być gotowym do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów
- zastosować zdobytą wiedzę w pracy nad własnym projektem badawczym (pracą magisterską): zgromadzić bibliografię, przygotować konspekt pracy i wystąpienie autoprezentacyjne, skonstruować całość pracy
JEST GOTOWA DO:
- analizowania utworu z zakresu literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult świadomie, umiejscawiając go w odpowiednim kontekście literackim, społecznym i kulturowym
- krytycznego ustosunkowywania się do poznawanej literatury przedmiotu
- aktywnego uczestnictwa w dyskusji
- popularyzowania wiedzy na temat literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz young adult (a zatem także takich pojęć jak dziecko, dzieciństwo, adolescent, adolescencja) jako uwarunkowanej czynnikami kulturowymi, historycznymi, społecznymi i politycznymi
- organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań
- wzięcia etycznej odpowiedzialności za wykorzystanie umiejętności zawodowych i za trafność przekazywanej wiedzy oraz kierowania się uczciwością i rzetelnością naukową w prowadzeniu dyskusji i uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, a także zasięgania opinii ekspertów w wypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu
Kryteria oceniania
1) ocena ciągła – bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność
a) I SEMESTR: obowiązkowe przygotowanie referatu/prezentacji na podstawie tekstu naukowego wybranego z listy lektur
b) II SEMESTR: obowiązkowy autoreferat dotyczący problematyki pracy magisterskiej oraz jej pierwszego rozdziału
2) kontrola obecności
a) Student_ka ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.
b) Jeśli student_ka ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie otrzymuje zaliczenia zajęć.
c) Jeśli student_ka chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia
udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).
d) Student_ka ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
a. pkt. 17 par. 2,
b. pkt. 5 par. 17,
c. par. 33.
Liczba ETCS: 15 (450 godzin)
Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej:
- udział w seminarium: 60 godzin (2 ECTS),
- przygotowanie się do zajęć: 120 godzin (4 ECTS),
- przygotowanie pracy dyplomowej – 270 godzin (9 ECTS).
Literatura
Kompletna lista lektur (w tym tekstów podmiotu) zostanie przedstawiona na początku pierwszego semestru. W trakcie semestru, po zapoznaniu się przez prowadzącą ze wstępnymi planami i oczekiwaniami osób uczestniczących w seminarium, lista ta może zostać zmodyfikowana – stosownie do potrzeb osób studiujących.
Children’s Literatures, Cultures, and Pedagogies in the Anthropocene: Multidisciplinary Entanglements, red. T. Doughty, J. Deszcz-Tryhubczak, J. Grafton, Bloomsbury Publishing 2025.
Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, red. A. Mik, P. Pokora, M. Skowera, Wydawnictwo SBP 2016.
A. Fidowicz, Niepełnosprawność w polskiej literaturze XX i XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo UJ 2020.
K. Kowalczyk, Grimmosfera polska. Baśnie ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów w polskiej kulturze literackiej (1865–2015), Oficyna Wydawnicza Atut 2021.
Książka obrazkowa. Wprowadzenie, red. M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak, Fundacja Instytut Kultury Popularnej 2017.
G. Leszczyński, Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i XX w., Wydział Polonistyki UW 2006.
K. M. Maj, Światotwórstwo w fantastyce. Od przedstawienia do zamieszkiwania, Universitas 2019.
A. Mik, Signs of Exclusion? Monsters from Classical Mythology in Children's and Young Adult Culture, Wydawnictwo DiG 2022.
K. Mikke, Spektrum opowieści. Bohaterowie w spektrum autyzmu w literaturze dla dzieci i młodzieży XXI w. w świetle teorii neuroróżnorodności, Wydawnictwo DiG 2024.
Od powieści dla dziewcząt do narracji dziewczyńskich, red. A. Nosek, M. Chrobak, Wydawnictwo Naukowe UP 2022.
Od rymu do wiersza. Refleksja nad poezją dla dzieci w drugiej połowie XX i XXI wieku, red. A. Ungeheuer-Gołąb, K. Wadolny-Tatar, Wydawnictwo Naukowe UP 2023.
Plants in Children's and Young Adult Literature, red. M. R. Duckworth, L. Guanio-Uluru, Routledge 2022.
Political Changes and Transformations in Twentieth and Twenty-first Century Children’s Literature, red. B. Kümmerling-Meibauer, F. Schulz, Universitatsverlag Winter 2023.
Posthumanism in Young Adult Fiction: Finding Humanity in a Posthuman World, red. A. Tarr, D. R. White, University Press of Mississippi 2018.
R. Seelinger Trites, Twenty-first-century Feminisms in Children’s and Adolescent Literature, University Press of Mississippi 2018.
M. Skowera, Carroll, Baum, Barrie. (Mito)biografie i (mikro)historie, Universitas 2022.
K. Szymborska, Po stronie dziecka. Perspektywa children studies, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2016.
Widma przeszłości. Kultura i literatura dziecięca i młodzieżowa w perspektywie hauntologicznej, red. W. Kostecka, A. Mik, M. Niewieczerzał, M. Skowera, wsp. A. Klichowska, Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP 2024.
M. Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016.
M. Wróblewski, Doświadczanie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury, Wydawnictwo Naukowe UMK 2019.
Żywioły w literaturze dziecięcej, red. A. Czabanowska-Wróbel, K. Zabawa, Wydawnictwo UJ, tomy: Ziemia (2019), Powietrze (2020), Ogień (2021), Woda (2024).
Uwagi
|
W cyklu 2025:
1. Jeśli osoba studiująca chce (na potrzeby pracy dyplomowej) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi: a. uzyskać na to zgodę prowadzącej seminarium, b. uzgodnić z prowadzącą seminarium cele i zakres wykorzystania narzędzi 2. Osoba studiująca nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim. 3. Jeśli osoba studiująca wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji: a. bez zgody prowadzącej seminarium lub b. w sposób z nią nieuzgodniony, prowadząca seminarium stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14. Podstawa: 1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki 2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia 3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: