Literatura polska XX-XXI wieku i sztuka awangardowa w kontekstach filozoficznych. 3001-C553LW1

Celem pośrednim seminarium licencjackiego jest zainicjowanie i poprowadzenie wśród uczestników dyskusji nad zachodzącymi współcześnie i znajdującymi swoje odwzorowanie w XX-XXI wiecznej literaturze polskiej (oraz sztuce) przemianami sfery aksjologicznej na przykładzie wybranych tekstów (literackich, wizualnych, filozoficznych). Jego realizacja ma w założeniu pomóc w osiągnięciu celu głównego, czyli w napisaniu pracy licencjackiej oraz przygotowaniu do egzaminu licencjackiego.
Zastanawiać będziemy się nad tym, w jaki sposób sztuka i literatura obrazuje oraz zapisuje wspomniane przemiany. Na ile wpłynęły one na rozumienie tak (niegdyś) podstawowych kategorii jak np. prawda, dobro, piękno? Ilustracją różnych poglądów i stanowisk aksjologicznych w wymiarze etycznym, estetycznym i społecznym będą wybrane teksty literackie (ich katalog ma charakter egzemplaryczny i pozostaje otwarty na propozycje Uczestniczek i Uczestników zajęć)
(m.in. Z. Herberta, T. Różewicza, J. Iwaszkiewicza, M. Tulli, O. Tokarczuk, A. Wata, T. Śliwiaka, J. Głowackiego, S. Hertmansa, R. Tekielego, J. Polkowskiego, D. Masłowskiej) oraz dzieła sztuk wizualnych (m.in. A. Żmijewskiego, K. Kozyry, Z. Libery, G. Klamana, M. Abramović, J. Róny, E. Özgena, D. Rycharskiego, A. Mickiewicz, G. Bednarskiego, Banksy’ego, B. Nørgaarda, K. Wodiczki...) ukazane w kontekście wybranych rozważań z dziedziny filozofii oraz teorii sztuki.
Prezentowana poniżej lista lektur oraz omawianych zagadnień stanowi pewną propozycją i ma charakter otwarty. Jej finalny kształt zostanie określony w porozumieniu ze studentkami i studentami po pierwszych zajęciach.
Seminarium jest w znacznej mierze adresowane do osób, które nie odbyły jeszcze pełnego kursu (obejmującego zajęcia) z literatury polskiej XX i XXI wieku.

Rodzaj przedmiotu

seminaria licencjackie

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Uczestniczki i uczestnicy seminarium, przystępując do zajęć, powinni dysponować wiedzą oraz umiejętnościami przewidzianymi przez program studiów i zdobytymi podczas pierwszych dwóch lat studiów licencjackich.

Koordynatorzy przedmiotu

Karol Hryniewicz
Jagoda Wierzejska

Efekty kształcenia

Wiedza:
Uczestniczka/ Uczestnik zajęć:
- rozumie powiązania filologii polskiej z innymi dziedzinami humanistyki podejmującymi refleksję nad procesami modernizacyjnymi w kulturze;
- zna relacje między literaturą XX i XXI wieku a rozwijającymi się równolegle wybranymi teoriami estetycznymi oraz etycznymi, filozofią i socjologią;
- uświadamia sobie współzależność historii literatury i sztuk plastycznych w kulturze XX i XXI wieku oraz wpływ nowych mediów na kierunki ich przekształceń;
- rozumie i umie wykorzystywać w swojej pracy kluczowe terminy literaturoznawcze oraz związane z teorią sztuki i aksjologią.

Umiejętności:
Uczestniczka/ Uczestnik zajęć:
- potrafi w pogłębiony, samodzielny i krytyczny sposób, z wykorzystaniem zdobytej wiedzy oraz kompetencji, badać, omawiać oraz interpretować wybrane dzieła sztuki i literatury (także w perspektywie aksjologicznej);
- umie dostrzec i wykorzystać wychowawcze aspekty sztuki oraz jej potencjał krytyczny;
- jest przygotowany/a do kompetentnego prezentowania wiedzy na temat wybranych dzieł oraz teorii sztuki współczesnej i literatury;
- jest w stanie w zaangażowany i krytyczny sposób poruszać się wśród podstawowych znaków, pojęć i kategorii kultury współczesnej;
- potrafi w dyskusji dotyczącej dzieła literackiego i dzieła sztuki dobierać argumentację uwzględniającą sytuację społeczno-polityczną, środowiskową i kulturową, w której to dzieło powstało;
- umie wyszukać, wskazać i wykorzystać źródła bibliograficzne przydatne do napisania pracy dyplomowej na wybrany temat;
- potrafi prawidłowo (także pod względem formalnym i z poszanowaniem zasad ochrony własnościm intelektualnej) skonstruować dłuższą pracę pisemną;
- jest w stanie planować i organizować swoją pracę oraz dostrzegać jej związek z realizowaną ścieżką rozwoju.

Kompetencje społeczne:
Uczestniczka/ Uczestnik zajęć:

- jest przygotowany/a do wyrażania zrozumienia dla skomplikowanych relacji literatura — filozofia, literatura — sztuka zapisanych w tekstach literatury nowoczesnej;
- jest gotowy/a do aktywnego i twórczego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i aktualnych wydarzeniach kulturalnych;
- gotowy/a jest do docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;
- jest gotowy/a do docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;
- jest przygotowany/a do organizowania, rozwijania swojego warsztatu badawczego oraz refleksji autoewaluacyjnej dotyczącej własnych dokonań.

Nakład pracy studentów:
Seminarium licencjackie – 10 ECTS
· udział w zajęciach – 60 godzin (2 ECTS),
· przygotowanie do zajęć – 90 godzin (3 ECTS),
· przygotowanie pracy licencjackiej oraz przygotowanie do egzaminu dyplomowego – 150 godzin (5
ECTS).

Kryteria oceniania

Zaliczenie, praca licencjacka, egzamin licencjacki.
Zaliczenie seminarium odbywa się na podstawie bieżącej oceny obecności, przygotowania do zajęć i aktywnego w nich udziału. W tym:
prezentacji własnego projektu licencjackiego (z bibliografią oraz konspektem pracy) oraz - w drugim semestrze - przedstawienia pracy licencjackiej
Składowe oceny:
- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) - 25% (udział w ocenie końcowej)
- kontrola obecności - 25% (udział w ocenie końcowej)
- ocena przygotowania pracy licencjackiej - 50% (udział w ocenie końcowej)

Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.

Literatura

Przykładowe konkretyzacje:
Etyka i estetyka – bunt i afirmacja
A. Niemczuk, Stosunek wartości do bytu. Dociekania metafizyczne, Lublin 2006.
a) Etyka obowiązku, estetyka smaku.
Z. Herbert, Jaskinia filozofów, wydanie dowolne.
Z. Herbert, wybór poezji.
H. Elzenberg, Pisma Aksjologiczne, Lublin 2002. (Wybór)
A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996. (Wybór)
S. Chwin, Zwodnicze piękno (wydanie dowolne)
A. Camus, Człowiek zbuntowany, Warszawa 2002.
A. Dubik, Filozofia i opór, Toruń 2003.
b) Etyka bez kodeksu? Sztuka po końcu sztuki?
T. Różewicz, wybór poezji.
L. Kołakowski Etyka bez kodeksu, [w:] tenże, Kultura i fetysze. Zbiór rozpraw, Warszawa 2000.
C. Greenberg, Awangarda i kicz, [w:] tenże, Obrona modernizmu. Wybór esejów, red. G. Dziamski, Kraków 2006.
A. Moles, Kicz czyli sztuka szczęścia, Warszawa 1978.
A. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, Kraków 2006. (Wybór)
- Wolność i powinność artysty wobec sztuki
J. Iwaszkiewicz, Kosmogonia, [w:] tenże, Dramaty, Warszawa 1980.
D. Kuspit, Koniec sztuki, Gdańsk 2006.
- Sztuka - społeczeństwo - utopia
a) Społeczno-polityczny (krytyczny) wymiar sztuki współczesnej
J. Dewey, Sztuka jako doświadczenie, 1975. (Wybór)
J. Ranciere, Estetyka jako polityka, Warszawa 2007. (Wybór)
D. Fischer-Lichte, Estetyka performatywna, Kraków 2008.
T. Różewicz, Teatr niekonsekwencji (wybór).
Wybrane teksty przedstawicieli polskiej szkoły sztuki krytycznej
b) Nowoczesne społeczeństwo, demokracja, wykluczenie
O. Tokarczuk, Wykład Noblowski i „Wykłady Łódzkie”
J. Głowacki, Antygona w Nowym Jorku, wyd. dowolne.
S. Hertmans, Antygona w Molenbeek, „Dialog” 2021, nr 3.
D. Masłowska, Między nami dobrze jest, Warszawa 2008.
J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 2009. (Wybór)
A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Warszawa 2005. (Wybór)
c) W kręgu utopii
M. Tulli, Sny i kamienie, wyd. dowolne.
A. Huxley, Nowy wspaniały świat, wyd. dowolne.
M. Sokołowska, Imperium dzieci
S. Lem, Wizja lokalna, wyd. dowolne.
J. Szacki, Spotkania z utopią, Warszawa 1980.
- aporie postępu
S. Lem, Powrót z gwiazd, wyd. dowolne.
Vattimo, Społeczeństwo przejrzyste, Wrocław 2006.
M. Heidegger, Wyzwolenie, Warszawa 2001.
- ciało i somaestetyka
A. Wat, wybór wierszy (1957-1968)
A. Dziadek, Projekt krytyki somaestetycznej, Warszawa 2014.
R. Schustermann, Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, Warszawa 2016.
J. Jarzębski. Anatomia Gombrowicza, "Teksty" 1972, nr 1, s. 114-132.
O. Kühl, Ciało i jego maskowanie u Gombrowicza, "Teksty Drugie" 1996, nr 1, s. 59-68.
H. Schmitz, Ciałosfera, przestrzeń i uczucia, Poznań 2001.
T. Różewicz, Matka odchodzi, wyd. dowolne.
Z. Libera, Obrzędy intymne.
- milczenie roślin i krzyk zwierząt
W. Szymborska, Milczenie roślin, wyb. J. Gromek-Illg, Kraków 2011.
T. Śliwiak, Poemat o miejskiej rzeźni, wydanie dowolne.
B. Nørgaard, L.A. Peterson, Sang til den døde hest
K. Kozyra, Piramida zwierząt.
M. Pchełka, David DeGrazia o prawach zwierząt - analiza krytyczna, "Archiwum filozofii prawa i filozofii społecznej" 2020/1.
D. Probucka, Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Kraków 2014.
Ponadto kontekstowe wobec określonych tematów analizy wybranych dzieł sztuki autorstwa m.in.: A. Żmijewskiego, K. Kozyry, Z. Libery, G. Klamana, M. Abramović, J. Róny, E. Özgena, D. Rycharskiego, A. Mickiewicz, G. Bednarskiego, Banksy’ego, B. Nørgaarda, K. Wodiczki

Czas i uwaga jaką poświęcimy poszczególnym kwestiom zasygnalizowanym m.in. przez zaproponowane do lektury teksty zależeć będzie od zainteresowań oraz decyzji uczestniczących w seminarium osób.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3001-C553LW1 w USOSweb