Demony teorii - literaturoznawstwo polskie 3001-C453TL1

WIEDZA (osoba studiująca zna i rozumie: )

- koncepcje teoretyczne kluczowe dla dziejów literaturoznawstwa polskiego;

- specyfikę polskiego literaturoznawstwa teoretycznego, kontekst historyczny, biograficzny, geograficzny i kulturowy jego rozwoju oraz pozycję, jaką zajmowało ono w określonych momentach historycznych względem nauk o literaturze uprawianych w innym kontekście, zwłaszcza tych, z których pochodzą koncepcje uznawane dziś powszechnie za kanoniczne dla teorii literatury;

- specjalistyczną terminologię związaną z koncepcjami teoretycznoliterackimi, w szczególności polskimi, i stojące za nią pojęcia, a także uwarunkowania i przebieg historycznej zmienności tychże pojęć.

UMIEJĘTNOŚCI (osoba studiująca potrafi: )

- czytać, interpretować i analizować teksty teoretycznoliterackie oraz literackie, uwzględniając ich kontekst historyczny, biograficzny, geograficzny i kulturowy;

- potrafi porównywać i krytycznie oceniać różne koncepcje teoretyczne i metodologiczne, zwłaszcza z zakresu polskiego literaturoznawstwa teoretycznego;

- wykorzystywać zróżnicowane metodologicznie i czasowo koncepcje teoretycznoliterackie w badaniu literatury;

- wykorzystywać zdobytą wiedzę do twórczego identyfikowania, formułowania i rozwiązywania problemów badawczych; w szczególności potrafi: definiować cele i przedmiot badania, formułować hipotezy badawcze, dobierać stosowne metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo i efektywnie je stosować, wyciągać wnioski z własnych badań naukowych, rekonstruować zastany stan badań, korzystać z wyników cudzej pracy naukowej w sposób twórczy, sfunkcjonalizowany względem celu własnych poszukiwań oraz etycznie nienaganny;

- napisać krótki tekst naukowy, właściwie wykorzystując aparat badawczy i zachowując przyjęte w polskiej humanistyce konwencje edycji i składu tekstu naukowego;

- weryfikować trafność i spójność własnych wypowiedzi ustnych (dyskusja) i pisemnych (rozprawa licencjacka), a także komentować głosy innych osób i poddawać lekturze krytycznej napisane przez nich teksty;

- wykorzystać zdobytą wiedzę teoretycznoliteracką do identyfikowania luk w stanie badań oraz prowadzenia badań własnych;

- uzupełniać własną wiedzę, zwłaszcza w zakresie dorobku polskiej teorii literatury.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (osoba studiująca jest gotowy do: )

- docenienia znaczenia dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów polskiej myśli teoretycznoliterackiej, dla rozumienia współczesnych wydarzeń społecznych i kulturalnych;

- doceniania znaczenia refleksji humanistycznej w formowaniu więzi społecznych;

- samodzielnego nabywania wiedzy z zakresu studiowanej dyscypliny naukowej i budowania warsztatu pracy filologa;

- komunikowania się z otoczeniem w zakresie przekazywania swojej wiedzy;

- samodzielnego planowania i realizowania zadań badawczych;

- ciągłego dokształcania się i rozwoju.

Oceniane będą:

1) przygotowanie do zajęć (lektura tekstów) i aktywny udział w dyskusji;

2) efekty kolejnych etapów przygotowywania pracy licencjackiej: wybór tematu badawczego, materiału i metody; opracowanie materiału; kolejne partie/wersje tekstu — terminy i forma do ustalenia.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest złożenie gotowej pracy licencjackiej.

Zgodnie z uchwałą (nr 98) Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia UW wykorzystanie systemów SI podczas przygotowywania pracy dyplomowej wymaga uzgodnienia między opiekunem pracy i osobą przygotowującą pracę. Przy czym, zgodnie z uchwałą (nr 170) Rady Dydaktycznej Wydziału Polonistyki wykluczone jest stosowanie narzędzi SI do interpretowania tekstów, do tworzenia wypowiedzi pisemnej oraz jej redagowania.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) zaliczenie zajęć nie jest możliwe. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności należy odrobić indywidualnie w czasie dyżuru.

Nakład pracy:
- udział w seminarium: 60 godzin (2 ECTS),
- przygotowanie do seminarium, w tym przygotowania prezentacji: 90 godzin (3 ECTS),
- przygotowanie pracy licencjackiej: 150 godzin (5 ECTS).

Przewodnikiem po dorobku polskiego literaturoznawstwa teoretycznego będzie antologia "Wiek teorii" (t. 1 i 2., red. D. Ulicka, Warszawa 2020), w której znalazły się następujące, pogrupowane według tematów kulturowych, rozprawy:

Subiekt – obiekt – abiekt: „pajęczo wiotka tkanina” (wybór i oprac. Tomasz Bilczewski):
- Konstanty Troczyński, Istota formy literackiej (1936);
- Aleksandra Okopień-Sławińska, Semantyka „ja” literackiego („Ja” tekstowe wobec „ja” twórcy) (1981);
- Ryszard Nycz, Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia (1994);
- Michał Paweł Markowski, Ekonomia wymiotu. Mdła wolność. Sartre (na stronie): Rzyg, rzyg, rzyg. Zasada pasji (2004).

Styl – semantyka – pragmatyka (wybór i oprac. Michał Mrugalski):
- Kazimierz Wóycicki, Jedność stylowa utworu poetyckiego (1914);
- Dawid Hopensztand, „Satyry” Krasickiego (Próba morfologii i semantyki (ok.1936);
- Maria Renata Mayenowa, O współzależności rozwoju języka literackiego i form literackich (1959);
- Stanisław Balbus, Historycznoliteracka aktywność stylizacji (1993);
- Teresa Dobrzyńska, „Bohomaz” i „bachur”. Z zagadnień stylistyki wypowiedzi w kontaktach środowisk różnojęzycznych (2006);
- Piotr Bogalecki, „Zasupłany w rytmach”. Wykorzenienie jako poemat postsekularny (2013).

Gatunek – rodzaj – tekst (wybór i oprac. Przemysław Pietrzak):
- Stefania Skwarczyńska, Pojęcia genologiczne (1965);
- Kazimierz Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy” (1966);
- Jerzy Ziomek, Genera scribendi (1992);
- Andrzej Hejmej, Peryferyjne znaczenia muzyki („Aria: Awaria” S.Barańczaka) (2003).

Opowiadanie i oddziaływanie (wybór i oprac. Joanna Jeziorska-Haładyj):
- Kazimierz Wóycicki, Z pogranicza gramatyki i stylistyki (Mowa zależna, niezależna i pozornie zależna) (1922);
- Janusz Sławiński, Semantyka wypowiedzi narracyjnej (1967);
- Janusz Lalewicz, Mimetyzm formalny i problem naśladowania w komunikacji literackiej (1979);
- Zofia Mitosek, Co poznaje dokument? (Kazimierz Moczarski „Rozmowy z katem”) (1988);
- Anna Łebkowska, O pragnieniu empatii w prozie polskiej końca XX i początku XXI wieku (2002).

Heterologie. Między literaturoznawstwem a literaturą (wybór i oprac. Artur Hellich):
- Franciszek Siedlecki, Dziewięćset piąty (1937);
- Janusz Sławiński, Teksty i teksty (1972);
- Henryk Markiewicz, Nowe rymowanki dla Teresy Walas. Naśladowanie z Wisławy Szymborskiej z autointerpretacją (2011);
- Edward Balcerzan, „Wtenczas w Poznaniu był ruch nieustanny” (2003);
- Aleksander Nawarecki, „Kaj my to som?” (2004).

Świat umiejscowiony. Myślenie geograficzne w nowoczesnym literaturoznawstwie polskim (wybór i oprac. Adela Kobelska):
- Bronisław Chlebowski, Znaczenie różnic terytoryalnych, etnograficznych i związanej z niemi odrębności ekonomiczno-społecznych, politycznych i umysłowych stosunków dla naukowego badania dziejów literatury polskiej (1884);
- Stefania Skwarczyńska, Regionalizm a główne kierunki teorii literatury (1937);
- Kazimierz Wyka, Próba geografii literackiej (1938);
- Stefan Żółkiewski, Mobilność literacka – ośrodki i regiony literackie (1980);
- Elżbieta Rybicka, Od przechadzki do pasaży tekstowych (2003).

Między znakami (wybór i oprac. Magdalena Szczypiorska-Chrzanowska):
- Władysław Strzemiński, List do Juliana Przybosia z 27 czerwca 1929 roku;
- Małgorzata Czermińska, Ciało katedry (2005);
- Zdzisław Łapiński, Włoskie źródła rzeźbiarskiej wyobraźni Norwida (2017);
- Jan Kordys, Spojrzenie Meduzy (2018).

Między światami. Rzeczywistość w literaturze – literatura w rzeczywistości – rzeczywistość literatury (wybór i oprac. Danuta Ulicka):
- Roman Ingarden, Skróty perspektywiczno-czasowe w konkretyzacji dzieła iterackiego (1937);
- Henryk Markiewicz, Dzieło literackie a ideologia (1975);
- Michał Głowiński, Powieść i prawda (1971);
- Włodzimierz Bolecki, Przedwiośnie oraz inne pory roku (2015).

Teksty uzupełniające:
- A. Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. T. Stróżyński, Gdańsk 2010.
- M. Gorczyński, Prace u podstaw. Polska teoria literatury w latach 1913-1939, Wrocław 2009.
- Migracje modernizmu. Nowoczesność i uchodźcy, red. T. Majewski i in., Łódź-Warszawa 2014.
- A. Kobelska, Miasto. Uniwersytet. Literaturoznawstwo. Poznań lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku jako przestrzeń działania członków Koła Polonistów, Warszawa 2016.
- H. Markiewicz, Polska nauka o literaturze, Warszawa 1981.
- G. Tihanov, Dlaczego nowoczesna teoria literatury narodziła się w Europie Środkowej i Wschodniej? (I dlaczego dziś jest martwa?), przeł. M. Adamiak, "Teksty Drugie" 2007, nr 4.
- D. Ulicka, Doświadczanie czasu w przestrzeni archiwum, Warszawa 2023.
- D. Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków 2007.
- D. Ulicka, Słowa i ludzie 10 szkiców z antropologii filologicznej, Warszawa 2013.
- Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, red. D. Ulicka, Warszawa 2020.
- Ł. Wróbel, Hylé i noesis. Trzy międzywojenne koncepcje literatury stosowanej, Toruń 2013.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3001-C453TL1 w USOSweb