Komparatystycznie o literaturze między sztukami, dyskursami i językami 3001-C353LK1
Seminarium poświęcone jest komparatystycznemu i interdyscyplinarnemu oglądowi zjawisk kultury. Głównym punktem odniesienia będzie literatura polska i światowa badana z perspektywy relacji z innymi formami sztuki, z innymi dyskursami oraz z perspektywy intertekstualnej i translatologicznej. W zależności od zainteresowań Studentów/Studentek przyjrzymy się np. związkom tekstów literackich z malarstwem, filmem, z dyskursem dziennikarskim, medycznym, naukowym czy filozoficznym, wreszcie z innymi utworami literackimi w obrębie tej samej bądź innej literatury narodowej oraz dziełom tłumaczonym na język polski.
Problematyka poruszana na seminarium dotyczyć będzie poznawczych możliwości porównania jako metody badania różnych tekstów kultury, interferencji między rozmaitymi kodami kulturowymi, intertekstualności, rewritingu (również intersemiotycznego), zjawiska adaptacji, korespondencji sztuk oraz przekładu. Problematyka seminarium wykracza poza literaturocentryzm, kontekstualizując zjawiska literackie na szerokim tle kulturowym.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Student(ka): zna i rozumie ważne kategorie komparatystyczne, rozpoznaje i objaśnia związki literatury z innymi formami ekspresji humanistycznej (różne dyskursy, różne formy sztuki), poprawnie posługuje się terminami przynależnymi do translatologii.
Umiejętności
Student(ka): potrafi w praktyce wykorzystać znajomość komparatystycznych narzędzi badawczych, porównuje teksty kultury przynależne do odmiennych porządków semiotycznych i analizuje relacje między nimi, wskazuje na złożone związki między tekstem tłumaczonym i oryginalnym, uwzględniając różnice międzykulturowe i językowe.
Kompetencje
Student(ka): samodzielnie problematyzuje dane zagadnienie komparatystyczne, formułuje hipotezy badawcze i kompetentnie je uzasadnia, wyszukuje odpowiednią literaturę przedmiotu i ocenia jej przydatność względem badanego tematu, w sposób samodzielny i krytyczny odnosi się do aktualnego stanu badań. Posiada kompetencje społeczne wynikające ze współpracy w grupie seminaryjnej i prezentowania koncepcji oraz fragmentów swojej pracy na forum grupy.
Kryteria oceniania
- aktywne uczestnictwo w dyskusjach podczas zajęć
- prezentacja koncepcji i fragmentów pracy licencjackiej
- przygotowanie pracy licencjackiej
- zwieńczeniem seminarium jest egzamin dyplomowy (pytania dotyczą tematyki seminarium i pracy licencjackiej)
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
Literatura
Lista lektur zostanie ustalona podczas zajęć, uwzględniając zainteresowania Studentów/Studentek i wybrane przez nich/nie tematy prac licencjackich.
Poza utworami literackimi i tekstami kultury wybranymi w trakcie zajęć sugerowane są także następujące opracowania, w zależności od omawianej na seminarium tematyki:
Komparatystyka interartystyczna
R. Barthes, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, Warszawa 2008.
M. Choczaj, O adaptacji, ekranizacji, przekładzie intersemiotycznym i innych zmartwieniach teorii literatury, filmu i mediów, „Przestrzenie teorii” 2011, nr 16.
A. Hejmej, Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe, Kraków 2013.
M. Hendrykowski, Adaptacja jako przekład intersemiotyczny, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 20.
Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej i J. Niedźwiedź, Kraków 2004.
O. Krysowski, Literatura i malarstwo, w: Komparatystyka dzisiaj. T. 1, Problemy teoretyczne, red. E. Szczęsna, E. Kasperski, Kraków 2010.
Literatura a malarstwo – malarstwo a literatura. Panorama polskich koncepcji badawczych XX w., red. G. Królikiewicz i in., Kraków 2009.
H. Markiewicz, Obrazowość a ikoniczność literatury, w: tenże, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996.
M. Poprzęcka, Porównawcze badania sztuki i literatury, [w:] Literatura a malarstwo – malarstwo a literatura. Panorama polskich koncepcji badawczych XX w., red. G. Królikiewicz i in., Kraków 2009.
I. Puchalska, O pożytkach ilustracji literackiej („Maria” Antoniego Malczewskiego), w: Archipelag porównań. Szkice komparatystyczne, red. M. Cieśla-Korytowska, Kraków 2007.
U. Weisstein, Literatura i sztuki wizualne, przeł. B. Janke-Cabańska, w: Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. H. Janaszek-Ivanićkowa, Warszawa 1997.
S. Wysłouch, Adaptacja filmowa jako przekład intersemiotyczny, [w:] taż, Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.
S. Wysłouch, Literatura i obraz. Tereny strukturalnej wspólnoty sztuk, [w:] Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004.
Komparatystyka literacka
Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. Janaszek-Ivaničková, Warszawa 1997.
Archipelag porównań. Szkice komparatystyczne, red. M. Cieśla-Korytowska, Kraków 2007.
Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie, Radziejowice 6-8 lutego 1997, red. A. Nowicka-Jeżowa, Izabelin 1998.
S. Bassnett, Literatura porównawcza w XXI wieku, „Teksty Drugie” 2009, nr 6.
G. Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, tłum. A. Milecki, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, pod red. H. Markiewicza, t. 4, cz. 2, Kraków 1992.
E. Kasperski, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.
Komparatystyka dzisiaj. t. 2: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.
M. Kuziak, Palimpsesty komparatystyki, w: Komparatystyka dzisiaj. t.1: Problemy teoretyczne, red. E. Szczęsna, E. Kasperski, Warszawa 2010.
H. Markiewicz, Zakres i podział literaturoznawstwa porównawczego, w: tegoż, Zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Warszawa 1976.
Między dyskursami, sztukami, mediami. Komparatystyka jutra, red. E. Szczęsna, P. Kubiński, M. Leszczyński, Kraków 2017.
Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Kraków 2010.
M. Skwara, Stara i nowa komparatystyka literacka, w: Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki, red. M. Dąbrowski, Warszawa 2011.
K. Ziemba, Projekt komparatystyki wewnętrznej, „Teksty Drugie” 2005, nr 1-2.
Komparatystyka dyskursów
M. Dąbrowski, Dyskurs jako przedmiot komparatystyki, w: Komparatystyka dzisiaj, t. 1: Problemy teoretyczne, red. E. Szczęsna, E. Kasperski, Kraków 2010 lub M. Dąbrowski, Komparatystyka dyskursu/dyskurs komparatystyki, Kraków 2009.
T.A. van Dijk, Badania nad dyskursem, w: Dyskurs jako struktura i proces, red. G. Grochowski, Warszawa 2001.
M. Foucault, Porządek dyskursu, tłum. M. Kozłowski, Gdańsk 2002.
E. Kasperski, Trzy studia o dyskursie. Próba krytyki, w: tegoż, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.
J.T. Klein, Crossing Boundaries: Knowledge, Disciplinarities, and Interdisciplinarities, Charlottesville 1996.
Literatura i wiedza, red. W. Bolecki I E. Dąbrowska, Warszawa 2006.
The Routledge Companion to Literature and Science, red. B. Clarke i M. Rossini, Abingdon-New York 2011.
E. Szczęsna, Dyskurs internetowy a literacki. O niektórych relacjach między Internetem a literaturą, w: Komparatystyka dzisiaj, t. II, Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.
M. Willis, Literature and Science: A Reader’s Guide to Essential Criticism, London-New York 2015.
Translatologia w perspektywie komparatystycznej
S. Bassnett, Translation Studies, London-New York 1991.
T. Bilczewski, „Czytać po wieży Babel”. Komparatystyka – hermeneutyka – przekład, [w:] Hermeneutyka i literatura. Ku nowej koiné, pod red. Michała Januszkiewicza, Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany, Poznań 2006.
T. Bilczewski, Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków 2010.
T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Komparatystyka literacka wobec translatologii. Przegląd stanowisk badawczych, „Przestrzenie Teorii” 2004, nr 3/4.
Kultura w stanie przekładu: translatologia, komparatystyka, transkulturowość, pod red. Włodzimierza Boleckiego, Ewy Kraskowskiej, Warszawa 2012
A. Lefevere, Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame, London and New York 1992.
J. Pieńkos, Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki, Kraków 2003.
The Routledge Companion to Translation Studies, red. J. Munday, London-New York 2009.
Routledge Encyclopedia of Translation Studies, red. M. Baker, G. Saldanha, London-New York 2004.
M. Skwara, “Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej, Kraków 2010.
Translation Studies. Perspectives on an Emerging Discipline, red. A. Riccardi, Cambridge 2002.
Współczesne teorie przekładu. Antologia, pod red. P. Bukowskiego i M. Heydel, Kraków 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: