Narodziny nowoczesnej prozy kobiecej 3001-B053LP2
Seminarium poświęcone jest przemianom prozy kobiecej w latach 1846-1939. Stulecie to jest szczególnie ważne z dwóch względów: przede wszystkim jako moment rozkwitu literatury kobiecej, a jednocześnie epoka zasadniczych przemian w obrębie samej formy powieściowej, moment, w którym sytuuje się narodziny nowoczesnej prozy w ogóle. Seminarium ma za zadanie połączenie obu tych perspektyw. Obok próby zdefiniowania specyfiki kobiecego pisarstwa, jego poetyki i właściwych mu tematów śledzi ono przekształcenia formuły powieści, dokonywane przez polskie pisarki pod wpływem europejskich inspiracji filozoficznych i artystycznych. Semianarium otworzy lektura hybrydycznych powieści Narcyzy Żmichowskiej, a zamknie namysł nad „Przygodą w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej, nazywanej „polską Virginią Woolf”.
Oprócz prozy powieściowej (w tym małych form, nowel i opowiadań) w ramach seminarium omówione zostaną także inne formy prozatorskie, szczególnie ważne w przypadku pisarek tego okresu, tj. reportaże (począwszy od quasi-reportaży Konopnickiej i Zapolskiej po zbiory reportaży pisarek związanych z grupą „Przedmieścia”) oraz intymistyka (epistolografia i dzienniki pisarek).
Seminarium przygotowuje do egzaminu licencjackiego, którego podstawą będzie prezentacja zagadnienia opracowanego przez studenta w ramach seminarium i dyskusja wokół tematu prezentacji.
Uczestnictwo w seminarium – 60 godzin,
Przygotowanie się do zajęć oraz egzaminu licencjackiego:190-240 godzin.
Razem: ok. 250-300 godzin = 10 ECTS
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu seminarium student:
1) wiedza i umiejętności:
- rekonstruuje historię literatury kobiecej drugiej połowy XIX i początku XX wieku i sytuuje ją wewnątrz szerszych zjawisk historycznoliterackich (epoki literackie, nurty artystyczne, pokolenia pisarskie);
- rozpoznaje gatunki prozatorskie (nowela, cykl opowiadań, list, dziennik, powieść, reportaż) i dostrzega różnice w ich realizacji w zależności od czasu powstania, indywidualności autorskiej i strategii pisarskich;
- analizuje przemiany form powieści kobiecej od połowy XIX w. po lata 30. wieku XX i łączy je z odpowiednimi inspiracjami światopoglądowymi, filozoficznymi i artystycznymi;
- wykorzystuje znajomość biografii omówionych autorek do opisania dokonujących się na przełomie XIX i XX wieku procesów emancypacyjnych;
- posiada zdolność konstruowania dłuższej wypowiedzi ustnej w formie głosu w dyskusji oraz indywidualnej prezentacji;
2) postawy:
- samodzielnie gromadzi i wykorzystuje we własnych projektach badawczych informację naukową z zakresu historii literatury i kultury II połowy XIX i początku XX wieku;
- rozumie znaczenie i specyfikę badań nad literaturą kobiecą, zna główne założenia krytyki feministycznej, podchodzi do nich niebezkrytycznie i w miarę potrzeby wykorzystuje we własnych projektach badawczych.
Kryteria oceniania
- kontrola obecności
- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć oraz aktywność)
- referaty
Podstawą egzaminu licencjackiego będzie prezentacja zagadnienia opracowanego przez studenta w ramach seminarium i dyskusja wokół tematu prezentacji.
Literatura
Na użytek zajęć zostanie uzgodniony z seminarzystami wybór z poniższej literatury.
wybrane teksty literackie:
Narcyza Żmichowska, Poganka, Wrocław 1950
Narcyza Żmichowska, Czy to powieść, Warszawa 1929
Eliza Orzeszkowa, Maria, dowolne wydanie;
Eliza Orzeszkowa, Marta, dowolne wydanie;
Eliza Orzeszkowa, Cham, Kraków 1998;
Eliza Orzeszkowa, Dnie, oprac. I. Wiśniewska, Warszawa 2001;
Eliza Orzeszkowa, Gloria victis, Warszawa 1996;
Maria Konopnicka, Nowele, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1962 (Panna Florentyna, Maryśka, Józefowa, Krysta i inne);
Gabriela Zapolska, Małaszka [w tejże:] Dramaty, Warszawa 1960
Gabriela Zapolska, Małaszka [w tejże:] Szkice powieściowe, Kraków 1958;
Gabriela Zapolska, Przedpiekle, Kraków 1957;
Gabriela Zapolska, Sezonowa miłość, Kraków 1970;
Gabriela Zapolska, Córka Tuśki, Kraków 1970;
Gabriela Zapolska, Fin-de-sièclistka, Kraków 1958;
Gabriela Zapolska, Listy, t. 1-2, red. S. Linowska, Warszawa 1970
Maria Komornicka, Utwory poetyckie prozą i wierszem, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1996 (Biesy);
Zofia Nałkowska, Dzienniki, oprac. H. Kirchner, Warszawa 1975-2001;
Zofia Nałkowska, Kobiety, Warszawa 1976
Zofia Nałkowska, Opowiadania, Kraków 1967;
Zofia Nałkowska, Narcyza, Kraków 1967;
Zofia Nałkowska, Niecierpliwi, oprac. K. Jakowska, Kraków 2001;
Zofia Nałkowska, Węże i róże, Warszawa 1977;
Zofia Nałkowska, Rówieśnice, Kraków 1978;
Zofia Nałkowska, Książę, Warszawa 1976;
Zofia Nałkowska, Choucas, Warszawa 1980;
Zofia Nałkowska, Hrabia Emil, Warszawa 1977;
Maria Jehanne Wielopolska, Kryjaki, Kraków 1913
Maria Jehanne Wielopolska, Faunessy, Kraków 1913
Helena Boguszewska, Ci ludzie, Warszawa 1946
Helena Boguszewska, Całe życie Sabiny, Warszawa 1958
Wanda Melcer, Czarny ląd, Warszawa 1936
Pola Gojawiczyńska, Dziewczęta z Nowolipek, Warszawa 1976
Pola Gojawiczyńska, Rajska jabłoń, Warszawa 1977
Irena Krzywicka, Pierwsza krew, Warszawa 2008
Irena Krzywicka, Jazzgot niewieści, czyli przerost stylu [w tejże:] Sekret kobiety, Warszawa 1933
Irena Krzywicka, Wyznania gorszycielki, Warszawa 1992;
Maria Kuncewiczowa,Twarz mężczyzny i trzy nowele, Warszawa 1969
Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka, Kraków 1994
Maria Kuncewiczowa, Dyliżans warszawski, Warszawa 1981;
Stanisława Przybyszewska, Listy, t. 1-3, Gdańsk 1978-1985;
Anna Kowalska, Dzienniki 1927-1969, Warszawa 2008;
Maria Dąbrowska, Dzienniki, Warszawa 1988;
Maria Dąbrowska, Noce i dnie, dowolne wydanie;
Aniela Gruszewska, Przygoda w nieznanym kraju, Kraków 1957;
wybrane opracowania ogólne:
Grażyna Borkowska, Małgorzata Czermińska, Ursula Phillips, Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik, Gdańsk 2000;
Grażyna Borkowska, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996;
Ewa Kraskowska, Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 1999;
Aneta Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia tekstów feministycznych z lat 1870-1939, Warszawa 1999;
Aneta Górnicka-Boratyńska, Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863-1939), Warszawa 2001;
Maria Janion, Kobiety i duch inności, Warszawa 1995;
Jazzgot niewieści i męskie kasztele. Z dziejów sporu o „literaturę kobiecą” w dwudziestoleciu międzywojennym, red. J. Krajewska, Poznań 2010;
Prywatne/publiczne: gatunki pisarstwa kobiecego, red. I. Iwasiów, Szczecin 2008;
Ciało. płeć, literatura, red. M. Hornung, M. Jędrzejczak, T. Korsak, Warszawa 2001;
Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1996;
wybrane opracowania szczegółowe:
Ursula Philips, Narcyza Żmichowska. Feminizm i religia, Warszawa 2008;
Iwona Wiśniewska, Biografia jako język. Eliza Orzeszkowa [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska, J. Maciejewski, Warszawa 2001;
Alina Brodzka, Kobieta pisząca – Warszawa, lata 70.-80. XIX wieku (glosa do tematu) [w:] Kobiety w literaturze. Materiały z II Międzyuczelnianej Sesji Studentów i Naukowców, red. L. Wiśniewska, Bydgoszcz 1999;
Alina Brodzka, O nowelach Marii Konopnickiej, Warszawa 1958;
Krystyna Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej, Kraków 1999;
Dorota Sajewska, Chore sztuki, Kraków 2005 (rozdział „Casus Zapolskiej. Herstory zamiast history”);
Anna Janicka, Listy Gabrieli Zapolskiej – lektura w poszukiwaniu biografii niemożliwej [w:] Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Białystok 2000;
Hanna Kirchner, Modernistyczna młodość Zofii Nałkowskiej, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 1;
Magdalena Rembowska-Płuciennik, „Nadkobieta”. Problematyka etyczna we wczesnomodernistycznej twórczości Zofii Nałkowskiej [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006;
Bruno Schulz, Zofia Nałkowska na tle swej nowej powieści [w tegoż:] Proza, Kraków 1973;
Andrzej Kijowski, Czy Polska jest kobietą [w tegoż:] Arcydzieło nieznane, Kraków 1964;
Urszula Chowaniec, W poszukiwaniu kobiety. O wczesnych powieściach Ireny Krzywickiej, Kraków 2006;
Ewa Graczyk, Ćma. O Stanisławie Przybyszewskiej, Warszawa 1994;
Maria Szałagan, Maria Kuncewiczowa: monografia dokumentacyjna 1895-1989, Warszawa 1995;
Agata Araszkiewicz, Dotknięcie ciała. Literacka strategia Anieli Gruszeckiej [w:] Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. G. Borkowska, L. Sikorska, Warszawa 2000, s. 121-136;
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: