Literatura i filozofia na przełomie XIX i XX wieku: ich Freud, ich Marks, ich Nietzsche 3001-A953LP2
I. Jasny i zwięzły opis treści przedmiotu pozwalający określić jego zakres tematyczny
Zajęcia będą poświęcone związkom literatury i filozofii na przełomie XIX i XX wieku. Omawiać będziemy świadectwa lektury, teksty literackie zainspirowane myślą filozoficzną oraz polskie teksty krytyczne i filozoficzne z epoki, dialogujące z koncepcjami filozoficznymi. W centrum naszej refleksji znajdą się trzej hermeneuci podejrzeń: Freud, Marks i Nietzsche.
II. Opis zakładanych kompetencji i umiejętności jakie student nabywa w wyniku zaliczenia przedmiotu
Seminarium poszerza wiedzę studentów z zakresu inspiracji filozoficznych obecnych w dziełach autorów epoki pozytywizmu i Młodej Polski oraz uczy lektury tekstów z pogranicza filozofii i literatury. Może być pomocnym uzupełnieniem obowiązkowego kursu z historii literatury polskiej lat 1864-1918, wzbogacającym wiedzę historycznoliteracką o kontekst filozoficzny epoki. Przede wszystkim jednak umożliwia kompetentną rekonstrukcję recepcji idei filozoficznych w Polsce na przełomie wieków oraz przygotowuje do egzaminu licencjackiego.
III. Spis kolejnych tematów / Numeracja tematów kończy się na pierwszym poziomie tj. 1,2,3,4 bez podpunktów a,b,c,?.
I SEMESTR: "ICH POZYTYWIZM"
1. Zajęcia wstępne
2. Co to jest pozytywizm?
3. Lektury pozytywistów
4. Pozytywiści i utopia (Comte)
5. "Poddaństwo kobiet" (Mill i Orzeszkowa)
6. "Filozofia szaty" (Carlyle i Zapolska)
7. "Psychologia tłumu" (Le Bon Prusa, Sienkiewicza, Żeromskiego)
8. Psychologia prefreudowska w Polsce (Ochorowicz)
9. Marks & Spencer (pozytywiści vs. socjaliści)
10. Ruskin Orzeszkowej
11. Nietzsche pozytywistów
12. Problem z Schopenhauerem
13. Transcendencja realistów. Prus mistyczny
14. Pozytywiści i modernizm katolicki
15. "Filozofia pieniądza" (Simmel)
II SEMESTR: "ICH MODERNIZM"
16. Co to jest modernizm?
17. Nietzsche Stanisława Przybyszewskiego
18. Nietzsche Wacława Berenta
19. Nietzsche Stanisława Brzozowskiego
20. Nietzsche modernistek
21. Wokół Marksa: Bakunin, Nieczajew, Czernyszewski
22. Rewolucja kobiet
23. Portrety z gabinetu Gajowca
24. Ernest Renan
25. Bergson Leśmiana
26. Język pierwszych tłumaczeń Zygmunta Freuda
27. Od pozytywizmu do mistyki (Jan Władysław Dawid)
28. Źródła podświadomości (Abramowski)
29. Psychoanalizująca krytyka literacka Brunona Schulza
30. "Niemyte dusze"
IV. Dokładny opis metod oceny pracy studenta w ramach danego przedmiotu
Wymagana będzie uważna i systematyczna lektura tekstów, oceniane będzie przygotowanie do zajęć oraz aktywność studentów
Podstawą egzaminu licencjackiego będzie prezentacja zagadnienia opracowanego przez studenta w ramach seminarium i dyskusja wokół tematu prezentacji.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Podstawowa literatura przedmiotu:
Leszek Kołakowski, Filozofia pozytywistyczna, Warszawa 2003
Jan Tomkowski, Co to jest pozytywizm? Pozytywizm i pozytywiści [w tegoż:] Mój pozytywizm, Warszawa 1993;
Maciej Gloger, Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem, "Pamiętnik Literacki" 2007, z. 1, s. 5-21
T. Budrewicz, Dyskurs okołopozytywistyczny. Operowanie pojęciem "pozytywizm" przez jego oponentów [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. Borkowska, Maciejewski, Warszawa 2001
Stanisław Fita, Młodzieńcze lektury pokolenia pozytywistów [w:] Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby postyczniowej, red. E. Paczoska, J. Sztachelska, Białystok 1994, s. 11-24;
Halina Ilmurzyńska, Agnieszka Stepnowska, Księgozbiór Bolesława Prusa, Warszawa 1965
Barbara Skarga, Comte, Warszawa 1997;
Jerzy Szacki, Spotkania z utopią, Warszawa 2000;
Emile Cioran, Historia i utopia, Warszawa 1997;
John St. Mill, O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet, przeł. G. Czernicki, Kraków 1995;
Eliza Orzeszkowa, Kilka słów o kobietach [w:] Aneta Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia tekstów feministycznych z lat 1870-1939, Warszawa 1999;
Thomas Carlyle, Sartor Resartus, przeł. S. Wiśniowski, Warszawa 1882
Anna Małecka, Filozofia szaty. O Symbolizmie Thomasa Carlyle'a, Kraków 1996
Gabriela Zapolska, Fin-de-sieclistka, Kraków 1958;
Krystyna Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej, Kraków 1999 (część: "Ubranie")
Magdalena Kreft, "Szaty i szmaty". Etyczny i psychospołeczny wymiar tematu stroju w twórczości Elizy Orzeszkowej [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006
Gustaw Le Bon, Psychologia tłumu, Warszawa 1986;
Leo Belmont, Tłum - jak myśli, czuje i działa [w tegoż:] Trzy odczyty, Warszawa 1908;
Bronisław Łoziński, Tłum. Szkic socjologiczny, Kraków 1895;
Gabriel Tarde, Opinia i tłum, przeł. K. Skrzyńska, Warszawa 1904;
Leszek Pułka, Hołota, masa, tłum. Bohater zbiorowy w prozie polskiej 1890-1918, Wrocław 1996.
Bolesław Prus, Faraon, dowolne wydanie;
Henryk Sienkiewicz, Wiry, Gdańsk 1990
Stefan Żeromski, Dzieje grzechu, dowolne wydanie;
Julian Ochorowicz, Pierwsze zasady psychologii i inne prace, Warszawa 1996 (np. Teoria ideoplastii, O różnych stanach hipnotycznych)
Bolesław Prus, Szkic programu w obecnych warunkach rozwoju społeczeństwa, "Nowiny" 1883 nr 82-87
Ludwik Krzywicki, Jeszcze o program, "Przegląd Tygodniowy" 1883 nr 15
Adam Tyszka, Socjaliści w perspektywie pozytywistów. Loci communes [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska, J. Maciejewski, Warszawa 2001;
John Ruskin, Sztuka, społeczeństwo, wychowanie : wybór pism, Wrocław 1977
Bożena Wojnowska, "Ruskinizm" w Młodej Polsce [w:] Porównania. Studia o kulturze modernizmu, red. R. Zimand, Warszawa 1993
Grażyna Borkowska, Wątek ruskinowski w późnej twórczości Elizy Orzeszkowej [w:] Przełom antypozytywistyczny w polskiej świadomości kulturowej końca XIX wieku, red. T. Bujnicki, J. Maciejewski, Wrocław 1986
Maciej Gloger, "Godny podziwu myśliciel i genialny wariat". Bolesława Prusa poznawanie Nietzschego [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006
Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996 (rozdział "Orzeszkowa: autokorekta i problem granic")
Jan Garewicz, Schopenhauer w Polsce, "Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej" 1977, t. 23, s. 247-275
M. Gloger, Schopenhaueryzm w "Lalce" Bolesława Prusa [w:] Na pozytywistycznej niwie, pod red. T. Lewandowskiego, T. Sobieraja, Poznań 2002;
Jan Tuczyński, Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk 1969
Bolesław Prus, Kwiatki Świętego Franciszka, "Tygodnik Ilustrowany" 1910;
Bolesław Prus, Emancypantki, dowolne wydanie
Stanisław Fita, "Pozytywista ewangeliczny". Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, "Roczniki Humanistyczne", 1987 t. XXXV, zeszyt 1;
(...)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: