Interdyscyplinarność w badaniach nad płcią i seksualnością 3000-PISB1-IWB
Forma zajęć w dużej mierze będzie opierała się na warsztatach skupionych wokół lektur, w tym zarówno tekstów teoretycznych, jak i literatury pięknej oraz wybranych przykładów sztuki (surrealizm, bio-art, sztuka awangardowa, fotografia, kino, performans). W ramach zajęć przewidziana jest wizyta w muzeum lub galerii sztuki. Naszym celem jest dogłębne zrozumienie procesów kryjących się za różnymi sposobami patrzenia i aktem interpretacyjnej oceny. Koncept spojrzenia zbadamy wielowymiarowo: spojrzenie naukowe w naukach biologicznych, spojrzenie malarek, fotografek i artystek wizualnych, spojrzenia nagich kobiet w kanonie sztuki europejskiej, spojrzenie Sary Baartman i spojrzenia czarnych modelek których historie odzyskuje Saidiya Hartman, spojrzenie ludzkie i nie-ludzkie w bio-sztuce, spojrzenie muzealne, wystawiennicze, kolonizujące. Opierając się na ramie interdyscyplinarnej, przyjrzymy się, jak produktywne mogą być połączenia feministycznych badań nauki i technologii, filozofii, krytycznych badań nad niepełnosprawnością, historii sztuki, krytycznych badań nad rasą, filmoznawstwa, literaturoznawstwa i krytycznych studiów muzealnych.
Plan semestru:
Moduł I. Interdyscyplinarność
Moduł II. Technologie i praktyki patrzenia
Moduł III. Ciało w sztuce/Sztuka ciała
Moduł IV. Prywatnepubliczne kontinuum
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu studentka
W zakresie wiedzy:
- zna pojęcia i teorie związane z interdyscyplinarnością w ramach badań nad płcią i seksualnością
- rozumie pojęcia i teorie dotyczące sposobów patrzenia i interpretacji różnorodnych tekstów kultury
- jest świadoma ideologicznych i kulturowych funkcji spojrzenia (gaze) w kontekście interpretacji i odbioru dzieł kultury
W zakresie kształcenia:
- potrafi dokonać samodzielnej interdyscyplinarnej analizy tekstu kultury
- umie czytać i interpretować interdyscyplinarne teksty teoretyczne
- potrafi rozpoznać dyskursy wykluczające oraz dyskursy włączające w kontekście szeroko rozumianego świata sztuki
W zakresie kompetencji społecznych:
- rozumie znaczenie różnorodnych dyskursów interpretacyjnych dla współczesnej kultury oraz wartość interdyscyplinarnego podejścia do kultury
- potrafi brać czynny udział w dyskusjach o różnorodnych dziełach kultury
- potrafi organizować wyniki badań w jasnej formie pisemnej i ustnej
Kryteria oceniania
Kryteria zaliczenia:
60% aktywność na zajęciach
40% projekt końcowy (analiza wybranego dzieła kultury w formie krótkiego eseju, możliwe wykorzystanie elementów wizualnych i kreatywnych)
Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącej/prowadzącego zajęcia. Student/studentka ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą zajęcia (np. poprzez napisanie krótkiego komentarza do zadanych lektur).
Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach (30%) w semestrze skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50% w semestrze.
Szacunkowy nakład pracy osoby uczestniczącej w zajęciach: udział w zajęciach 30h (1 ECTS), bieżące przygotowanie do zajęć 60h (2 ECTS), przygotowanie projektu kończowego 30h (1 ECTS). Łącznie 4 ECTS.
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. Zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do generowania materiałów do projektu zaliczeniowego i do jego opracowania (również od strony językowej)
Praktyki zawodowe
Praktyki nie są przewidziane.
Literatura
Berger, John. Sposoby widzenia. Tłum. Mariusz Bryl. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2008.
Bordo, Susan. (1993). “The Body and the Reproduction of Femininity”. [W:] Unbearable Weight. Feminism, Western Culture and the Body, s. 165-184. Berkeley: University of California Press, 2003 [1993].
Carrington, Leonora. “Debiutantka.” W: Siódmy koń. Opowiadania zebrane. Tłum. Maryna Ochab, Michał Kłobukowski. Wydawnictwo Filtry, 2022.
Chadwick, Whitney. Kobiety, sztuka i społeczeństwo. Dom Wydawniczy Rebis, 2015.
Dudley, Sandra (red.). Museum Materialities: Objects, Engagements, Interpretations. United Kingdom: Taylor & Francis, 2013.
Gawkowski Jakub, Paweł Polit, Katarzyna Różniak-Szabelska, Franciszek Smoręda (red.). Katalog wystawy Sposoby widzenia. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2025.
Harding, Sandra (red.). The Feminist Standpoint Theory Reader. New York and London: Routledge, 2004.
Haraway, Donna. "Wiedze usytuowane i przywilej częściowej/ograniczonej perspektywy." Tłum. Agata Czarnacka. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. 2009. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/haraway1988.pdf
Haskell, Caitlin, Teresa Arcq (red.) Remedios Varo: Science Fictions. United Kingdom: Art Institute of Chicago, 2023.
Hartman, Saidiya. Wayward Lives, Beautiful Experiments: Intimate Histories of Riotous Black Girls, Troublesome Women, and Queer Radicals. Londyn: W. W. Norton, 2019.
hooks, bell. Art on My Mind: Visual Politics. New York: The New Press, 1995.
hooks, bell. Teoria feministyczna, od marginesu do centrum. Tłum. Ewa Majewska. Krytyka Polityczna: 2022.
Jones, Amelia (red.). The Feminist and Visual Culture Reader. London and New York, Routledge, 2010.
Jones, Amelia, Erin Silver (red.). Otherwise: Imagining Queer Feminist Art Histories. Manchester: Manchester University Press, 2016.
Kaplan, E. Ann. “Is the Gaze Male?” W: Powers of Desire: The Politics of Sexuality, red. Ann Snitow, Christine Stansell, Sharon Thompson, s. 309–328. Nowy Jork: 1983/
Kisza, Sonia. Histeria sztuki. Kraków: Znak Koncept: 2024.
Korsmeyer, Carolyn. Gender w estetyce: wprowadzenie. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2008.
Lippard, Lucy R. The Pink Glass Swan: Selected Feminist Essays on Art. NY: The New Press, 1995.
Martin, Emily. “The Egg and the Sperm: How Science has constructed a Romance Based on Stereotypical Male-Female Roles.” Signs: Journal of Women in Culture and Society” 16 (31) 1991: 485-501.
Mulvey, Laura. “Przyjemność wzrokowa i kino narracyjne.” W: Do utraty wzroku. Wydawnictwo Ha!art
Muzyczuk, Daniel, Natalia Słaboń. Antologia tekstów. Sposoby widzenia. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2025.
Nead, Lynda. The Female Nude: Art, Obscenity and Sexuality. Londyn, 1992.
Nochlin, Linda. Dlaczego nie było wielkich artystek? Smak Słowa, 2023.
Popczyk, Maria (red.). Muzeum sztuki. Antologia. Universitas: 2006.
Radomska, Marietta, Nina Lykke, Tara Mehrabi (red.). Routledge International Handbook of Queer Death Studies. Londyn: Routledge, 2025.
Russo, Mary J. The Female Grotesque: Risk, Excess, and Modernity. United Kingdom: Routledge, 1995.
Strings, Sabrina. Fearing the Black Body: The Racial Origins of Fat Phobia. United States: NYU Press, 2019.
Szarota, Magda. "Ławka, na której warto usiąść." 3 listopada 2025. Fundacja Heinricha Bölla. https://pl.boell.org/pl/2025/11/03/lawka-na-ktorej-warto-usiasc
Taylor, Diana. Performans. Tłum. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera. Kraków: Universitas, 2018.
Wybrane teksty mogą ulec zmianie.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: