Płeć i seksualność: tekstualne i polityczne 3000-PIS-S1-KK
Seminarium „Płeć i seksualność: Tekstualne i polityczne” poświęcone będzie badaniom szeroko rozumianych tekstów w ich kulturowym, społecznym i politycznym kontekście. Będziemy stawiać pytania dotyczące płci i seksualności oraz ich relacji z tekstem: Jakie znaczenie ma autor_ka, forma, kontekst historyczno-literacki, kulturowy, materialne warunki wytwarzania tekstu?; na jakich poziomach wyczytujemy z tekstu kody i normy płci i seksualności?; w jaki sposób teksty kształtują i wspierają normy płci i seksualności, a w jaki sposób mogą pozwolić na ich podważanie?
Mapowanie pola genderowej pracy na tekstem zaczniemy od genealogii feministycznej krytyki literackiej, związanej z feminizmem drugiej fali, krytyce męskocentrycznego kanonu literackiego, a także przyjrzymy sie wczesnym pomysłom na „kobiecą estetykę” w literaturze, pojęcie ginokrytyki. Kolejnym krokiem będzie poznanie koncepcji tzw. „French theory”, która w latach 80. podbiła akademicki feminizm amerykański, ale także z autorkami takimi jak Julia Kristeva, Luce Irigaray, Helene Cixous miała zasadnicze znaczenie dla polskiej krytyki feministycznej lat 90. Zadamy pytanie, jak poststrukturalizm wpłynął na rozumienie literackiej krytyki feministycznej i w jaki sposób zmieniły się stawiane tekstom pytania. Poprzez „lesbijskie kontinuum” Adrienne Rich oraz prace o męskim „pożądaniu homoseksualnym” (German Ritz), przejdziemy do interpretacji tekstu literackiego kluczowych dla teorii queer: Judith Butler i interpretacji (inspirowanej) Eve Kosofsky Sedgwick, a także dowiemy się, jak na kanon literatury wpłynęła teoria queer i trans. W końcu zastanowimy się nad zwrotem ludowym, a także roli podejść postkolonialnych, dekolonialnych i postzależnościowych w myśleniu o literaturze w kontekście płci i seksualności. Tekst to jednak nie tylko literatura piękna: postawimy zatem pytanie o life writing, teksty literatury popularnej, a także o feministyczną analizę dyskursu, która za obiekt badań bierze np. teksty publicystyczne, naukowe czy eksperckie, a także o tłumaczenie tekstów na język polski. Na zajęciach gościć będą osoby badające tekst z różnych aktualnych perspektyw.
Ten przegląd podejść i metod analitycznych posłuży za podstawę metodologiczną i inspirację do sformułowania własnego projektu badawczego, który będzie warsztatowo rozwijany w czasie semestru. Zwieńczeniem będzie prezentacja projektów na sesji studenckiej wspólnej dla wszystkich seminariów magisterskich kierunku studiów.
Nakład pracy: 6 ECTS (180 h), w tym:
– udział w zajęciach 30 h (1 ECTS);
– praca analityczna 30 h (1 ECTS);
– przygotowanie projektu badawczego, prace koncepcyjne nad tematem 60 h (2 ECTS);
– przygotowanie prezentacji/konferencji 60 h (2 ECTS).
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji (AI) w pracach dyplomowych, pisemnych pracach zaliczeniowych i prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 Uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia. Zasady możliwego wykorzystania narzędzi AI zostaną omówione na zajęciach.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Kluczowy oczekiwany efekt kształcenia
- Planowanie, badanie i pisanie pracy magisterskiej
Wiedza:
- terminy krytyczne z feministycznej i queerowej krytyki literackiej do zaawansowanej analizy tekstów (literackich)
Umiejętności:
- umiejętność dogłębnej analizy norm płciowych i seksualnych w różnych aspektach tekstualności i produkcji tekstów
- umiejętność wyszukiwania i oceny źródeł pierwotnych i wtórnych
- umiejętność spójnego porządkowania złożonych wyników badań
- umiejętność konstruowania skutecznej argumentacji
Kompetencje społeczne
- zwiększona świadomość pracy w grupie i udzielania informacji zwrotnej
- docenianie różnorodności w zakresie płci/seksualnosci
Kryteria oceniania
- wprowadzenie/przedstawienie tezy jednego z tekstów krytycznych na zajęciach (10%)
- abstrakt pracy magisterskiej (20%)
- koncepcja pracy magisterskiej ze wstępną bibliografią (40%)
- prezentacja koncepcji pracy magisterskiej na sesji studenckiej (30%)
Praktyki zawodowe
-
Literatura
Butler, Judith, Uwikłani w płeć, przeł. Karolina Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008, fragmenty.
Cixous, Hélène. „Śmiech Meduzy”, przeł. Anna Nasiłowska, Teksty Drugie, nr 4/5/6 (1993), 147-166.
Graff, Agnieszka, Rykoszetem. Rzecz o płci, seksualności i narodzie. Warszawa: W.A.B., 2005, fragmenty.
Janion, Maria, Kobiety i duch inności. Warszawa: Sic!, 1993, fragmenty.
Janion, Ludmiła. " Debaty o „ciotach” i „ciotkach”: analizy prasy gejowskiej między studiami kulturowymi a socjolingwistyką." Etyka (2023).
Kłosińska, Krystyna. Feministyczna krytyka literacka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
Krasuska, Karolina, Płeć i naród: Trans/lokacje. Mari Komornicka/Piotr Odmieniec Włast, Else Lasker-Schuler, Mina Loy, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN: Warszawa 2012, fragmenty.
Rich, Adrienne. Eseje zebrane, przeł. Kaja Gucio. Kraków: Karakter, 2024.
Ritz, German, Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu, przeł. Bronisław Drąg, Andrzej Kopacki, Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa; Wiedza powszechna: 2002.
Dezorientacje. Antologia polskiej literatury queer, red. Błażej Warkocki, Alessandro Amenta, Tomasz Kaliściak. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2022.
Sedgewick, Eve Kosofsky. „Czytanie paranoiczne, czytanie reparacyjne, albo masz paranoję i pewnie myślisz, że ten tekst jest o tobie”, przeł. Magda Szcześniak, nr 5 (2014), https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/5-queer-obrazy/czytanie-paranoiczne-czytanie-reparacyjne.
Showalter, Elaine. „Krytyka feministyczna na bezdrożach”, tłum. Izabela Kalinowska-Blackwood, Teksty Drugie, 1993 / 4-5-6.
Sporne postaci polskiej krytyki feministycznej po 1989 roku. Red. Monika Świerkosz. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2016, fragmenty.
Susan Stryker, „Co powiedziałabym Wiktorowi Frankensteinowi nad wioską Chamounix. Performowanie transpłciowego gniewu”, przeł. Julia Zając, 2023, https://tranzycja.pl/publikacje/susan-stryker-co-powiedzialabym-wiktorowi-frankensteinowi/.
Antonina Tosiek, „Strategie przeciw poniżeniu. Pamiętniki mieszkanek wsi a wstyd klasowy, Teksty drugie”, nr 2 (2024), 243–264.
Warkocki, Błażej. Różowy język. Literatura i polityka kultury na początku wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013, fragmenty.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: