Queerowa historia literatury: historie queerowego pisania, strategie queerowego czytania 3000-PIS-K-MH-QH
Konwersatorium poświęcone jest odkrywaniu queerowej historii literatury, ze szczególnym uwzględnieniem narracji przedemancypacyjnych i twórczości literackiej szeroko pojętego okresu modernizmu.
Skupiając się na tekstach literackich powstałych od połowy XIX do lat 30. XX wieku prześledzimy w jaki sposób queerowe doświadczenia, pragnienia i tożsamości były przedstawiane, szyfrowane i deszyfrowane w czasach narodzin, dynamicznych przemian i rozwoju nowoczesnych dyskursów niehetero- i niecisnormatywności. Omawiając przykłady polskich, ukraińskich, niemieckich, francuskich, rosyjskich i angielskich tekstów literackich poznamy różne strategie queerowego pisania. Zobaczymy także, w jaki sposób geopolityczne uwarunkowania, umiejscowienie na mapie i przynależność do poszczególnych literatur narodowych determinowały możliwości i ograniczenia w obrębie queerowej ekspresji. Podczas zajęć zastanowimy się także nad emancypacyjnym potencjałem twórczości literackiej i spróbujemy spojrzeć na queerową literaturę jak na narzędzie społecznej zmiany. Tłem do dyskusji będzie historia queerowej kultury drugiej połowy XIX i początku XX wieku, a także wpływające na nią artystyczne, kulturowe, obyczajowe, społeczne i prawne przemiany zachodzące w Europie tego okresu.
Zasadniczą część omawianych lektur stanowić będą teksty literackie dotychczas pozostające na marginesach: zarówno tradycyjnych narracji historycznoliterackich, wypierających nienormatywne wątki, jak i kanonów literatury queer, często skupiających się na męskim doświadczeniu i męskiej ekspresji nieheteronormatywności. Refleksji poddane zostaną także przemiany w obrębie queerowego literaturoznawstwa.
Wstępny przegląd tematów i lektur:
– Literatura przewrotna. Wokół historii queerowego pisania (wykład wprowadzający)
– Gotyk jako szyfr. "Poganka" Narcyzy Żmichowskiej
– (Nie)widzialna lesbijka na balu. "Biała Róża" Narcyzy Żmichowskiej i XIX-wieczne szyfry safickiej kultury
– Pomiędzy intymnym szyfrowaniem a saficką utopią: Łesia Ukrainka i Olha Kobyliańska
– Oscar Wilde i „narodziny homoseksualisty”
– Modernistyczne transgresje: Maria Komornicka/Piotr Odmieniec Włast
– Queerowe genealogie: odkrywanie Safony w dekadenckim Paryżu
– Lesbijka na strychu. "33 maszkary" Lidii Zinowiewej-Annibal
– Queerowa kultura w Republice Weimerskiej. "Dziewczęta w mundurkach" Christy Winsloe
– Procesy Radclyffe Hall: "Źródło samotności" w perspektywie lesbian i transgender studies
– Autobiografikcje: "Orlando" Virginii Woolf
– Odkrywanie siebie: "Przygoda w nieznanym kraju" Anieli Gruszeckiej
– Polskie "Źródło samotności"? "Anetka" Marii Modrakowskiej
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
Po ukończeniu kursu osoby studiujące:
– posiadają pogłębioną wiedzę o historii europejskiej literatury queerowej
– są świadome przemian artystycznych, kulturowych, obyczajowych, społecznych i prawnych w kontekscie sytuacji osób ze społeczności LGBTQ+ od drugiej połowy XIX wieku do czasów współczesnych
– znają podstawowe zagadnienia i narzędzia interpretacyjne z obszarów literaturoznawczej krytyki feministycznej, gender studies i queer studies
UMIEJĘTNOŚCI
Po ukończeniu kursu osoby studiujące:
– potrafią rozpoznawać queerowe teksty literackie i przeprowadzać pogłębioną interpretację z wykorzystaniem narzędzi z obszaru literaturoznawczych queer studies
– potrafią wykrywać i rozpoznawać zależności pomiędzy formami queerowej ekspresji, a historycznymi, kulturowymi i geopolitycznymi uwarunkowaniami produkcji literackiej
– są gotowe do dalszego samodzielnego poszerzania wiedzy na temat queerowej twórczości literackiej, ze zrozumieniem emancypacyjnego wymiaru rozwijania historii queerowej literatury
KOMPOTENCJE SPOŁECZNE
Po ukończeniu kursu osoby studiujące:
– potrafią pracować w grupach, brać udział w dyskusjach, są gotowe podjąć się krytycznej analizy tekstu literackiego
Kryteria oceniania
Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest aktywne uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiść u prowadzącej. Ososba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze – wszystkie nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione w sposób uzgodniony z prowadzącą. Nieobecności na więcej niż pięciu zajęciach w semestrze (30%), nawet usprawiedliwione, skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie przekraczający 50% zajeć w semestrze.
Warunkiem zaliczenia zajęć jest obecność i aktywny udział w dyskusji. Zajęcia zakończone zostaną zaliczeniem w formie krótkiej pracy pisemnej (queerowej interpretacji wybranego tekstu literackiego). Szczegóły dotyczące pracy zostaną omówione na pierwszych zajęciach.
Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajeć 30h (1 ECTS), przygotowanie do zaliczenia 30h (1 ECTS). Łącznie 90h (3 ECTS).
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. Zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do generowania materiałów do pracy zaliczeniowej i do jej opracowania (również od strony językowej).
Literatura
Propozycje lektur (wybór)
– N. G. Albert, „At this time, Sappho was reborn in Paris”, w: tejże, Lesbian Decadence. Representations in art and literature of fin-de-siècle France, trans. N. Erber, W. Peniston, New York 2016.
– A. Amenta, T. Kaliściak, B. Warkocki, Literatura przewrotna, w: Dezorientacje. Antologia polskiej literatury queer, red. A. Amenta, T. Kaliściak, B. Warkocki, Warszawa 2021, s. 19-75.
– D. Burgin, Laid Out in Lavender: Perceptions of Lesbian Love in Russian Literature and Criticism of the Silver Age, 1893-1917, w: Sexuality and the Body in Russian Culture, ed. J. T. Costlow, S. Sandler, J. Vowles, Stanford 1993.
– V. Chernetsky, Ukrainian Queer Culture: The Difficult Birth, w: Queer Stories of Europe, eds. K. Vērdiņš, J. Ozoliņš, Newcastle 2016.
A. Espinaco-Virseda, „I feel that I belong to you”: Subculture, Die Freundnin and Lesbian Identities in Weimar Germany, „Spaces of Identity” 2004, no. 1, s. 83-113.
– I. Filipiak, Niewidzialna lesbijka na balu, w: Miłość, red. S. Rosiek, Gdańsk 2001, s. 139-145.
– E. Kosofsky Sedgwick, Toward the Gothic: Terrorism and Homosexual Panic, w: Between Men. English Literature and Male Homosocial Desire, New York 1985.
– K. Krasuska, Płeć i naród: Trans/lokacje, Warszawa 2011.
– M. M. Lybeck, Desiring Emancipation. New Women and Homosexuality in Germany, 1890-1933, Albany 2014.
– E. Newton, The Mythic Mannish Lesbian: Radclyffe Hall and the New Woman, „Signs” 1984, vol. 9, No. 4, s. 557-575.
– P. Pająk, 1933: the year of lesbian modernism in Poland?, „Women’s History Review” 2022, vol. 31, iss. 1., s. 28-50.
– J. Prosser, „Some Primitive Thing Conceived in a Turbulent Age of Transition”: The Invert, The Well of Loneliness, and the Narrative Origins of – Transsexuality, w: Second Skins. The Body Narratives of Transsexuality, New York 1998.
– P. Sobolczyk, Queer gothic – queer modernism, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 24” 2014, s. 71-93.
– W. Śmieja, Kanon i kanony, czyli jak rozumieć pojęcie „literatura homoseksualna”?, „Teksty Drugie” 2008, nr 1-2, s. 96-116.
Ostateczna lista omawianych tekstów literackich oraz lektur obowiązkowych i uzupełniających zostanie udostępniona podczas pierwszych zajęć, wraz ze szczegółowym harmonogramem spotkań. Wszystkie teksty będą udostępniane przez platformę Google Classroom.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: