Wynajdywanie klasyki – zajęcia poetologiczne 3000-LPTA1WK-P
Zajęcia poetologiczne zostały zaprojektowane jako laboratorium praktyk interpretacyjnych, w którym osoby studiujące uczą się bliskiego czytania tekstów literackich, ich precyzyjnej analizy i twórczego pisania tekstów własnych. Kurs łączy tradycję poetyki z aktualnymi narzędziami analizy wersologicznej, narratologicznej, dramatologicznej, stylistycznej lub retorycznej, umożliwiając świadomą, krytyczną i wrażliwą pracę z utworem literackim.
Celem zajęć jest przekazanie konkretnych narzędzi do analizy poezji, prozy lub dramatu czy innych współczesnych tekstów kultury. Narzędzia te mogą znaleźć zastosowanie zarówno w badaniach akademickich, jak i w działaniach popularyzatorskich, edukacyjnych czy medialnych. Kurs rozwija umiejętności przydatne w:
– analizie i interpretacji tekstów kultury,
– pisaniu prac naukowych i eseistycznych,
– przygotowywaniu recenzji, podcastów, projektów edukacyjnych,
– tworzeniu scenariuszy zajęć, czytań performatywnych i wydarzeń literackich.
Podczas warsztatów uczestnicy i uczestniczki uczą odpowiadać na pytania, takie jak np.:
– jak odczytywać znaczenia wynikające z metrum i graficznej struktury wiersza,
– jak rozpoznawać i opisywać struktury narracyjne oraz światy przedstawione,
– jak interpretować sceniczny mikrokosmos i bohaterów w nim osadzonych,
– jak czytać i wykorzystywać tropy i figury retoryczne,
– jak dostrzegać i wykorzystywać w analizie zjawiska stylizacji, groteski, parodii czy intertekstualności.
Zajęcia opierają się na bliskiej lekturze tekstów literackich i teoretycznych, konfrontowanej z praktyką opisu i analizy. Uczestnicy uczą się krytycznie wykorzystywać teksty naukowe, przekształcając je w narzędzia do pracy z utworem. W centrum zainteresowania znajduje się tekst jako żywe pole znaczeń – otwarte na różne sposoby lektury i interpretacji.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Osoba uczestnicząca w kursie zna i rozumie:
- w zaawansowanym stopniu historyczne i współczesne formy wersyfikacji oraz rozumie ich powiązania z konwencjami epoki i kontekstem kulturowym (np. meliczność, typografia, pogranicze wiersza i prozy) (K_W01)
- podstawowe i zaawansowane modele fabularne, typy narracji oraz kategorie świata przedstawionego, rozumie ich aktualność jako narzędzi interpretacji współczesnych zjawisk społecznych i kulturowych (K_W01 / K_W05)
- strukturę dramatu literackiego, mechanizmy scenicznego mikrokosmosu oraz ich funkcje w budowaniu znaczeń i napięć; (K_W01 / K_W06/ K_W08)
- współczesne teorie tropów i figur (metafora, ironia, groteska, stylizacja), rozumie ich funkcje i zastosowanie w analizie tekstu jako formy dialogu kulturowego i społecznego (K_W02 / K_W06)
- rolę gatunku literackiego (normy, wzorce, hybrydyzacje, zaniki) jako narzędzia klasyfikacji i interpretacji tekstu w diachronicznej i synchronicznej perspektywie (K_W02 / K_W09)
- złożone mechanizmy komunikacji, w tym relacje nadawcze i odbiorcze, oraz specyfikę przestrzeni komunikacyjnej (K_W06 / K_W07)
Osoba uczestnicząca w kursie potrafi:
- analizować utwory literackie z wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi wersologicznych, stylistycznych, narratologicznych i genologicznych, stosując technikę bliskiego czytania i interpretacji wielopoziomowej. (K_U01 / K_U03)
- odróżniać i opisywać tryby opowiadania, sposoby przedstawiania świadomości postaci, typy narracji oraz identyfikować ich wpływ na odbiór i znaczenie tekstu. K_U01 / K_U08
- tworzyć krytyczne opracowania, analizy i prezentacje interpretacyjne uwzględniające warstwę dźwiękową, graficzną, składniową i gatunkową tekstów literackich, z wykorzystaniem podstawowych narzędzi cyfrowych. K_U03 / K_U07
- projektować zawartość merytoryczną dla treści popularyzatorskich (prezentacje, scenariusze zajęć, notatki wideo, podcasty) w oparciu o bliską analizę wybranego tekstu poetyckiego, narracyjnego lub dramatycznego. K_U10 / K_U11
Osoba uczestnicząca w kursie jest gotowa do:
- krytycznej refleksji nad funkcjonowaniem tekstu literackiego w kontekście współczesnych debat społecznych i estetycznych; dostrzega zmienność form, konwencji i stylów jako narzędzie kulturowej komunikacji.K_K01 / K_K04
- eksperymentowania z różnymi trybami lektury oraz poszukiwania innowacyjnych sposobów prezentowania i interpretowania utworów w przestrzeni cyfrowej i publicznej. K_K02
- współpracy w zespole interpretacyjnym, dzielenia się wiedzą i podejmowania świadomych decyzji o roli tekstu we współczesnym życiu społecznym.
Kryteria oceniania
ocena ciagłego przygotowania do zajęć, aktywności na nich
ocena postępów w przygotowaniu pracy semestralnej
praca semestralna
Wynajdywanie klasyki - zajęcia poetologiczne – 3 ECTS (90 godzin)
udział w ćwiczeniach: 30 godzin (1 ECTS),
przygotowanie do ćwiczeń – 30 godzin (1 ECTS),
przygotowanie pracy zaliczeniowej – 30 godzin (1 ECTS).
Literatura
NARZĘDZIA
DO WYBORU PRZEZ OSOBĘ PROWADZĄCĄ
PODRĘCZNIKI I SŁOWNIK
Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1972 (i wyd. nast.)
Ewa Miodońska-Brookes, Adam Kulawik, Marian Tatara, Zarys poetyki, Warszawa 1980 (i wyd. nast.)
Dorota Korwin Piotrowska, Poetyka: przewodnik po świecie tekstów, Kraków 2011
Bożena Chrząstowska, Seweryna Wysłouch, Poetyka stosowana, Warszawa 2000
Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2000 (i wyd. nast.)
PRAKTYKI CZYTANIA
Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983, 1989 (BN II 209); [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa 1988
Stanisław Barańczak, Tablica z Macondo, [w:] tegoż, Tablica z Macondo: osiemnaście prób wytłumaczenia po co i dlaczego się pisze, Kraków 2018
Umberto Eco, Nadinterpretowanie tekstów, [w:] Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008
Edgar Allan Poe, Filozofia kompozycji, przeł. M. Żurowski, „Przegląd Humanistyczny”. 1972, nr 5
Raymond Queneau, Ćwiczenia stylistyczne, przeł. J. Gondowicz, Warszawa 2005
PROZODIA
Maria Dłuska, Wiersz, [w:] tejże, Studia i rozprawy, Kraków 1970, t. 1; przedruk [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, Wrocław 1967; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 1.
Maria Dłuska, Klauzula, [w:] tejże, Próba teorii wiersza polskiego, Kraków 1980; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 2.
Adam Kulawik, Gramatyka wiersza, rozdz. 1-4, [w:] tegoż, Wersologia, Kraków 1999, s. 25-71..
Lucylla Pszczołowska, Dlaczego wierszem, Warszawa 1964 lub 2003.
GRAFIKA
Witold Sadowski, Wiersz wolny jako tekst graficzny – Reverdy i Pound, „Forum Poetyki” 25 (2021).
Krzysztof Skibski, Wiersz wolny — glosa do definicji pozytywnej ORAZ Relacyjność składniowa wersów w wierszu wolnym, [w:] tegoż, Poezja jako iteratura: relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym, Poznań 2017.
KOMUNIKACJA
Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, w: tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001
Jan Mukařovský, Dialog a monolog, [w:] tegoż, Wśród znaków i struktur: wybór szkiców, przeł. J. Baluch, Warszawa 1970
NARRACJA I ŚWIAT PRZEDSTAWIONY
Franz Stanzel, Typowe formy powieści, przeł. R. Handke, w: Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym, wyb., oprac. R. Handke, Kraków 1980
Lew Wygotski, „Lekki oddech”, przeł. M. Zagórska [oraz] Iwan Bunin, Lekki oddech, przeł. W. Rogowicz, [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit.
Janusz Sławiński, Przestrzeń w literaturze, [w:] tegoż, Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000; [także w:] Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978
DRAMAT I SCENA
Dobrochna Ratajczakowa, Sługa dwóch panów: dwoisty żywot dramatu, “Teksty Drugie” 1990, nr 5-6
Krystyna Ruta-Rutkowska, Dramatyczne gry w podmiot, „Teksty Drugie” 1999, nr 1-2
Witold Wołowski, Diaskalia - tekst poboczny?, [w:] tegoż, Didaskalia i didaskaliczność. W dramacie i nie tylko, Lublin 2016
TRANSTEKSTUALNOŚĆ
Gerard Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński, A. Milecki, Gdańsk 2014, s. 7-37
Michał Głowiński, O intertekstualności [w:] tegoż, Poetyka i okolice, Warszawa 1992
Stanisław Balbus, Historycznoliteracka aktywność stylizacji, [w:] tegoż, Między stylami, Kraków 1993
Ryszard Nycz, Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy, w: tegoż, Tekstowy świat, Kraków 2000
TROPY I FIGURY
Teresa Dobrzyńska, Granice metafory, [w:] Metafora, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1984
Paul Ricoeur, Metafora i symbol, przeł. K. Rosner [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, wyb. K. Rosner, Warszawa 1989.
Gayatri Spivak, Alegoria i dzieje poezji, przeł. M. Dramińska-Joczowa, w: Alegoria, red. J. Abramowska, Gdańsk 2003
Bernard McElroy, Groteska i jej współczesna odmiana, przeł. M.B. Fedewicz, w: Groteska, red. M. Głowiński, Gdańsk 2003
Zofia Mitosek, Ćwiczenia ze stylistyki, [w:] tejże, Co z tą ironią?, Gdańsk 2013
GATUNKI
Michał Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, w: Genologia polska. Wybór tekstów, wyb., oprac. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983
Stanisław Balbus, Zagłada gatunków, w: Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: