Skuteczna komunikacja: język w działaniu – zajęcia historycznoliterackie 3000-LPTA1SK-L

Ćwiczenia zostaną poświęcone zagadnieniom retoryki i dobrego stylu. Ich celem jest zapoznanie osób studiujących z najważniejszymi wypowiedziami historycznymi na temat dobrego pisania oraz uwrażliwienie ich na pojawiające się w tym zakresie przemiany w dziejach literatury, od jej antycznych początków po współczesne podręczniki (Pinker).

Planowany układ tematów jest zasadniczo chronologiczny, choć omawiając kolejne zagadnienia będziemy zastanawiali się także nad kontekstami oraz wyrastającymi z kolejnych postulatów dziełami literackimi i rozprawami teoretycznymi. Jako pierwsze w centrum zainteresowania staną mowy Cycerona, przez wieki traktowane jako niedościgniony wzorzec retoryczny, a także uwagi Horacego o sztuce poetyckiej wyrażone w „Liście do Pizonów”. Jako wariant recepcji myśli horacjańskiej potraktujemy barokowy traktat o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego.

Szczególną i osobną uwagę poświęcimy okresowi przełomu romantycznego – odtworzymy zasady poetyki klasycystycznej (N. Boileau-Despreux, F. K. Dmochowski), a następnie zwrócimy uwagę na sposoby ich przełamywania w pismach romantyków oraz łączące się z nimi spory krytyczno-literackie. Stopniowa ewolucja uwag nad pisaniem doprowadzi nas do początków wieku XX i dzieła Piotra Chmielowskiego. W czasie ostatnich zajęć zastanowimy się nad przemianami i nowymi sposobami rozumienia retoryki we współczesnych badaniach literaturoznawczych.

Poza układem chronologicznym zostaną omówione dwa zagadnienia o charakterze przekrojowym: problem korespondencji i jej związków z literaturą oraz znaczenie figury ironii, ukazujące jej przemiany od odmiany sokratycznej po dziewiętnastowieczną „permanentną parabazę”. Dwa spotkania poświęcimy omówieniu tekstów stricte poetyckich – skonfrontujemy się z określaną w tradycji literaturoznawczej jako „ciemną” poetyką Cypriana Norwida oraz przeanalizujemy sposób budowania wypowiedzi wykorzystującej retoryczne podstawy traktatu w poezji Czesława Miłosza.