Jakie możliwości badawcze stwarza historykowi prasa? O polskiej prasie codziennej i periodykach końca XIX i pocz. XX wieku 2900-MK2-PPCiP
Konwersatorium należy do grupy zajęć doskonalących kompetencje źródłoznawcze. Stąd głównym jego celem jest pokazanie katalogu możliwości badawczych jakie stwarza historykowi prasa. Będziemy przyglądać się wybranym tytułom prasowym (i wybranym ich fragmentom) w okresie, gdy prasa zachodnioeuropejska i amerykańska stawała się środkiem masowego przekazu, do czego prasa polskojęzyczna wydawana w poszczególnych zaborach dopiero aspirowała. Zastanowimy się w jaki sposób wykorzystywać możemy prasę w badaniach nad historią społeczną, szczególnie nad praktyką życia społecznego. Ocenimy wiarygodność tego źródła, zarysujemy wspólnie kolejne etapy postępowania badawczego w przypadku wykorzystania w badaniach artykułów prasowych, reklam i ogłoszeń. Podstawowym źródłem, z jakim będziemy pracować będą zatem dzienniki i periodyki wydawane na przełomie XIX i XX wieku na ziemiach polskich w języku polskim. Niekiedy będziemy jednak sięgać także po inne źródła, które wskażą na społeczne funkcje prasy lub uwarunkowania, w jakich funkcjonowała.
Zajęcia adresowane są wyłącznie do studentów studiów II stopnia na kierunku historia.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student/studentka:
- zna w stopniu pogłębionym specyfikę badań nad historią społeczną, wykorzystujących prasę jako źródło historyczne,
- zna uwarunkowania rozwoju prasy na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku,
- zna główne problemy badawcze związane z wykorzystaniem prasy w badaniach historycznych,
- zna dorobek historyków prasy dziewiętnastowiecznej,
- samodzielnie wyszukuje i krytycznie analizuje tytuły prasowe przydatne w badaniach nad określonym tematem,
- krytycznie odnosi się do stanu badań nad wykorzystaniem prasy w badaniach historycznych,
- samodzielnie wyszukuje najnowsze publikacje poświęcone historii prasy przełomu XIX i XX wieku oraz historii społecznej wykorzystującej źródła prasowe,
- chętnie polemizuje wykorzystując rzeczowe argumenty,
- jest gotowy/a do wykorzystywania wiedzy o prasie przełomu XIX i XX wieku w upowszechnianiu historii.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia zajęć jest:
- odpowiednia frekwencja – dopuszczalne są dwie nieobecności (bez konieczności zaliczania),
- aktywny udział w zajęciach, potwierdzający przygotowanie się do zajęć.
Ocena z zajęć zależeć będzie:
- w 50 % od oceny aktywności potwierdzającej przygotowanie się do zajęć (w tym także wykonywania zleconych zadań),
- w 50 % od ceny krótkiej pracy pisemnej dot. tematyki zajęć.
Literatura
Podczas zajęć analizować będziemy różne tytuły prasowe, w tym m.in.:
„Kurier Warszawski”
„Ilustrowany Kurier Codzienny”
„Przegląd Tygodniowy”
„Cyklista”
"Pracownik Handlowy, Finansowy, Przemysłowy, Rolny"
„Bluszcz”
„Flirt Salonowy”.
Sięgniemy też do innych typów źródeł, np. księgi jubileuszowej "Kuriera Porannego", dzienników Sokratesa Starynkiewicza, wspomnień Wincentego Jastrzębskiego czy kronik Bolesława Prusa.
Literatura przedmiotu w większości przypadków będzie Państwu przekazywana w postaci skanów. Znajdą się wśród niej następujące pozycje:
Anculewicz Z., Kurier Warszawski w latach 1821-1868, Olsztyn 1997.
Biernat A., U progu umasowienia obiegu informacji (kilka uwag na temat środków masowej komunikacji w okresie rewolucji 1905-1907 na terenie Królestwa Polskiego), [w:] Społeczeństwo i polityka – dorastanie do demokracji – Kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku, pod red. A. Żarnowskiej i T. Wolszy, Warszawa 1993.
Dziadzio A., Cenzura prasy w Austrii 1862-1914. Studium prawno-historyczne, Kraków 2012.
Faltanová L., Ogłoszenia jako obraz zróżnicowania etnicznego w bratysławskim handlu, [w:] Warszawa – Bratysława. Etniczne i społeczne zróżnicowanie miasta (do 1939 r.), pod red. P. Salnera i A. Stawarza, Warszawa 1997.
Kmiecik Z., Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864-1885), Warszawa 1971.
Kmiecik Z., Prasa warszawska w latach 1886-1904, Warszawa-Wrocław-Gdańsk 1989.
Kmiecik Z., Prasa warszawska w latach 1908-1918, Warszawa 1981.
Kucharczyk G., Cenzura pruska w Wielkopolsce w czasach zaborów 1815-1914, Poznań 2001.
Lewandowski S., Poligrafia warszawska 1870-1914, Warszawa 1982.
Nałęcz D., Zawód dziennikarza w Polsce 1918-1939, Warszawa 1982
Spis tytułów prasy polskiej 1865-1918, oprac. A. Garlicka, Warszawa 1978.
Wasilewska E., Ogłoszenia prasy XIX wieku o poszukiwaniu i wolnych miejscach pracy, „Studia Źródłoznawcze” 1974, t. XIX.
Wolert Wł., Szkice z dziejów prasy światowej, Kraków 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: