Hagiografia wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne 2900-MK2-HWZH

Teksty hagiograficzne, obejmujące tak różnorodne formy literackie, jak żywoty świętych,
pasje (czyli opisy męczeństwa), mirakula (czyli opisy cudów), inwencje (opisy odkrycia
relikwii), czy translacje (czyli opisy przenosin relikwii świętych), przez długi czas były
uznawane przez historyczki i historyków za mało wartościowe dla poznania historycznego
jako utwory ściśle zależne od kultu religijnego. W ciągu ostatniego półwiecza rozwinął się
jednak nurt badań, który zaczął pokazywać użyteczność hagiografii dla historyków przy
zastosowaniu odpowiednich metod badawczych.
Celem zajęć będzie przedstawienie wspomnianych metod i wskazanie pól badawczych, gdzie
hagiografia wykazuje swoją użyteczność. Po lekturze każdego utworu prowadzący wraz z
uczestniczkami i uczestnikami zajęć będzie Tworzył zarys kwestionariusza badawczego,
wspólnie się zastanawiając, na jakie pytania dany tekst może udzielić odpowiedzi, a na jakie
nie. Kluczowe będzie zwłaszcza ustalenie, kiedy za wiarygodne możemy uznać informacje
udzielane na temat tła, w którym osadzone są opowieści o danym świętym.
Oddzielnym istotnym zagadnieniem poruszanym na zajęciach będzie nauka identyfikacji i
właściwej interpretacji elementów i motywów topicznych, które tworzą szkielet większości
utworów hagiograficznych. Prowadzący przedstawi narzędzia metodologiczne, które
pozwalają na wykorzystanie również tych elementów utworów w pracy badawczej. Jest to
zasadne zwłaszcza w sytuacji, gdy nadal duża część badaczy albo traktuje je bezkrytycznie

(najczęściej w ogóle ich nie identyfikując jako toposy), albo przeciwnie, dezawuuje
kompletnie ich wartość dla badań historycznych.
Uczestniczki i uczestnicy zajęć będą mieli zarazem możliwość prześledzenia rozwoju gatunku
od jego zarania w wieku III do jego pełnego rozwoju w wieku XI. Jednocześnie pozwoli to na
obserwację, jak zmieniały się okoliczności, w których dane teksty powstawały i ich autorzy.
Szczególnie pilnie będziemy się przyglądać wszelkim dowodom na zmianom w kulturze
religijnej zarówno autorów naszych tekstów, jak i ich odbiorców.