Kultura umysłowa późnośredniowiecznej Polski 2900-MK1-KUP-KL
Celem wykładu jest zaprezentowanie środowisk i modeli kultury Polski drugiej połowy XIV i XV w., przede wszystkim pokazanie przemian, jakie w tym zakresie wówczas zachodziły. Szczególną uwagę zwrócimy na takie zjawiska jak postęp alfabetyzacji i wzrost roli przekazu pisanego, rozwój kultury prawnej, kształtowanie się nowych postaw religijnych.
Prezentowany materiał będzie podzielony na kilka bloków tematycznych.
Pierwszy z nich nosi tytuł "Nauka i nauczanie" i składa się z wykładów poświęconych sposobom zdobywania wiedzy i poszerzaniu horyzontów myślowych. Omówiona zostanie rola i charakter różnych poziomów szkolnego nauczania: szkół parafialnych, katedralnych i uniwersytetów, zwłaszcza Uniwersytetu Krakowskiego, którego dziejom zostanie poświęcony osobny wykład. Tematem kolejnego wykładu będą elity intelektualne, przede wszystkim rola, jaką uczeni odgrywali w społeczeństwie, m.in. w życiu politycznym i kształtowaniu kultury religijnej mieszkańców późnośredniowiecznej Polski. Ostatni z wykładów tego cyklu będzie poświęcony zagadnieniom związanym z kulturą pisma i rolą książki rękopiśmiennej.
Następne wykłady (cykl „Kultura w działaniu”) będą dotyczyły zagadnień związanych z szeroko pojętą kulturą prawną, znajomością prawa i jego funkcjonowaniem w różnych środowiskach: dworu królewskiego, możnowładztwa, szlachty, mieszczaństwa.
Podczas kolejnych spotkań (cykl "Mentalność") interesować nas będą podstawowe kategorie kultury: wierzenia i wiedza religijna (wiara i pobożność zbiorowa, kulty świętych, postawy człowieka wobec śmierci) z jednej strony i stosunek do czasu i przestrzeni z drugiej.
Celem ostatniego cyklu tematycznego, " Literatura i sztuka", jest przedstawienie zagadnień związanych z funkcjonowaniem dzieł literackich w różnych środowiskach późnośredniowiecznej Polski. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie literatura zarówno religijna, jak i świecka, łacińska i polska. Ostatnie dwa wykłady zostaną poświęcone pomnikom sztuki gotyckiej w Polsce, architekturze oraz sztukom przedstawiającym, malarstwu rzeźbie.
Rodzaj przedmiotu
ogólnouniwersyteckie
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu wykładu student :
- posiada podstawową wiedzę na temat zagadnień związanych z kulturą umysłową późnośredniowiecznej Polski
- zna środowiska i modele kultury późnośredniowiecznej Polski
- posiada podstawową wiedzę na temat źródeł pozwalających badać to zagadnienie
- wyjaśnia podstawowe terminy związane z tematem wykładu (np. "devotio moderna", religijność miejska, "Corona Regni Poloniae", prawo magdeburskie, prawo chełmińskie, wilkierz, ortyl, godziny kanoniczne)
- rozpoznaje najważniejsze zabytki polskiej sztuki XIV-XV w.
- potrafi scharakteryzować rolę szkół parafialnych w kształtowaniu kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski
- potrafi scharakteryzować rolę Uniwersytetu Krakowskiego w kształtowaniu kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski
- wyjaśnia zasady funkcjonowania kalendarza kościelnego
- posiada podstawową wiedzę na temat roli książki w kulturze późnośredniowiecznej Polski
- posiada podstawową wiedzę na temat elit intelektualnych późnośredniowiecznej Polski
- potrafi scharakteryzować rolę odgrywaną przez elity intelektualne późnośredniowiecznej Polski w życiu politycznym i ich wpływ na kształtowanie kultury religijnej
Kryteria oceniania
Warunkiem otrzymania pozytywnej oceny jest regularne w nim uczestniczenie (nie więcej niż 4 nieobecności) oraz zaliczenie sprawdzianu ( w formie testu) wiedzy zdobytej podczas wykładu.
Literatura
Animarium cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, part 1: Struktury kościelno-publiczne, red. Halina Manikowska, Wojciech Brojer, Warszawa 2008
Historia społeczna późnego średniowiecza. Nowe badania, red. Sławomir Gawlas, Warszawa 2011
Kultura pisma w średniowieczu. Znane problemy, nowe metody, red. Anna Adamska, Paweł Kras, Lublin 2013 (Colloquia Mediaevalia Lublinensia II)
Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. Bronisław Geremek, Warszawa 1997
Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnejRzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, red. Anna Adamska, Agnieszka Bartoszewicz, Maciej Ptaszyński, Warszawa 2017
Samsonowicz Henryk, Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość, Wrocław 1991
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: