Historia kościoła XX w. 2900-MK1-HKXX-OG

Tematyka:

1. Wprowadzenie
• Podstawowe pojęcia;
• Chronologia i cezury historii Kościoła XX w.;
• Specyfika tematyki i jej zakres.

2. Sytuacja Kościoła katolickiego na początku wieku XX
• Stosunki państwo-Kościół na początku XX wieku – kwestia rzymska, prawodawstwo III Republiki francuskiej;
• Katolicka duchowość początku XX wieku;
• Sytuacja społeczna Kościoła w Europie.

3. Pontyfikaty Piusa X i Benedykta XV (1903-1922)
• Reforma prawa kanonicznego i kurii rzymskiej;
• Problem modernizmu;
• Początki ruchu liturgicznego i reformy pobożności (m. in. I komunia święta dzieci);
• Papiestwo podczas I wojny światowej.

4. Pontyfikat Piusa XI (1922-1939).
• Akcja Katolicka – remedium na laicyzację?
• Katolicka nauka społeczna – Quadragessimo Anno;
• Stosunki Kościoła z państwami totalitarnymi (ZSRS, Włochy, Niemcy hitlerowskie);
• Stosunki Kościoła z demokracjami okresu międzywojennego (sytuacja Kościoła we Francji i w USA);
• Zakończenie kwestii rzymskiej – traktaty laterańskie;
• Prześladowania Kościoła w Meksyku i Hiszpanii.

5. Pontyfikat Piusa XII (1939-1958).
• Postawa Kościoła katolickiego wobec III Rzeszy;
• Polityka Watykanu podczas II wojny światowej, sprawa polska;
• Stosunki z koalicją antyhitlerowską;
• Kościół jako jeden z filarów powojennej Europy – u źródeł jedności europejskiej;
• Katolickie „powstrzymywanie” komunizmu.

6. Znaczenie Kościoła katolickiego w I połowie XX stulecia
• Zjawisko kultury katolickiej – wyzwanie laicyzacji i komunizmu, wybitni konwertyci;
• Nowy prądy duchowe – święci I połowy XX wieku;
• Katolicka nauka społeczna – korporacjonizm, krytyka państwa współczesnego.

7. Pontyfikat Jana XXIII (1958-1963). Sobór Watykański II.
• Pontyfikat przełomu, czy kontynuacji?
• Zwołanie Soboru Watykańskiego II;
• Aggiornamento;
• Przebieg Soboru Watykańskiego II i jego zasadnicze dokumenty;
• Znaczenie Soboru w dziejach Kościoła.

8. Pontyfikat Pawła VI. Kryzys posoborowy.
• Zakończenie soboru i reformy posoborowe (reforma kurii rzymskiej, reforma liturgiczna);
• Ekumenizm i podróże papieskie;
• Objawy kryzysu - dysydenci „teologiczni”, kryzys powołań kapłańskich, kryzys wizerunku Kościoła...
• Humanie vitae – przełom pontyfikatu;
• Sprawa abp. Lefebvre’a – tradycjonalizm katolicki.

9. Kościół katolicki wobec komunizmu.
• Sytuacja Kościoła katolickiego w krajach komunistycznych;
• Próby dialogu z komunizmem;
• Eksperymenty teologiczne (ruch księży robotników, comunidades de base, teologia wyzwolenia);
• Ostpolitik i jej skutki.

10. Pontyfikat Jana Pawła II (1978-2005) cz. 1
• Najkrótszy pontyfikat – 33 dni Jana Pawła I;
• Historyczna perspektywa pontyfikatu Papieża Polaka;
• Wyjątkowość osoby Karola Wojtyły;
• Dokonania wewnątrzkościelne (Katechizm Kościoła Katolickiego, Kodeksy Prawa Kanonicznego, program beatyfikacji i kanonizacji);
• Podróży ewangelizacyjne;
• Ekumenizm i dialog międzyreligijny.

11. Pontyfikat Jana Pawła II (1978-2005) cz. 2
• Rola papieża w pokonaniu komunizmu;
• Katolicka nauka społeczna Jana Pawła II (Centessimus annus);
• Kościół katolicki wobec wyzwań cywilizacyjnych – aborcja, eutanazja, koncepcja rodziny i etyka seksualna, miejsce człowieka w świecie;
• Święci Jana Pawła II.

12. Znaczenie Kościoła katolickiego dla kultury II połowy XX wieku.
• Katolicyzm jako zjawisko rzeczywiście uniwersalne.
• „Kultura życia” – konflikt cywilizacyjny?
• Laicyzacja ostateczna? – wobec przemian społecznych;
• Badania nad Biblią – przezwyciężenie ograniczeń metody historyczno-krytycznej;
• Religijność 2. poł. XX wieku - święci XX połowy XX wieku, maryjność Jana Pawła II – Fatima.

13. Przemiany instytucjonalne i strukturalne Kościoła katolickiego w XX wieku.
• Eklezjologia II poł. XX wieku – rola biskupów i papieża w Kościele;
• Nowe instytucje Kościelne – instytuty świeckie, ruchy kościelne, prałatury personalne;
• Zmiana liturgii – reforma posoborowa i zmiany wcześniejsze;
• Zmiana roli laikatu w Kościele;
• Papiestwo – bezprecedensowy wzrost autorytetu papieża, zmiany sposobu wyboru.
• Święci ostatnich lat: bł. Matka Teresa, św. o. Pio, św. Josemaría Escriva.

14. Kościół polski w XX wieku.
• Katolicyzm jako czynnik jednoczący Polaków;
• Kościół – jako współtwórca kultury polskiej;
• Obrońca przed nazizmem i komunizmem;
• Wybitne postaci Kościoła polskiego – kard. Stefan Wyszyński, Jan Paweł II.

15. Podsumowanie. Kolokwium.