Polska i świat po 1989 r. 2900-L-PIŚ1989
Celem zajęć będzie pogłębienie wiedzy studentów z zakresu historii Polski i świata po 1989 roku. Omówione zostaną kluczowe wydarzenia z tego okresu, ze szczególnym uwzględnieniem przemian społecznych, gospodarczych i kulturowych mających miejsce od początku lat 90. do współczesności. W czasie zajęć nacisk zostanie położony na najważniejsze debaty i fundamentalne spory mające miejsce w minionym okresie. Istotnym aspektem zajęć będzie omówienie przemian w polityce światowej, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania organizacji międzynarodowych (w tym włączenia Polski w proces integracji europejskiej) oraz współczesnych konfliktów zbrojnych. W lepszym zrozumieniu omawianej tematyki pomocne będą zadane do lektury fragmenty tekstów źródłowych i opracowań. Konwersatorium przebiegać będzie według schematu: wprowadzenie do omawianego zagadnienia przez prowadzących, wspólna analiza przesłanych wcześniej materiałów źródłowych i literatury przedmiotu, podsumowanie zajęć.
Zakres tematyczny zajęć:
I. Kulturowy, polityczny, społeczny i gospodarczy bilans rządów komunistycznych w Polsce
II. Najważniejsze wydarzenia związane z przełomem 1989 roku w Polsce oraz w Europie Środkowej
III. Transformacja gospodarcza w Polsce po 1989 roku
IV. Postkomunizm jako zjawisko polityczne i gospodarcze
V. Przemiany polityczne, społeczne i gospodarcze w Polsce w latach 1991-2015
VI. Zmiany geopolityczne w najbliższym otoczeniu Polski po 1989 roku (zjednoczenie Niemiec, rozpad Czechosłowacji i ZSRS) oraz ich znaczenie dla naszego kraju
VII. Główne etapy i konsekwencje wejścia Polski w struktury euroatlantyckie (NATO w 1999 roku) oraz do Unii Europejskiej w 2004 roku
VIII. Najważniejsze formy regionalnej współpracy w Europie Środkowej, w których uczestniczy Polska: Grupa Wyszehradzka (V4), Trójmorze, relacje z Ukrainą i Białorusią
IX. Nadzieje i obawy towarzyszące pierwszym latom po upadku komunizmu w Europie Środkowej i Wschodniej
X. Pojęcie nowego ładu światowego (New World Order) i przejawy jego działania (I wojna w Zatoce Perskiej, amerykańska strategia „partnerstwa w przywództwie” z Niemcami)
XI. Przykłady ludobójstwa we współczesnym świecie: Rwanda, Srebrenica; pojęcia terroryzmu oraz wojny z terroryzmem i ich przykłady
XII. Przyczyny i przejawy globalnego (politycznego i gospodarczego) wzrostu znaczenia Chin (ekspansja gospodarcza w Afryce, inicjatywa „Nowego Jedwabnego Szlaku”, rozwój militarny)
XIII. Pojęcia wojny hybrydowej oraz cyberwojny i przykłady takich konfliktów
XIV. Unia Europejska – geneza, ewolucja oraz organy i ich kompetencje.
Rodzaj przedmiotu
uprawnienia pedagogiczne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student posiada podstawową wiedzę z zakresu historii Polski i świata po 1989 roku, w tym w szczególności:
- zna czynniki prowadzące do transformacji ustrojowej 1989 oraz przebieg tego procesu w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej,
- ma wiedzę na temat problemów politycznych, gospodarczych, społecznych oraz rozwoju kulturalnego Polski i świata w tym okresie,
- ma podstawową wiedzę na temat systemu politycznego i prawnego Polski po 1989 roku,
- ma podstawową wiedzę z zakresu historii stosunków międzynarodowych w tym sojuszów w XX-XXI wieku,
- zna mechanizmy rywalizacji i współpracy politycznej państw warunkujące stosunki międzynarodowe w XX-XXI w. oraz ich podłoże historyczne,
- zna kluczowe determinanty polskiej polityki,
- zna podstawowe terminy związane z najnowszymi dziejami Polski i świata i rozpoznaje najważniejsze postaci historii współczesnej,
- jest świadomy znaczenia historycznego dorobku minionych wieków w kształtowaniu się współczesnego życia publicznego,
- rozpoznaje zjawiska i procesy zachodzące w życiu politycznym Europy i świata, ze szczególnym uwzględnieniem integracji europejskiej oraz systemu bezpieczeństwa światowego,
- posiada wiedzę o najważniejszych procesach politycznych XX wieku Europy i wybranych regionów świata.
Umiejętności:
- umiejętność historycznej analizy zagadnień z zakresu historii najnowszej Polski i świata,
- umiejętność formułowania ocen dot. przemian gospodarczych, społecznych i kulturalnych po 1989 r. w Polsce i Europie,
- umiejętność wieloaspektowego i wielowektorowego spojrzenia na wydarzenia na świecie po 1989 roku,
- umiejętność krytycznego formułowania sądów na temat podstawowych kwestii politycznych, uwzględniając ich kontekst historyczny,
- umiejętność wyszukiwania źródeł dot. historii Polski i świata po 1989 roku,
- umiejętność analizy i interpretacji współczesnych wydarzeń, zagrożeń i szans oraz układu sił na świecie,
-umiejętność identyfikacji interesów głównych mocarstw współczesnego świata, ze szczególnym uwzględnieniem USA, Chin i Rosji,
- umiejętność samodzielnego formułowania ocen polityki zagranicznej i procesów międzynarodowych mających miejsce po 1989 roku,
- umiejętność samodzielnego formułowania opinii o uczestnikach wydarzeń historycznych w świecie,
- umiejętność umieszczania problemów międzynarodowych w kontekście historycznym wydarzeń z XX-XXI w.,
-umiejętność dostrzegania zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących w najnowszej historii Polski i Europy.
Kryteria oceniania
Ocenie podlegać będzie aktywność na zajęciach oraz obecność. Dopuszczalne są dwie nieobecności bez usprawiedliwienia. Dwie kolejne nieobecności wymagać będą zaliczenia na dyżurze. Większa liczba nieobecności skutkować będzie niezaliczeniem zajęć.
Zaliczenie konwersatorium odbywać się będzie na podstawie łącznej oceny trzech kryteriów:
a) frekwencja (warunek formalny)
b) aktywność na zajęciach (merytoryczne zabieranie głosu)
c) esej na jeden spośród pięciu zaproponowanych przez prowadzących tematów – wysoka aktywność na zajęciach zwalnia z niniejszego warunku.
Literatura
M. Bankowicz (red.), „Historia polityczna świata XX wieku 1945–2000”, Kraków 2004.
J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, „Instytucje i prawo Unii Europejskiej”, Warszawa 2023.
F. C. Bergsten, C. Freeman, N. R Lardy, D. J. Mitchell, „China's Rise: Challenges and Opportunities”, 2009.
T. Buchanan, „Burzliwy pokój. Historia Europy 1945-2000”, Kraków 2010.
P. Calvocoressi, „Polityka międzynarodowa 1945–2000”, Warszawa 2002.
A. Chwalba, „Historia powszechna 1989-2011”, Warszawa 2015.
E. Czapiewski, J. Tyszkiewicz, „Historia powszechna. Wiek XX”, Warszawa 2012.
E. Cziomer, L. Zyblikiewicz, „Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych” Warszawa 2006.
H. Domański, „Polska klasa średnia”, Toruń 2012.
H. Domański, A. Rychard, P. Śpiewak, „Polska jedna czy wiele?”, Warszawa 2005.
A. Dudek, „Historia polityczna Polski 1989-2015”, Kraków 2023.
A. Dudek, „Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej 1988-1990”, Kraków 2009.
A. Dudek, „Ślady PeeReLu: ludzie, wydarzenia, mechanizmy”, Kraków 2005.
O. Fridman, „Russian "Hybrid Warfare": Resurgence and Politicization”, Oxford 2022.
T.G. Grosse, „Pokryzysowa Europa. Dylematy Unii Europejskiej”, Warszawa 2018.
W. Kieżun, „Patologie transformacji”, Warszawa 2013.
J. Kłoczkowski (red.), „Historia Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 1-2, Lublin 2000.
J. Krasuski, „Europa Zachodnia: Dzieje polityczne 1945–1993”, Warszawa 1995.
J. Kukułka, „Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945–1994”, Warszawa 1994.
R. Kuźniar, „Droga do wolności. Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej”, Warszawa 2008.
W. Laqueur, „Historia Europy 1945-1992”, Londyn 1993.
E. Latoszek, M. Proczek, „Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie”, Warszawa 2006.
R. Łoś, J. Regina-Zacharski, „Współczesne konflikty zbrojne”, Warszawa 2010.
B. Machul-Telus, U. Markowska-Manista, L.M. Nijakowski (red.), „Krwawy cień genocydu. Interdyscyplinarne studia nad ludobójstwem”, Kraków 2011.
R. Matyja, „Rywalizacja polityczna w Polsce”, Kraków-Rzeszów 2013.
M. Nocuń, T. Stępniewski, „Europa Wschodnia. Nowe rozdanie”, Lublin 2022.
P. Nowak, R. Zimny, „Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989”, Warszawa 2009.
S. Parzymies, „Stosunki międzynarodowe w Europie 1945-2009”, Warszawa 2009.
A. Patek, J. Rydel, J. J. Węc (red.), „Najnowsza historia świata”, t. 3-4, Kraków 2008-2009.
A. K. Piasecki, „Wybory w Polsce 1989-2011”, Kraków 2012.
M. Piątkowski, „Europejski lider wzrostu. Polska droga od ekonomicznych peryferii do gospodarki sukcesu”, Warszawa 2019.
K. Popowicz, „Historia integracji europejskiej”, Warszawa 2006.
W. Roszkowski, „Historia Polski 1914-2015”, Warszawa 2017.
R. Skidelsky, „Świat po komunizmie - spór o nasze czasy”, Kraków 1999.
J. Skórzyński, „Okrągły stół: wynegocjowany koniec PRL”, Kraków 2019.
Z. Stawrowski, „Budowane na piasku. Szkice o III Rzeczpospolitej”, Kraków 2014.
P. Śpiewak, „Pamięć po komunizmie”, Gdańsk 2015.
B. Tomka, „A social history of twentieth-century Europe”, London & New York 2013.
A. Wołek, „Słabe państwo”, Warszawa-Kraków 2012.
R. G. Wordliczek, „Główne zagadnienia polityki zagranicznej USA wobec Europy Wschodniej w latach 90. XX wieku”, Kraków 2022.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: