Kulturoznawstwo: prehistorie i historie kina 2900-L-NH-KPHK
Szczegółowy program zostanie przedstawiony i omówiony podczas pierwszych zajęć w semestrze.
Punktem wyjścia do rozmowy na kolejnych zajęciach w trakcie semestru będą wybrane teksty oraz filmy dokumentalne poświęcone kulturze wizualnej drugiej połowy XIX wieku, a także fotografie i filmy pionierów kina. Narzędzi teoretycznych i analitycznych do refleksji o początkach kina dostarczy przede wszystkim Nowa Historia Filmu, archeologia mediów i antropologia kultury wizualnej. Podstawowym celem zajęć będzie rekonstrukcja szerokiego pola praktyk kulturowych, które na przełomie XIX i XX wieku determinowały historyczny rozwój ruchomego obrazu. Jednocześnie postawimy pytania o status filmu jako dokumentu historycznego oraz historii kina jako ważnego obszaru nauk historycznych.
Najważniejsze zagadnienia poruszane w trakcie semestru:
- fotografia jako medium nowoczesności i ustanowienie nowej relacji między rzeczywistością a technicznie reprodukowanym obrazem;
- wiek XIX jako wiek wynalazków - maszyny widzenia;
- nowe formy doświadczania czasu i przestrzeni oraz przemiany percepcji na przełomie XIX i XX wieku;
- świadomość technologiczna i estetyczna pionierów kina;
- wynalezienie i upowszechnienie kinematografu braci Lumiére;
- „kino jarmarczne” i jego uwarunkowania ideologiczne;
- miejsce ruchomego obrazu w krajobrazie naukowym, medialnym i artystycznym przełomu XIX i XX wieku;
- kino a sztuki tradycyjne - malarstwo, literatura, teatr;
- źródła wczesnych wyobrażeń związanych z funkcją, statusem i przewidywaną przyszłością ruchomego obrazu;
- kino atrakcji i najważniejsze założenia Nowej Historii Kina;
- film jako świadectwo historyczne i jego zastosowanie w badaniach historycznych.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza - absolwent/ka zna i rozumie:
- swoistość nauk o kulturze oraz ich związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi, także w perspektywie historycznej;
- w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty historii kultury wizualnej i historii kina na przełomie XIX i XX wieku;
- wybrane metodologie nauk o kulturze (visual studies, filmoznawstwo) i powiązane z nimi metody badawcze;
- podstawowe media i środki transmisji kultury (malarstwo, fotografia, film) oraz ich wpływ na kształt procesu kulturowego.
Umiejętności - absolwent/ka potrafi:
- określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji;
- interpretować teksty i praktyki kultury wizualnej uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny;
- wykorzystywać posiadaną wiedzę, by formułować i testować hipotezy z zakresu nauk o kulturze;
- zabierać głos w dyskusji stosując poprawne strategie argumentacyjne oraz formułować wnioski płynące z dyskusji.
Kompetencje społeczne - absolwent/ka jest gotów/gotowa do:
- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści;
- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury;
- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego;
- wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe.
Kryteria oceniania
Podstawowym warunkiem zaliczenia jest uczestniczenie w zajęciach: osoba studiująca ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi zaliczyć je w sposób określony przez prowadzącą zajęcia. Nieobecność na więcej niż pięciu zajęciach skutkuje niedopuszczeniem do zaliczenia przedmiotu.
Ocena na zaliczenie przedmiotu zostanie wystawiona na podstawie oceny aktywności w trakcie całego semestru (lektura tekstów, zabieranie głosu) oraz przygotowanych zagadnień do dyskusji na jedne wybrane zajęcia w semestrze i opracowania notatki podsumowującej z jednych wybranych zajęć w semestrze.
Literatura
Pełna lista lektur polecanych i obowiązkowych przedstawiona zostanie na początku semestru. Teksty do poszczególnych zajęć udostępniane będą w formie cyfrowej, na platformie Google Classroom.
Łukasz Biskupski, "Od ciekawostki do dyscypliny. Historia teorii badań nad wczesnym kinem", „Kwartalnik Filmowy” 2009, nr 67–68.
Christa Blümlinger, "Lumière, the Train and the Avant-Garde", w: "The Cinema of Attractions Reloaded", red. Wanda Strauven, Amsterdam 2006.
David Bordwell, "Jak wyglądają filmy: znaczenie stylistycznej historii kina", w: tegoż, "O historii stylu filmowego", Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Łódź 2019.
Riciotto Canudo, "Manifest siedmiu sztuk", w: "Europejskie manifesty kina. Antologia", red. Andrzej Gwóźdź, Warszawa 2002.
Bernard Chardère, "Pierwsze dokonania, pierwsze projekcje", „Kwartalnik Filmowy” 1995/1996, nr 12–13.
Juri Civjan, "O symbolice pociągu w początkowym okresie kina", „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 11.
Jean-Louis Comolli, "Maszyny widzialnego", w: "Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów", red. Andrzej Gwóźdź, Universitas, Kraków 2001.
Jonathan Crary, "Uwalnianie widzenia", w: tegoż, "Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna", Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
Tom Gunning, "Jesteśmy tutaj i gdzieś indziej. Magia sceniczna końca XIX wieku a pojawianie się (i znikanie) wirtualnego obrazu jako korzenie kina", „Kultura Popularna” 2013, nr 3.
Bolesław Matuszewski, "Nowe źródło Historii", w: "Film i historia. Antologia", red. Iwona Kurz, WUW, Warszawa 2008.
Nicholas Mirzoeff, "Świat na ekranie", w: tegoż, "Jak zobaczyć świat", Wydawnictwo Karakter, Kraków - Warszawa 2016.
Edgar Morin, "Przemiana kinematografu w kino", w: tegoż, "Kino i wyobraźnia", Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975.
Michał Pabiś-Orzeszyna, "Mitologie historiografii filmowej", w: tegoż, "Zwrot historyczny w badaniach filmoznawczych", Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
André Rouillé, "Fotograficzna nowoczesność", w: tegoż, "Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną", Universitas, Kraków 2007.
Georges Sadoul, Rozmowa z Louisem Lumiérem, „Kultura Filmowa” 1970, nr 12.
"W cieniu braci Lumière. Europejscy historycy filmu o początkach kina", red. Małgorzata Hendrykowska, Poznań 1995 (wybrane fragmenty).
Siegfried Zielinski, "Przeszłość i przyszłość, czyli przestrzenie możliwego. Przyczynek do badań nad kinem jako wehikułem czasu", „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 85.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: