Warsztat badacza historii miast w epokach przednowoczesnych - Urbs i civitas. Definicje, wyobrażenia, przestrzeń miasta 2900-HZ-K2-WBHMEP
Zajęcia przeznaczone są dla studentów. Powinni w nich uczestniczyć studenci II roku zaocznych studiów magisterskich; mogą w nich brać udział również studenci I roku, którzy są zainteresowani problematyką studiów miejskich.
Przedmiotem zajęć jest analiza źródeł pisanych i ikonograficznych oraz ich konfrontacja z dotychczas prowadzonymi badaniami danych zagadnień. Tematem przewodnim konwersatorium jest próba wskazania i zdefiniowania składników opisu miasta pojmowanego jako urbs i civitas – przestrzeń fizyczną oraz przestrzeń społeczną. Skupimy się przede wszystkim na źródłach pochodzących z epoki pełnego i późnego średniowiecza oraz wczesnej nowożytności. Skonfrontujemy poznane definicje z tymi, które obecnie funkcjonują w studiach miejskich, w tym przede wszystkim w socjologii miasta i antropologii miasta. Osobny blok zajęć poświęcimy analizie przedstawień ikonograficznych w oparciu o metodę Erwina Panofsky’ego; analizie przedstawień heraldycznych oraz możliwościom wykorzystania metrologii w badaniach nad miastem przednowoczesnym. W drugiej części cyklu, odniesiemy nasze ustalenia do postulatów ważnego dla humanistyki II poł. XX w. i początków XXI w. zwrotu przestrzennego, którego konsekwencje okazały się istotne także dla badań nad miastem.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu zajęć student rozumie w stopniu pogłębionym specyfikę omawianych w ich trakcie źródeł i przyczyny ich gatunkowej, typologicznej zmienności. Zna metody krytyki źródeł pisanych i ikonograficznych, zna wnioskowania historycznego oraz etapy postępowania badawczego związane z omawianą tematyką.
Absolwent/ka kursu potrafi samodzielnie wyszukiwać, selekcjonować oraz porządkować źródła historyczne i opracowania do zagadnień związanych z problemem definiowania i wyobrażania miasta; umie prowadzić wieloaspektową krytykę źródeł historycznych z wykorzystaniem narzędzi nauk pomocniczych historii, w tym narzędzi cyfrowych, i na podstawie ich analizy formułować krytyczne sądy; potrafi śledzić postęp badań w wybranej dyscyplinie, samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze.
Po zakończeniu kursu absolwent/ka potrafi ocenić poziom własnej wiedzy i samodzielnie poszerzać swoje umiejętności
Kryteria oceniania
Zajęcia stanowią konwersatorium, podstawową metodą dydaktyczną jest więc dyskusja o źródłach i literaturze uzupełniającej ich analizę. Podczas niektórych zajęć słuchacze będą pracować w grupach lub otrzymają zróżnicowane zadania w pracy nad tekstami (szczególnie w przypadku trybu zdalnego). Prowadząca zapewni wskazane w sylabusie materiały w formie skanów tekstów lub materiałów ikonograficznych. W przypadku konieczności prowadzenia zajęć w formie zdalnej dopuszcza się korzystanie z innych materiałów ściśle związanych z tematyką wskazaną w sylabusie.
Zajęcia zaliczane są na ocenę. Podstawą do zaliczenia jest regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, przygotowanie krótkiego wystąpienia na temat uzgodnionych z prowadzącą materiałów w trakcie kursu oraz krótka rozmowa indywidualna przeprowadzona na ostatnich zajęciach z cyklu lub po ich zakończeniu (wedle ustaleń z prowadzącą).
Ponieważ jedna nieobecność obejmuje dwoje zajęć – dopuszczalna jest wyłącznie jedna nieobecność w semestrze. Druga nieobecność powoduje konieczność pisemnego zaliczenia odpowiedniej partii materiału lub odbycia indywidualnej rozmowy z prowadzącą na temat pominiętych zajęć.
Literatura
M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1986.
F. Braudel, Struktury codzienności. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm, t.1-3, Warszawa 1992 (fragmenty).
P. Burke, Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwo historyczne, tłum. J. Hynia, Kraków 2012.
E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski
M. Filoni, Anatomia oblężenia. Strach w mieście, tłum. J. Ugniewska, Warszawa 2020.
W. Kula, Miary i ludzie, Warszawa 2004 (wyd. drugie).
K. Lynch, Obraz miasta, tłum. T. Jeleński, Kraków 2011.
H. Manikowska, Średniowieczne miasta-państwa na Półwyspie Apenińskim, w: Rozkwit średniowiecznej Europy, red. H. Samsonowicz, Warszawa 2001, s. 250-377.
H. Manikowska, A. Pomierny-Wąsińska, Główne nurty badań nad przestrzenią miasta średniowiecznego, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej LXIII, 2015, 2, s.189-200.
M. Pastoureau, Średniowieczna gra symboli, tłum. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006.
H. Samsonowicz, Miasta w społecznej przestrzeni średniowiecza, Kwartalnik Historyczny CXVII, 2010, 4, s. 5-17.
J. Rykwert, Idea miasta. Antropologia formy miasta w Rzymie w Italii i w świecie antycznym, Kraków 2016.
G. Simmel, Most i drzwi. Wybrane eseje, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2006.
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, (wiele wydań).
M. Weber, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Warszawa 2002.
F. Znaniecki, Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem, Poznań 1931.
Szczegółowa literatura znajduje się w sylabusie zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: