GIS w archeologii 2800-PA-GIS
Zajęcia będą odbywały się w postaci ćwiczeń przedmiotowych poprzedzonych krótkim wykładem informacyjnym. Mają na celu przeprowadzenie pełnego kursu dotyczącego sposobu używania i tworzenia Systemów Informacji Geograficznej w archeologii.
Omówione zostaną podstawowe pojęcia związane z GIS, geodezją i kartografią jak georeferencja, systemy koordynatów, czy analizy statystyczno-przestrzenne. Przedstawione zostaną sposoby tworzenia danych wektorowych i rastrowych oraz operowanie nimi.
Studenci w czasie ćwiczeń praktycznych zapoznają się i postąpią zgodnie z procesem postępowania podczas digitalizacji dokumentacji archiwalnej i przetworzenia jej do GIS dla stanowisk archeologicznych.
Możliwości digitalizacji, wykorzystania i analiza danych archiwalnych, jak i danych z Archeologicznego Zdjęcia Polski, omówione zostanie w postaci dyskusji, jak i zostanie przedstawione w konkretnych ćwiczeniach wykonywanych przez studenta.
Zajęcia skupią się na rozwiązaniu konkretnych problemów i zadań. Największy nacisk będzie położony na przełożenie wcześniej poznane pojęcia w praktyczne działania. W czasie ćwiczeń będzie należało wykonać georeferencję mapy, wektoryzację lokalizacji stanowisk i stworzenie ich bazy danych. Na podstawie tak stworzonych danych przeprowadzenie analiz statystyczno-przestrzennych i uzyskanie nowych informacji o regionie/stanowisku archeologicznym. Pozwoli to na wykorzystywanie wiedzy teoretycznej w praktyce - postępowanie wg. teoretycznego schematu tworzenia SIA, od procesu obróbki danych zeskanowanych danych, po przez interpretację i wizualizacja wyników w postaci mapy.
Forma prezentacja wyników badań będzie musiała zostać przedstawiona w sposób interesujący i zrozumiały dla społeczeństwa.
Tematy zajęć:
• Wprowadzenie/ zapoznanie z oprogramowaniem, tworzenie map
• Georeferencja materiału archiwalnych, WMS oraz sposób odczytywania map
• Tworzenie bazy danych, wektoryzacja, układy współrzędne używane w Polsce
• Georeferencja i wektoryzacja dokumentacji, wizualizacja wyników w postaci map do raportów/sprawozdań, omówienie prac domowych
• AZP a GIS wykorzystanie atrybutów w GIS
• GIS online, publikowanie map dla szerszego odbiorcy (omówienie problemów)
• Mobilny GIS
• Zaplanowanie własnych wykopów w GIS, z wykorzystaniem danych archiwalnych
• GIS a analiza obrazów satelitarnych
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01; K_W02; K_W03 K_W05; K_W06; K_W08; K_W09;K_W12
K_U01; K_U03; K_U09; K_U10; K_U15; K_U17
K_K01;K_K02, K_K03; K_K05; K_K07; K_K08 K_K10; K_K11; K_K12
Student studiów licencjackich dzięki uczestnictwu w zajęciach ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej. Zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii oraz ma uporządkowaną podstawową wiedzę ogólną, obejmującą terminologię, teorie i metodologię nauk humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych w zakresie potrzebny w badaniach archeologicznych. Ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii, a także ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych. Ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii oraz zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii. Posiada pogłębioną wiedzę pozwalającą na przeprowadzenie krytyki, analizy i interpretacji różnorodnych źródeł w badaniach historycznych.
Student studiów licencjackich po uczestnictwie w zajęciach potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych. Posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie archeologii. Potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii. Analizuje, interpretuje i prezentuje zebrane informacje w przejrzystej, usystematyzowanej i przemyślanej formie, a także przytacza aktualne tezy badawcze, formułuje wnioski i dobiera strategie argumentacyjne na poziomie elementarnym oraz konstruuje argumenty i kontrargumenty.
Student studiów licencjackich dzięki uczestnictwu w zajęciach posiada umiejętność przygotowania prac pisemnych w jęz. polskim i jęz. obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych materiałów źródłowych pradziejowych i historycznych. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego. Potrafi współdziałać i pracować w zespole, przyjmując w nim różne role. Ma świadomość znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów pradziejowych do współczesności; K_K05, a także ma świadomość niepowtarzalnej wartości nieodnawialnych źródeł archeologicznych w odtwarzaniu przeszłości człowieka. Ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i rozumie problemy związane z interpretacją źródeł archeologicznych i historycznych. Jest świadomy wieloaspektowości interpretacji oraz uznaje i szanuje różnice punktów widzenia determinowane różnym podłożem narodowym i kulturowym. Student ma świadomość kompleksowej natury kultury i jej złożoności, rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka.
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo w zajęciach, krótki esej dotyczący użycia GIS w archeologii, zaprojektowanie GIS dla regionu archeologicznego
Literatura
Bourrough P, McDonnel R., Principles of Geopraphical Information Systems, Oxford 1998
Chapman H., Landscape Archaeology and GIS, Tempus Publishing Ltd 2006
Clarke K.C., Getting started with geographic Information Systems, Oxford 2001
Conolly J., Lake M., Geographic Information Systems in Archaeology, Cambridge, University Press, 2006
Gotlib D., A. Iwaniak, R. Olszewski, GIS: Obszary zastosowań, Warszawa 2007
Miałdun J., Mirkowska I., Rączkowski W., Projekt systemu informacji archeologicznej [w:]
J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, s. 193 – 201, Poznań 2005
Musson C., Horne P. (eds.) European Landscapes: Past, Present and Future (Culture 2000 Project Ref. No. CH-A2-UK-2077) – Final Report, 1 October 2004 – 31 October 2007. Culture 2000 and English Heritage, 2007
Rączkowski W., Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Wydawnictwo Naukowe, UAM, Poznań 2002
Smith T.R., Menson S., Star J.L., Estes J.E, Requirements and principles of the implementation and construction of large-scale geographic information systems, International Journal of Geographical Information Systems1, 1987
Werner, P. Wprowadzenie do Systemów Informacji Geograficznej, wyd. II, Wydawnictwo Jark, Warszawa 2004
Wheatley D. and M. Gillings, Spatial Technology and Archaeology: The Archaeological Applications of GIS, CRC Press, 2002
Archaeological Spatial Analysis: A Methodological Guide, ed.Mark Gillings, Piraye Hacıgüzeller, Gary Lock (Routledge, 2020)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: