Archeologia społeczna 2800-DWSPOL
Archeologia społeczna zajmuje się badaniem dawnych społeczeństw: ich historią, strukturą, znaczeniem politycznym, gospodarczym i kulturowym.
Podstawą źródłową archeologii społecznej są źródła archeologiczne. Jednak archeologia społeczna jest nauką interdyscyplinarną korzystającą w dużej mierze z osiągnieć różnych nauk historycznych, socjologii, antropologii kulturowej oraz nauk przyrodniczych i ścisłych.
Wykład podzielono na trzy bloki tematyczne.
• Blok pierwszy – zagadnienia wstępne
1. Archeologia społeczna jako nauka: terminologia, podstawowa problematyka badawcza, źródła, metodyka badań, interpretacja wyników badań.
2. Archeologia społeczna jako nauka interdyscyplinarna.
3. Historia archeologii społecznej i jej znaczenie w badaniach historycznych.
• Blok drugi – dawne struktury społeczne na podstawie wybranych przykładów.
4. Społeczeństwa łowiecko-zbierackie.
5. Społeczeństwa rolnicze.
6. Społeczeństwa koczownicze.
7. Społeczeństwa miejskie.
8. Rola jednostki w dawnych strukturach społecznych.
9. Niewolnictwo.
• Blok trzeci - kryteria podziałów społecznych.
10. Pochodzenie społeczne, pochodzenie etniczne, status majątkowy.
11. Religia jako jedno z podstawowych kryteriów podziałów społecznych.
12. Płeć człowieka w kontekście badań społecznych.
13. Wykształcenie i sposób komunikacji jako kryteria podziałów społecznych.
14. Wiek, stan zdrowia, wygląd człowieka w kontekście badań społecznych.
15. Wykluczenie społeczne. Przyczyny, formy i skutki.
• Uzupełnienie i podsumowanie
1. Rola zwierząt w życiu społecznym człowieka.
2. Źródła archeologiczne jako odzwierciedlenie struktur społecznych.
3. Udział archeologii społecznej we współczesnych badaniach socjologicznych oraz ich wpływ na działania polityczne.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W02 – zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii społecznej.
K_W06 – ma szczegółową, specjalistyczną wiedzę o wybranych społecznościach
pradziejowych, starożytnych i średniowiecznych obejmującą terminologię, teorie i
metodologię z zakresu archeologii społecznej.
K_W08 – ma uporządkowaną wiedzę o rozwoju dawnych społeczeństw oraz jego
głównych strategiach adaptacji, m.in. do różnych warunków środowiskowych,
geopolitycznych itp.
K_W11- ma szczegółową wiedzę o najważniejszych osiągnięciach i głównych
kierunkach rozwoju archeologii społecznej oraz jej roli w badaniach archeologicznych,
historycznych i antropologicznych.
Ponadto ma świadomość:
że badania z zakresu archeologii społecznej mają charakter badań
interdyscyplinarnych;
że stanowiska archeologiczne są potencjalnie bogatym źródłem informacji o dawnych
społeczeństwach.
Umiejętności – absolwent potrafi:
K_U01 – wyszukiwać, analizować, selekcjonować i wykorzystywać informacje o
źródłach związanych z archeologią społeczną i o ich kontekście z wykorzystaniem
literatury i mediów elektronicznych oraz poddawać je krytyce i twórczej interpretacji.
K_U02 - samodzielnie rozpoznawać, analizować, wykorzystywać, klasyfikować i
interpretować źródła archeologiczne związane z archeologą społeczną dobierając
właściwe metody analityczne, dokonując ich krytycznej analizy i twórczej interpretacji.
K_U03 – kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i techniki przystosowując je do
potrzeb wynikających ze specyfiki badanych zagadnień społecznych.
K_U07 – wykrywać złożone zależności między artefaktami i ekofaktami a dawnymi
procesami społecznymi.
Kompetencje społeczne - absolwent jest gotów do:
K_K01 – wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz do
konfrontowania jej z opiniami ekspertów.
K_K02 – uznania istotnego znaczenia artefaktów, ekofaktów i źrodeł pisanych
związanych z archeologią społeczną jako elementów dziedzictwa kulturowego
ludzkości.
K_K03 – oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych i ich roli w
odtwarzaniu przeszłości człowieka, w tym poznawania dawnych społeczności.
K_K04 – krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma
świadomość ich wieloaspektowej interpretacji
K_K05 – wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury
kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia
przeszłości człowieka, w tym historii społeczeństw.
K_K06 – upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego, w tym historii
dawnych społeczeństw i podkreślania jego znaczenia dla zrozumienia procesu
przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do
współczesności.
K_K07 – krzewienia wiedzy na temat odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa
kulturowego.
K_K08 – inicjowania współpracy ze społeczeństwem w zakresie prowadzonych prac
archeologicznych, w tym badań dawnych społeczeństw.
K_K11 – propagowania problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością
naukową oraz przyjmowania odpowiedzialności za trafność podejmowania decyzji w
trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, które mogą być podstawą źródłową
archeologii społecznej.
K_K12 – uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych różnym
podłożem kulturowym w badaniach społecznych.
K_K16 – jest gotów do rozwijania dorobku archeologii, w tym archeologii społecznej i
podtrzymywania etosu zawodu archeologa.
Kryteria oceniania
Wykład kończy się egzaminem. Podstawą zaliczenia zajęć jest zdany egzamin i obecność
na zajęciach.
Egzamin odbędzie się w trybie stacjonarnym, w formie pisemnej.
Literatura
Gamble C., The palaeolithic societies of Europe, Cambridge 2002.
Meskell L., Preucel R.W. (red.), Companion to Social Archaeology, Oxford 2004.
Minta-Tworzowska D., Zmienność kulturowa i społeczna w ujęciu archeologii, Przegląd
Archeologiczny, 59, 2011, s. 5-26.
Renfrew C., Approaches to Social Archaeology, Edinburgh 1984.
Renfrew C., Bahn P., Archeologia. Teorie, Metody, Praktyka, Warszawa 2002.
Tabaczyński St., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A. (red.), Przeszłość społeczna. Próba
konceptualizacji, Poznań 2012.
Podany spis literatury zostanie uzupełniony w trakcie realizacji programu zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: