Skarb! Teoria tezauracji oraz możliwości badawcze skarbów 2800-DWSKARB
Znalezienie skarbu zawsze budzi silne emocje u odkrywcy i
stanowi istotny wątek w folklorze niemal wszystkich ludów.
Archeolog w swojej zawodowej karierze również
niejednokrotnie spotyka się ze skarbami, jednak musi zastąpić
emocje skrupulatnym i dokładnym ich badaniem. Dlatego też
zajęcia mają na celu przygotowanie przyszłego badacza do
pracy nad fascynującym, lecz złożonym problemem studium
nad skarbami.
Głównym celem zajęć jest omówienie zjawiska tezauryzacji
przedmiotowi. Jakimi zasadami kierowano się przy wyborze
przedmiotów do deponowania w różnych epokach i na różnych
obszarach? Co na ten temat mówią źródła historyczne? Czym
motywowano wybór miejsc ukrycia depozytów?
Na zajęciach omówione zostaną teoretyczne podstawy
badania skarbów, ich potencjał interpretacyjny i informacyjny
oraz metody praktycznego badania depozytów:
1. Czym jest skarb? Między terminologią a praktyką
2. Gdzie ukrywano skarby oraz jak i gdzie (nie) są
znajdowane? Archeologiczne konteksty skarbów
3. Co ukrywano w epoce prehistorycznej? Zjawisko
deponowania od paleolitu po epokę brązu
4. Skarby w kontekstach kulturowych: w świecie antycznym,
na jego pograniczach i poza nim
5. My Precious! Skarby jubilerskie i skarby jubilerów
6. Broń, naczynia, narzędzia jako przedmioty deponowania
7. Domowe skarby: skarby na osadach i w budynkach
8. Między rytuałem a magią: skarby wotywne
9. Skarby monetarne: od sakiewek po skarbnice
10. Ofiary chciwości? Świadkowie tragedii? Przyczyny
tezauryzacji skarbów
11. Metody datowania i badania skarbów rzeczowych i
monetarnych
12. Skarby jako źródło historyczne. Społeczno-ekonomiczne
interpretacje skarbów
13. Skarby: od dokumentacji do publikacji
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01: ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu
archeologii w systemie nauk, społeczno- kulturowej przeszłości
człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej
K_W02: zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w
archeologii i w badaniach nad zjawiskiem tezauracji
K_W06: ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z
innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru
nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych
K_W08: ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach
rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie
archeologii i w zakresie badań nad zjawiskiem tezauracji
K_W09: zna i rozumie podstawowe metody analizy i
interpretacji różnych wytworów kultury, w tym wchodzących w
skład skarbów, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół
badawczych w zakresie archeologii
K_W10: ma uporządkowaną wiedzę ogólną o metodach i
technikach dokumentacji źródeł archeologicznych
K_W11: zna i rozumie podstawowe metody analizy i
interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych
K_W12: zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów
starożytnych, średniowiecznych lub nowożytnych
K_W14: ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka
oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych
warunków środowiskowych
K_W15: ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców
oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności
K_W17: ma podstawową wiedzę i orientację we współczesnym
muzealnictwie oraz propagowaniu dziedzictwa kulturowego
K_W19: zna podstawowe zasady etyki zawodowej archeologa
K_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i użytkować informacje o źródłach
archeologicznych, w tym o skarbach i ich kontekście z
wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych
K_U02: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i użytkować informacje zawarte w różnych
źródłach
K_U05: potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać
umiejętności w zakresie złożoności i udziału kultury w ewolucji
człowieka
K_U13: potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami
a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi
K_U26: potrafi wyszukiwać możliwości poszerzania wiedzy i
doskonalenia umiejętności zawodowych poza uczelnią
K_K01: jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie
wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności
konfrontowania ich z opiniami ekspertów
K_K02: jest gotów do uznania istotnego znaczenia
pozostałości materialnych, języków starożytnych i źródeł
pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości
K_K03: jest gotów do docenić niepowtarzalne wartości źródeł
archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka
K_K05: jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie
wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności,
ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł
dla odtworzenia przeszłości człowieka
K_K06: jest gotów do podkreślania znaczenia dziedzictwa
kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian
gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów
najdawniejszych do współczesności
K_K07: jest gotów do uznania własnej odpowiedzialności za
zachowanie dziedzictwa kulturowego
K_K11: jest gotów do uznania znaczenia problematyki etycznej
związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz do
przyjęcia odpowiedzialności za trafność podejmowanych
decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, w
zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na terenie którego
prowadzone są badania
K_K14: jest gotów do dbania o dorobek i tradycje zawodu
archeologa
Kryteria oceniania
Egzamin końcowy na ocenę
Literatura
Hamon C., Quillec B. (eds). 2008. Hoards from the Neolithic
to the Metal Ages. Technical and codified practices (BAR
International Series, 1758), Oxford: Archaeopress.
Cooper A., Garrow D., Gibson C. 2020. Spectrums of
depositional practice in later prehistoric Britain and beyond:
grave goods, hoards and deposits ‘in between’, Archaeological
Dialogues, 27 (2), pp. 135-157
Burgess C, Coombs D. 1979. Bronze Age hoards: some finds
old and new (BAR British series, 67). Oxford: B.A.R., 1979.
Levy J.E. 1982. The bronze age hoards of Denmark,
Archaeology, 35,1, pp. 37-45.
Naylor J., Bland R. (2015). Hoarding and the Deposition of
Metalwork from the Bronze Age to the 20th Century: A British
Perspective (BAR British Series, 615). Oxford: Archaeopress.
Mairat J., Wilson A., Howgego Ch. (eds.) Coin hoards and
hoarding in the Roman world. Oxford: Oxford University
Press, 2022.
Ghey E. 2015. Hoards: hidden history. London: The British
Museum.
Osborne R. 2004. Hoards, Votives, Offerings: The
Archaeology of the Dedicated Object, World Archaeology 36
(1), pp. 1-10.
Millett M. 1994. Treasure: interpreting Roman hoards, in:
Cottam S. (ed.) TRAC 94 : proceedings of the Fourth Annual
Theoretical Roman Archaeology Conference held at the
University of Durham, 19th and 20th March 1994.
Oxford: Oxbow, 99-106.
Blajer W. Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i
wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich. Kraków:
Księgarnia Akademicka, 2001.
Maciejewski M. 2016. Metal – Granica – Rytuał. Badania nad
depozytami przedmiotów metalowych w kontekście sieci
osadniczej. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Curta F., Gândilă A. 2012. Hoards and hoarding patterns in the
Early Byzantine Balkans, Dumbarton Oaks Papers, 65/66, pp.
45-111.
Vargha M. 2015. Hoards, Grave Goods, jewellery. Objects in
hoards and in burial contexts during the Mongol invasion of
Central-Eastern Europe. Oxford: Archaeopress.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: