Piśmiennictwo i literatura Starożytnego Wschodu cz. 2 2800-DWPIL-OG
I semestr
1. Podstawowe wiadomości o językach i pismach, terminologia (rodziny i grupy językowe; pisma piktograficzne, ideograficzne, ideograficzno-sylabiczne, głoskowe).
2. Sposoby prezentacji tekstów starożytnych – autografia, transliteracja, transkrypcja, tłumaczenie. Nośniki tekstów – materiały, przedmioty, sposoby pisania. Odczytanie starożytnych pism.
3. Główne archiwa i biblioteki Wschodu – historia odkryć.
4. Publikacje, serie wydawnicze, tłumaczenia i opracowania popularne.
5. Historia pisma – od piktogramu do alfabetu. Kulturowe funkcje pisma – piśmienność vs. oralność.
Teksty literackie i piśmiennictwo „praktyczne” – od wielkich dzieł po życie codzienne:
6. Teksty literackie – mity, eposy, hymny.
7. Literatura „drobna” – przysłowia, mądrości, humoreski.
II semestr
8. Inskrypcje królewskie – źródła historyczne i propagandowe pomniki.
9. Teksty religijne – kult i rytuał.
10. Magia i wróżbiarstwo.
11. Prawodawstwo.
12. Teksty administracyjne i gospodarcze.
13. „Ludzie listy piszą...” – epistolografia urzędowa i prywatna.
14. „Nauka” – astronomia i astrologia, matematyka i geometria, „chemia” i medycyna.
15. Podsumowanie; spuścizna Wschodu w kulturze klasycznej i europejskiej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Ogólne rozeznanie w piśmienniczym zasobie “kultury wysokiej” i życia codziennego Starożytnego Wschodu, w kontekście etnicznym, społecznym i intelektualnym, z naciskiem na „materialność” pisma. Wprowadzenie w narzędzia i techniki pracy asyriologów, sumerologów, hetytologów, etc. – dla orientacji w problemach odczytywania i interpretacji starożytnych tekstów.
Kryteria oceniania
Forma egzaminu (ustny czy pisemny?) – do ustalenia ze słuchaczami. Poza wykazaniem się wiedzą ogólną n/t języków, pism i rodzajów tekstów, wymagana będzie prezentacja jednego tekstu (lub fragmentu większego tekstu), od formy oryginalnej (fotografia/autografia) przez transliterację po tłumaczenie (zaczerpnięte z publikacji), wraz z omówieniem tła historycznego i kulturowego.
Literatura
Adkins, Runą mury Babilonu. Jak Henry Rawlinson poprzez odczytanie pisma klinowego odkrył klucz do tajemnic starożytnego imperium, Warszawa 2005
J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamietywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Warszawa 2008
R. Borger, Handbuch der Keilschriftliteratur I/II/III, Berlin-New York 1967/1975
J. Chadwick, Pismo linearne B i pisma pokrewne, Warszawa 1998
D. Charpin, Sztuka czytania i pisania w Babilonie, Warszawa 2023
S. Dalley, Myths from Mesopotamia, Oxford 2000
Do boga, pana mego, mów! Babilońskie i asyryjskie hymny, modlitwy, zaklęcia i rytuały, Warszawa 2005
W.V. Davies, Egipskie hieroglify, Warszawa 1998
Epos o Gilgameszu, tłum. K. Łyczkowska, P. Puchta, M. Kapełuś, Warszawa 2002
Eposy sumeryjskie, tłum. K. Szarzyńska, Warszawa 2003
B.R. Foster, Before the Muses. An Anthology of Akkadian Literature, 2 t., Bethesda 1993
A. Frutiger, Człowiek i jego znaki, Warszawa 2003
A. R. George, The Epic of Gilgamesh, Harmondsworth 1999
S.D. Houston (red.), The First Writing. Script Invention as History and Process, Cambridge 2004
Hymny i pieśni sumeryjskie, tłum. K. Szarzyńska, Warszawa 2005
S.N. Kramer, Historia zaczyna się w Sumerze, Warszawa 1966
M. Kuckenburg, Pierwsze słowo. Narodziny mowy i pisma, Warszawa 2006
B. Lion, C. Michel (red.), Odczytanie pisma klinowego, Warszawa 2010
E. Lipiński, Języki semickie rodziny afroazjatyckiej. Zarys ogólny, Warszawa 2001
K. Łyczkowska, Babilońskie zaklęcia magiczne, Warszawa 1995
K. Łyczkowska, Babilońska literatura mądrości, Warszawa 1998
K. Łyczkowska, K. Szarzyńska, Mitologia Mezopotamii, Warszawa 1981
S. Maul, Das Gilgamesch-Epos, München 2005
H. McCall, Mity Mezopotamii, Warszawa 2000
B. Meissner, K. Oberhuber, Die Keilschrift, Berlin 1967
Mity akadyjskie, tłum. O. Drewnowska-Rymarz et al., Warszawa 2000
Mity sumeryjskie, tłum. K. Szarzyńska, Warszawa 2000
H.J. Nissen, P. Damerow, R.K. Englund, Archaic Bookkeeping. Early Writing and Techniques of Economic Administration in the Ancient Near East, Chicago 1993
L.E. Pearce, Secret, Sacred and Secular: Mesopotamian Intertextuality, CSMSJ 1/1 (2006), 11-21
O. Pedersén, Archives and Libraries in the City of Assur, Part I, II, Uppsala 1985, 1986
O. Pedersén, Archives and Libraries of the Ancient Near East 1500-300 B.C., Bethesda 1998
„Polskie tłumaczenia tekstów klinowych” – zbiór nadbitek (Biblioteka IA UW)
M. Popko, Mitologia hetyckiej Anatolii, Warszawa 1976
M. Popko, Ludy i języki starożytnej Anatolii, Warszawa 1999
J.B. Pritchard (red.), Ancient Near Eastern Text Related to the Old Testament [ANET], Princeton 1955 (i wydania późniejsze)
J.B. Pritchard (red.), The Ancient Near East, vol. I: An Anthology of Texts and Pictures, Princeton 1958, vol II: A New Anthology of Textes and Pictures, Princeton 1975
W. Röllig, Literatur (hasło w Reallexikon der Assyriologie, t. VII, 35-66)
D. Schmandt-Besserat, Jak powstało pismo, Warszawa 2007
M. Stępień, Kodeks Hammurabiego, Warszawa 1996
M.P. Streck, Groβes Fach Altorientalistik: Der Umfang des keilschriftlichen Textkorpus, MDOG 142 (2010), 35-58
K. Szarzyńska, K. Łyczkowska, E. Lipiński, M. Popko, Miłość i seks w kulturach Starożytnego Wschodu, Warszawa 1966
J.A. Święcicki, Historya literatury babilońsko-assyryjskiej i egipskiej, Warszawa 1901
Traktat sukcesyjny Asarhaddona króla Asyrii (681-669 p.n.e.), przekład oraz wstęp
J. Maniaczyk, Poznań 1997
W. Tyloch, Odkrycia w Ugarit a Stary Testament, Warszawa 1980
W. Tyloch, Dzieje ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1981
C.B.F. Walker, Pismo klinowe, Warszawa 1998
M.L. West, Wschodnie oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie, Kraków 2008
S. Wisnom, The Library of Ancient Wisdom. Mesopotamia and the Making of History, London 2025
[oraz serie: Royal Inscriptions of Mesopotamia, State Archives of Assyria, Texte aus dem Umwelt des Alten Testaments]
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: