Archeologia wysokogórska (Archeologia stanowisk i szlaków wysokogórskich) 2800-DWGOR
Badania archeologiczne o charakterze wysokogórskim posiadają swoją specyfikę,
podobnie jak inne działania o charakterze eksploracyjnym w trudnych warunkach. Mieści
się w tym oczywiście aspekt związany z metodyką i logistyką badań. Z podobnymi
warunkami musieli się zmierzyć dawni budowniczowie, mieszkańcy i użytkownicy
zlokalizowanej wysoko w górach infrastruktury (oczywiście zakres podobieństwa należy
rozpatrywać biorąc pod uwagę dynamikę zmian klimatycznych i środowiskowych).
Dlatego zajęcia są zaplanowane jako dwie przenikające się grupy zagadnień. Z jednej
strony problematyka metodologii pracy badawczej, z drugiej to prezentacja powstawania,
rozwoju i funkcjonowania stanowisk oraz szlaków wysokogórskich. Zależnie od
uwarunkowań kulturowych i możliwości technicznych, mamy do czynienia ze
zróżnicowaną eksploracją i adaptacją dla różnych obszarów wysokogórskich. Z tego
powodu na zajęciach zostaną zaprezentowane przykłady z różnych części świata. Będą
to przede wszystkim zagadnienia z terenów wysokogórskich obu Ameryk, a także
wybrane przykłady z Azji i Europy. Jednak uwaga będzie się koncentrowała głównie na
obszarze Ameryki Południowej. W tym przede wszystkim na omówieniu fenomenu
andyjskiej sieci dróg nazywanej obecnie „Qhapac Ñan” (czyli „królewska droga”, nazwa
ta pochodzi od inkaskiej sieci drogowej rozciągającej się od środkowego Chile na
południu po Ekwador na północy). Poruszona zostanie problematyka wysokogórskich
stanowisk archeologicznych. W tym tych zlokalizowanych przy wertykalnych szlakach
prowadzących na najwyższe szczyty górskie, a które są często związane ze składanymi
w najwyższych partiach gór ofiarami ludzkimi. Szczegółowe przedstawienie znalezisk
ofiar składanych w ramach wspomnianych ceremonii „Qhapac Hucha”, zostanie
zestawione z przykładami znalezisk szczątków ludzkich z innych wysokogórskich
obszarów. To pozwoli pokazać i przeanalizować różne mechanizmy związane z
kształtowaniem się szlaków, osadnictwa na obszarach wysokogórskich oraz interakcji
ludzi z często odległych regionów oddzielonych od siebie barierą gór. Zajęcia składają
się z dwóch przenikających się bloków. Pierwszy dotyczy tematyki związanej ze
specyfiką prowadzenia badań w trudnym obszarze wysokogórskim.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student posiada wiedzę o stanie badań nad kształtowaniem się systemów szlaków i
stanowisk wysokogórskich. Rozumie współczesne problemy badawcze związane z tym
zagadnieniem. Ma ogólną wiedzę w zakresie geografii i historii szlaków i stanowisk
wysokogórskich, procesów kulturowych i społecznych na przestrzeni dziejów.
Wiedza:
- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii wysokogórskiej w systemie
nauk oraz jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej (K_W01);
- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii obszarów
wysokogórskich (K_W02);
- ma rozszerzoną wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł archeologicznych
(K_W03);
- ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe
zagadnienia archeologii, obejmującą terminologię, teorie i metodologię (K_W04);
- ma podstawową wiedzę o najważniejszych osiągnięciach i głównych kierunkach
rozwoju archeologii wysokogórskiej (K_W11);
Umiejętności:
- uczy się formułować wnioski, argumentować i tworzyć syntetyczne podsumowania z
uwzględnieniem różnych poglądów w oparciu o zagadnienia omawianego obszaru;
- uczy się analizować i interpretować różne rodzaje artefaktów i ekofaktów, łącznie z
uwzględnieniem ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w
celu określenia ich znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym
(K_U06);
- poznaje metody prezentacji wyników swoich badań, wykorzystując także
zaawansowane metody informacyjno-komunikacyjne (K_U09);
- potrafi prezentować wyniki badań w formie pisemnej, posługując się specjalistycznym
językiem naukowym i właściwą dla archeologii terminologią uwzględniając specyfikę
omawianego obszaru(K_U11);
- uczy się prezentować wyniki badań w formie wystąpień ustnych, posługując się
specjalistycznym językiem naukowym i właściwą dla archeologii terminologią (K_U12);
- uczy się prawidłowo określać priorytety służące realizacji własnego lub zleconego
zadania badawczego ;
Kompetencje społeczne:
- jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest
świadomy konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów (K_K01);
- jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów i źródeł pisanych jako elementów
dziedzictwa kulturowego związanego z górami(K_K02);
- jest gotów do oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych i ich roli w
odtwarzaniu przeszłości człowieka w górach wysokich(K_K03);
- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i
ma świadomość wieloaspektowości interpretacji (K_K04);
- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej
natury kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla
odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05);
- jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego i
podkreślania jego znaczenia dla zrozumienia procesu przemian gospodarczych,
społecznych i kulturowych, od czasów najdawniejszych do współczesności (K_K06);
- jest gotów do krzewienia wiedzy na temat odpowiedzialności za zachowanie
dziedzictwa kulturowego (K_K07);
- jest gotów do uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych
różnym podłożem kulturowym (K_K12);
Kryteria oceniania
Ocena będzie składową na podstawie:
Wystąpień w trakcie zajęć (30%): oceniany będzie aktywny udział w dyskusji i
umiejętność formułowania wniosków na podstawie zadanej literatury przedmiotu.
Egzamin końcowy (70%): w jego skład wchodzić będą pytania otwarte i zamknięte
sprawdzające wiedzę z zakresu informacji omówionych w trakcie zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: