Dzieje i kultura Asyrii 2800-DWASYR-OG

Omówimy – w „klasycznym” uporządkowaniu chronologicznym, następujące tematy; w
każdym bloku (poza nr 1 – ogólnie introdukcyjnym) słuchacze otrzymają szkic historii
politycznej, dopełniany narracją społeczno-kulturową, z intensywnym wykorzystaniem
ikonografii.
Tematy wykładów:
1. Zakres terytorialny i chronologiczny; periodyzacja dziejów Aszur i Asyrii; źródła do badań
historii politycznej, społecznej i kulturowej.
2. Aszur w III tys. p.n.e. – miasto-państwo; pod władzą imperiów: akadyjskiego i III dynastii
z Ur.
3. Aszur – miasto kupców; faktorie handlowe w Anatolii (XX-XIX w. p.n.e.).
4. Asyria i „Królestwo Górnej Mezopotamii” Szamszi-Adada I (XIX-XVIII w. p.n.e.).
5.„Wieki ciemne” i panowanie huryckie (do połowy XIV w. p.n.e.).
6. Odrodzenie Asyrii i ekspansja XIV-XI w. p.n.e. (okres średnioasyryjski). Aszur i Kar-
Tukulti-Ninurta.
7. „Wędrówki ludów” XI i X w. p.n.e. Początki państwa i imperium nowoasyryjskiego.
8. Asyria IX w. p.n.e. – wielkie zdobycze i nowa stolica (Kalchu/Nimrud).
9. Pół wieku słabości i reformy Tiglatpilezara III – nowa faza ekspansji (745 p.n.e.>).
10. Uzurpator, zdobywca, założyciel dynastii – Sargon II (721-705 p.n.e.). Dur-Szarrukin –
jego stolica.
11. Dynastia Sargonidów: Sancherib, jego następcy i Niniwa.
12. „Łabędzi śpiew” imperium – ostatnie zdobycze VII w. p.n.e., słabość i upadek. Pałace i
wiszące ogrody Niniwy, biblioteka Aszurbanipala. Spuścizna Asyrii.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Franciszek Stępniowski

Efekty kształcenia

Pogłębione (choć nie nadmiernie szczegółowe) rozeznanie w dziejach politycznych i społecznych Asyrii, uzupełnione wiedzą o jej kulturze, przede wszystkim tej „uchwytnej archeologicznie”. Istotne będzie też uzyskanie umiejętności (choćby rudymentarnej) korelowania i konstruowania spójnej interpretacji źródeł pisanych i archeologicznych (w tym ikonograficznych).

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny (lub ustny, w zależności od liczby chętnych)
– w formie umożliwiającej dłuższą wypowiedź oraz odniesienie się do wybranego materiału
ilustracyjnego (określenie/lokalizacja, datowanie itp.). Oprócz opanowania pamięciowego
(stosownie ograniczonej) narracji historiograficznej – pożądana będzie umiejętność
koordynowania jej z „material evidence”, a szczególnie pozytywnie oceniane – ewentualne
własne interpretacje dzieł artystycznych i architektonicznych.
Nie wykluczone inne formy (jeśli słuchacze wyrażą nimi zainteresowanie) – np. przedłożenie
rozprawki/eseju na wybrany temat.

Literatura

1. Podręczniki, opracowania ogólne (uwaga: korzystanie z tych lektur omówię i
zarekomenduję na pierwszym wykładzie):
D. Arnaud, Starożytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego,
Warszawa 1982
F. Joannès, Historia Mezopotamii w I tysiącleciu przed Chrystusem, Poznań 2007
K. Gawlikowska, Sztuka Mezopotamii, Warszawa 1975
J. Laessoe, Ludy Asyrii, Warszawa 1972
M. Van De Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000-323, Kraków 2008
M. Roaf, Mezopotamia (= Cultural Atlas of Mesopotamia and the Ancient Near East),
Warszawa 1998
G. Roux, Mezopotamia, Warszawa 1998
H.W.F. Saggs, The Might That Was Assyria, London 1984
M. Stępień, Bliski Wschód, (w:) M. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna,
Warszawa 1999, 7-230
J. Śliwa, Państwa i ludy wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (około 3000/2900-
332 p.n.e.), (w:) J. Śliwa (red.), Wielka Historia Świata t. II: Stary i Nowy Świat. Od
„rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, Kraków 2005, 187-375.
J. Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w Starożytności, Warszawa 1981 (2. wyd. 1987)
A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009/2012
2. Monografie i opracowania szczegółowe:
J. Bär, Der assyrische Tribut und seine Darstellung. Eine Untersuchung zur imperialen
Ideologie im neuassyrischen Reich, Kevelaer/Neukirchen Vluyn 1996 (AOAT 243)
J.E. Curtis, J.E. Reade (red.), Art and Empire. Treasures from Assyria in the British Museum,
London 1995
R. Lamprichs, Die Westexpansion des neuassyrischen Reiches. Eine Strukturanalyse,
Kevelaer/Neukirchen Vluyn 1995 (AOAT 239)
M. Liverani, The Ideology of Assyrian Empire, (in:) M.T. Larsen (ed.), Power and
Propaganda in the Ancient Near East, Copenhague 1979 (Mesopotamia 7), 297-318
M. Liverani (red.), Neo-Assyrian Geography, Roma 1995.
K. Łyczkowska, Pozycja społeczna kobiety w okresie staroasyryjskim na podstawie
dokumentów z Kaneš w Azji Mniejszej, Warszawa 1979
W. Mayer, Politik und Kriegskunst der Assyrer, Münster 1995
J. Meuszyński, Odkrywanie Mezopotamii, Warszawa 1977
B. Oded, Mass Deportations and Deportees in the Neo-Assyrian Empire, Wiesbaden 1979
S. Parpola, M. Porter, The Helsinki Atlas of the Near East in the Neo-Assyrian Period,
Helsinki 2001
W. Röllig, Assur - Geiβel der Völker: zur Typologie aggressiver Gesellschaften, Saeculum 37
(1986), 116-128
W. Röllig, Aktion oder Reaktion? Politisches Handeln assyrischer Könige, (in:) K. Raaflaub
(ed.), Anfänge politisches Denkens in der Antike, Oldenburg 1987

I. Winter, Art as Evidence for Interaction: Relations between the Assyrian Empire and North
Syria, CRRAI 25 (1978), 355-382
J. Zabłocka, Stosunki agrarne w państwie Sargonidów, Poznań 1971
S. Zawadzki, Podstawy gospodarcze nowoasyryjskiej świątyni, Poznań 1981
(bliższe omówienie tekstów źródłowych, np. serii Royal Inscriptions of Mesopotamia.
Assyrian Rulers, State Archives of Assyria etc., oraz publikacji zabytków i wykopalisk –
w trakcie wykładu)

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2800-DWASYR-OG w USOSweb