Ku pradziejowym źródłom matematycznego myślenia. Od paleolitu do starożytnej Grecji 2800-DMMAT
W trakcie zajęć omawiane są źródła
archeologiczne, od paleolitu po czasy historyczne,
dotyczące problematyki kształtowania się liczby i
miary w prahistorii. Omawiane będą takie
świadectwa jak nacięcia na paleolitycznych
kościach i wyrobach sztuki, paciorki,
bliskowschodnie tokeny oraz pierwsze zapisy na
tabliczkach glinianych, paciorki, druty i blaszki w
okresie neolitu, megality i problematyka tzw. jardu
megalitycznego, metalowe sztabki z różnych
rejonów Starego Świata, metrologiczne zapisy
administracyjne Bliskiego Wschodu, pierwsze wagi i
ciężarki na Bliskim Wschodzie, Egipcie oraz w
Europie, problematyka powstawania monety.
Dodatkowo prezentowane będą treści filozoficzne,
teoretyczne i metodologiczne pozwalające na
interpretację tego typu znalezisk oraz opisanie
procesu powstawania myślenia matematycznego w
dziejach.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Uczestnicy mają pogłębioną wiedzę o źródłach
archeologicznych oraz ich roli w poznaniu wczesnych
etapów myślenia matematycznego (K_W01). Mają
poszerzoną wiedzę (K_W03), oraz podbudowaną
teoretycznie z zakresu opisu i interpretacji tych źródeł
(K_W04). Rozumieją potrzebę uwzględniania różnych
dyscyplin, zarówno podejść humanistycznych, jak i
ścisłych w badaniach nad liczbą i miarą w prahistorii
(K_W10), oraz znają i rozumieją metody w nich
stosowane (K_W14).
2
Potrafią dostrzegać złożone zależności pomiędzy
omawianymi artefaktami a dawnymi procesami
kulturowymi (K_U07).
Kryteria oceniania
Zaliczenie lub egzamin (w zależności od potrzeb
programowych)
Literatura
Carl B. Boyer i Uta C. Merzbach, A History of
Mathematics, 3rd edition (Hoboken, N.J: Wiley,
2010).
Alexander Marshack, „A Lunar-Solar Year Calendar
Stick from North America”, American Antiquity 50, nr
1 (styczeń 1985): 27–51,
https://doi.org/10.2307/280632.
Tomasz Gralak, Architecture, Style and Structure in
the Early Iron Age in Central Europe (PL:
Uniwersytet Wrocławski and author, 2017),
https://doi.org/10.23734/22.17.001.
Karl Petruso, Ayia Irini: The Balance Weights : An
Analysis of Weight Measurement in Prehistoric
Crete and the Cycladic Islands (Mainz on Rhine: P.
von Zabern, 1992).
Michał Heller, Bóg i geometria: gdy przestrzeń była
Bogiem (Copernicus Center Press, 2020).
Majolie Lenerz-de Wilde, „Bronzezeitliche
Zahlungsmittel”, Mitteilungen der Anthropologischen
Gesellschaft in Wien 132 (2002): 1–23.
Mihael Budja, „Clay Tokens - Accounting before
Writing in Eurasia”, Dokumenta Praehistorica 25
(1998): 219–35.
J. Peter Denny, „Cultural Ecology of Mathematics:
Ojibway and Inuit Hunters”, w Native American
Mathematics, red. Michael P. Closs (University of
Texas Press, 1996), 129–80.
Jacques Derrida, Edmund Husserl’s Origin of
Geometry, an Introduction (Lincoln: University of
Nebraska Press, 1989).
Jens Hoyrup, In Measure, Number, and Weight:
3
Studies in Mathematics and Culture (Albany: State
University of New York Press, 1994).
John David Barrow - Pi Razy Drzwi. Szkice O
Liczeniu, Myśleniu I Istnieniu.
Denise Schmandt-Besserat, Jak powstało pismo
(Warszawa: Agade, 2007).
Edmund Husserl, Kryzys nauk europejskich i
fenomenologia transcendentalna (Warszawa: vis-a-
vis, 2017).
Witold Kula, Miary i ludzie (Warszawa: Książka i
Wiedza, 2004).
Morley, I., & Renfrew, C. (Eds.). (2010). The
Archaeology of Measurement: Comprehending
Heaven, Earth and Time in Ancient Societies.
Cambridge: Cambridge University Press.
doi:10.1017/CBO9780511760822
Richard Seaford, Money and the Early Greek Mind:
Homer, Philosophy, Tragedy (Cambridge, UK ; New
York: Cambridge University Press, 2004).
Aleksander Dzbyński, From Seeberg to Colmar:
Early mathematical concepts in prehistoric Europe
at the interface between material culture, technology
and metaphors, Prahistorische Zeitschrift, 2014,
https://doi.org/10.1515/pz-2014-0001.
Aleksander Dzbyński, Rytuał i porozumienie :
racjonalne podstawy komunikacji i wymiany w
pradziejach Europy Środkowej = Ritual and
understanding : rational bases of communication
and exchange in prehistoric Central Europe,
Collectio Archaeologica Ressoviensis 8 (Rzeszów,
2008).
Aleksander Dzbynski, The Power of the Line:
Metaphor, Number and Material Culture in
European Prehistory (Newcastle upon Tyne, 2013).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: