Liczba i miara w prahistorii 2800-DKLICZ
Omawiane będą zagadnienia związane z kształtowaniem się
matematycznego postrzegania świata przez człowieka w
pradziejach, od początków kultury ludzkiej w paleolicie do
powstania pierwszych klasycznych matematycznych
koncepcji w starożytnej Grecji. Zabytki i świadectwa
omawiane na zajęciach obejmują mi.in.: znaki na kościach
oraz w sztuce paleolitu jako pierwsze świadectwa możliwych
konotacji numerycznych; problematyka tokenizacji z
naciskiem na prahistorię i wczesną historię Bliskiego
Wschodu i Egiptu; problematyka pierwszych miar liniowych
(tzw. jard megalityczny i długość neolityczna); makrolity i
siekiery neolitycznych kultur europejskich jako wczesne
świadectwa systemu porcjowania oraz problematyka
wczesnego szacowania wartości metalu w epoce miedzi;
problematyka tzw. standardów wagowych epoki brązu;
problematyka warunków do powstania miar ciężaru oraz
pierwsze systemy wagowe na świecie; systemy liczbowe i
metrologiczne epoki brązu; problematyka powstania monety
w świecie antycznym oraz jej związki z pierwszymi
koncepcjami filozoficznymi.
Prowadzący wprowadza poszczególne tematy w formie input
talk, natomiast uczestnicy zajęć przygotowują wypowiedzi
ustne na podstawie zadanej literatury przedmiotu lub, w
zależności od ustalonego kontraktu pomiędzy prowadzącym,
prezentacje na wybrane tematy oraz uczestniczą w
dyskusjach. W przypadku proseminarium na zajęciach
ustalane oraz opracowywane są tematy prac licencjackich.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Uczestnicy mają specjalistyczną wiedzę o omawianych
społecznościach pradziejowych, obejmującą teorię,
terminologię i metody badań (K_W06), zdobywają pogłębioną
wiedzę o rozwoju kulturowym i specyficznych adaptacjach
(K_W08). Rozumieją złożone zależności i potrzebę
uwzględniania różnych dyscyplin, zarówno podejść
humanistycznych, jak i ścisłych w badaniach nad liczbą i
miarą w prahistorii (K_W10). Poznają i rozumieją
zaawansowane metody analizy oraz interpretacji problemów
właściwe dla problematyki liczby i miary w prahistorii
(K_W12), znają i rozumieją zaawansowane metody analizy i
interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych
dotyczących tej problematyki (K_W13). Potrafią wyszukiwać,
analizować, selekcjonować i wykorzystywać informacje o
źródłach archeologicznych z wykorzystaniem literatury i
mediów elektronicznych, oraz poddawać je krytyce i twórczej
interpretacji (K_U01). Uczą się formułować problemy
badawcze i oryginalne koncepcje z tej dziedziny (K_U04)
poprzez wykrywanie zależności między artefaktami a
omawianymi procesami kulturowymi (K_U07). Kształtują
umiejętność prowadzenia polemiki naukowej (K_U08) jak
również uczą się dokonywać doboru metody prezentacji
wyników swoich poszukiwań, wykorzystując zaawansowane
metody informacyjno-komunikacyjne (K_U09); doskonalą
swoje prezentacje poprzez odpowiednie posługiwanie się
słownictwem specjalistycznym (K_U12). Nabywają gotowość
do wykorzystania zdobytej wiedzy w przyszłości oraz jej
ciągłego udoskonalania (K_K01). Uznają istotne znaczenie
omawianych artefaktów i źródeł archeologicznych jako
elementów dziedzictwa kulturowego ludzkości (K_K02), są
jednak gotowi do ciągłej krytyki tych źródeł i uwzględniania
nowych aspektów badawczych (K_K04).
Absolwent potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać
umiejętności badawcze w zakresie archeologii, kierując się
wskazówkami opiekuna naukowego (K_U04); potrafi
posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i
ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii (K_U09);
potrafi rozpoznawać, analizować i wykorzystywać teksty
źródłowe przydatne w pracy i warsztacie archeologa
(K_U11); potrafi wykrywać proste zależności między
artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi
(K_U13); potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze,
formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na
poziomie elementarnym oraz konstruować argumenty i
kontrargumenty (K_U15); potrafi przygotowywać wystąpienia
ustne dotyczące zagadnień szczegółowych z zakresu
archeologii (K_U17); potrafi przygotowywać prace pisemne
dotyczące zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem
różnych materiałów źródłowych (K_U20)
Kryteria oceniania
Aktywność na zajęciach według następujących kryteriów:
uczestnicy zajęć przygotowują wypowiedzi ustne na
podstawie zadanej literatury przedmiotu lub, w zależności od
ustalonego kontraktu pomiędzy prowadzącym, prezentacje
na wybrane tematy oraz uczestniczą w dyskusjach.
Literatura
Literatura dla zainteresowanych (teksty do pracy na
zajęciach zostaną podane na pierwszym spotkaniu):
Carl B. Boyer i Uta C. Merzbach, A History of Mathematics,
3rd edition (Hoboken, N.J: Wiley, 2010).
Alexander Marshack, „A Lunar-Solar Year Calendar Stick
from North America”, American Antiquity 50, nr 1 (styczeń
1985): 27–51, https://doi.org/10.2307/280632.
Tomasz Gralak, Architecture, Style and Structure in the Early
Iron Age in Central Europe (PL: Uniwersytet Wrocławski and
author, 2017), https://doi.org/10.23734/22.17.001.
Karl Petruso, Ayia Irini: The Balance Weights : An Analysis of
Weight Measurement in Prehistoric Crete and the Cycladic
Islands (Mainz on Rhine: P. von Zabern, 1992).
Michał Heller, Bóg i geometria: gdy przestrzeń była Bogiem
(Copernicus Center Press, 2020).
Majolie Lenerz-de Wilde, „Bronzezeitliche Zahlungsmittel”,
Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien 132
(2002): 1–23.
Mihael Budja, „Clay Tokens - Accounting before Writing in
Eurasia”, Dokumenta Praehistorica 25 (1998): 219–35.
J. Peter Denny, „Cultural Ecology of Mathematics: Ojibway
and Inuit Hunters”, w Native American Mathematics, red.
Michael P. Closs (University of Texas Press, 1996), 129–80.
Jens Hoyrup, In Measure, Number, and Weight: Studies in
Mathematics and Culture (Albany: State University of New
York Press, 1994).
John David Barrow - Pi Razy Drzwi. Szkice O Liczeniu,
Myśleniu I Istnieniu.
Denise Schmandt-Besserat, Jak powstało pismo (Warszawa:
Agade, 2007).
Edmund Husserl, Kryzys nauk europejskich i fenomenologia
transcendentalna (Warszawa: vis-a-vis, 2017).
Witold Kula, Miary i ludzie (Warszawa: Książka i Wiedza,
2004).
Morley, I., & Renfrew, C. (Eds.). (2010). The Archaeology of
Measurement: Comprehending Heaven, Earth and Time in
Ancient Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
doi:10.1017/CBO9780511760822
4
Richard Seaford, Money and the Early Greek Mind: Homer,
Philosophy, Tragedy (Cambridge, UK ; New York: Cambridge
University Press, 2004).
Aleksander Dzbyński, From Seeberg to Colmar: Early
mathematical concepts in prehistoric Europe at the interface
between material culture, technology and metaphors,
Prahistorische Zeitschrift, 2014, https://doi.org/10.1515/pz-
2014-0001.
Aleksander Dzbyński, Rytuał i porozumienie : racjonalne
podstawy komunikacji i wymiany w pradziejach Europy
Środkowej = Ritual and understanding : rational bases of
communication and exchange in prehistoric Central Europe,
Collectio Archaeologica Ressoviensis 8 (Rzeszów, 2008).
Aleksander Dzbynski, The Power of the Line: Metaphor,
Number and Material Culture in European Prehistory
(Newcastle upon Tyne, 2013).
Stanislas Dehaene, The Number Sense: How the Mind
Creates Mathematics (New York: Oxford University Press,
1997).
George Lakoff i Rafael Nuñez, Where Mathematics Come
From: How The Embodied Mind Brings Mathematics Into
Being, 1st Printing edition (New York, NY: Basic Books,
2001).
Jadranka Gvozdanovic, red., Indo-European Numerals,
Reprint 2011 ed. edition (Berlin ; New York: De Gruyter
Mouton, 1991).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: