Konflikt i przemoc w neolicie i wczesnej epoce brązu 2800-DKKONF
Z końcem ostatniego zlodowacenia, które przypada na fazę młodszego dryasu, mimo wielu
fluktuacji, następuje stopniowe ocieplanie się klimatu. Wówczas na obszarach Żyznego
Półksiężyca, i nieco później w Europie, rozpoczyna się proces przemian gospodarczo-
ekonomicznych, który charakteryzuje się odchodzeniem od łowiectwa i zbieractwa, na rzecz
rolnictwa. W nomenklaturze archeologicznej zmiana ta zyskała miano rewolucji neolitycznej.
Pomijając złożoność tej transformacji, z całą pewnością można stwierdzić, że okres ten stał
się kamieniem milowym w rozwoju cywilizacyjnym ludzkości. Przekwalifikowanie się na
nowy model gospodarki, siłą rzeczy musiał wiązać się również ze zmianami społeczno-
kulturowymi. Masowa produkcja żywności wymagała dużej liczby ludzi, co z czasem
doprowadziło do ogromnego wzrostu populacji ludzkiej. Wkrótce pojawiły się też wysoko
wyspecjalizowane kultury, których społeczności nie tylko preferowały osiadły tryb życia, ale
przede wszystkim zakładały duże osady, które śmiało można nazwać protomiastami.
Zajmowanie obszarów, które dotychczas nie były użytkowane przez ludność kultur
mezolitycznych sprawiło, że pojawiła się także cała gama nowych form narzędziowych,
niezbędnych do masowej produkcji żywności. Otrzymane nadwyżki żywności umożliwiały
budowanie dalekosiężnych, skomplikowanych międzyregionalnych sieci wymiany towarów.
Ten swoisty protomerkantylizm doprowadził do wzbogacenia się wielu grup społecznych,
które kontrolowały złoża surowców. Z czasem społeczeństwa egalitarne przekształciły się w
społeczności zhierarchizowane. Zmiana struktury społecznej, jak również wiele czynników
społeczno-gospodarczo-kulturowych, w tym także klimatycznych, spowodowały zdarzenia,
które bardzo często nie tylko miały charakter gwałtownych incydentów, ale także
zaplanowanych akcji, dla wielu mieszkańców osad o negatywnych skutkach dla ich życia.
Proponowane zajęcia mają przede wszystkim na celu zwrócenie uwagi głównie na ten ostatni
aspekt, który zaprzecza popularnemu przeświadczeniu, iż społeczności rolnicze miały
pokojowe nastawienie. Liczne dowody przemocy, nie tylko o charakterze rytualnym, jak i
liczne ufortyfikowane osady z tego okresu, będą prezentowane i dyskutowane podczas
konwersatorium.
UWAGA: Podczas zajęć będę wyświetlane treści, które mogą być uznane za drastyczne lub budzące niepokój
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
• ma podstawową wiedzę na temat procesu transformacji i krystalizacji społeczności
neolitycznych;
• zna terminologię i pojęcia dotyczące szerokiego zakresu osadnictwa i obrządku
pogrzebowego kultur neolitycznych;
• ma ogólną wiedzę z zakresu chronologii i periodyzacji wydarzeń, które mogły odegrać
istotną rolę podczas wojen i konfliktów, których efektem są ofiary odnajdowane podczas
badań archeologicznych;
• wie jak dobrać sposób eksploracji do odkrywanych nawarstwień kulturowych i zabytków
archeologicznych, aby zwrócić uwagę na elementy świadczące o przyczynach śmierci;
• ma podstawową wiedzę w zakresie analizy, opisu i interpretacji źródeł ruchomych;
• ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dyscyplinami naukowymi w
zakresie interpretacji źródeł;
• potrafi we właściwy sposób wykorzystać zawarte w źródłach informacje, aby rozpoznawać,
analizować i interpretować różnego rodzaju wytwory kultury materialnej;
• umie argumentować podejmowane przez siebie decyzje, zwracając uwagę na
niebezpieczeństwo metody aktualizmu, jak i nadinterpretacji źródeł;
Kryteria oceniania
Kolokwium pisemne na koniec semestru
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: