Ceramika naczyniowa jako źródło archeologiczne 2800-DKCERNAC
Zajęcia składają się z dwóch bloków tematycznych.
Blok pierwszy dotyczy zagadnień wstępnych: terminologii, podstawowej problematyki
badawczej, rodzaju źródeł, stanu ich zachowania i metodyki badań.
W tej części zajęć ceramika naczyniowa będzie omawiana jako źródło bezpośrednie w
badaniach historycznych dotyczących takich zagadnień jak: rozwój garncarstwa i innych
zjawisk kulturowych z tym związanych.
W bloku drugim ceramika naczyniowa zostanie ujęta jako źródło pośrednie w badaniach
o szerszym zakresie tematycznym obejmującym historię gospodarczą i polityczną a
zjawiska kulturowe z tym związane będą umieszczone w szerszym kontekście
historycznym. Dzięki temu ceramika naczyniowa posłuży nam do śledzenia kontaktów
politycznych, gospodarczych i kulturowych, rekonstrukcji struktur społecznych, ich
wiedzy, wierzeń, istotnych aspeków życia codziennego takich jak: dieta, sposób
przechowywania i przygotowywania pożywienia. Istotną kwestią badawczą jest też
ustalenie roli garncarza w danej społeczności, za którą kryje się zapotrzebowanie na
naczynia z gliny i ich wartość materialna.
Tematy zajęć
Blok I
1. Wprowadzenie. Zagadnienia wstępne.
2. Ceramika naczyniowa jako obiekt badań. Metodyka badań.
3. Surowiec i technologia.
4. Formy naczyń.
5. Ornamentyka. Inne znaki na powierzchni naczyń.
Blok II
6. Funkcja naczyń w życiu codziennym.
7. Funkcja naczyń w gospodarce i handlu.
8. Funkcja naczyń w życiu pozagrobowym.
9. Naczynia kultowe i naczynia o specjalnym przeznaczeniu.
10. Ceramika naczyniowa jako źródło do poznawania historii politycznej i gospodarczej.
11. Ceramika naczyniowa jako źródło w badaniach społecznych.
12. Ceramika naczyniowa jako materiał wykorzystywany wtórnie.
13. Ceramika naczyniowa jako czynnik datujący.
14. Zaliczenia.
15. Co nowego w badaniach ceramiki naczyniowej? Podsumowanie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza – absolwent zna i rozumie
K_W01 - zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w ceramologii.
K_W06 – ma szczegółową, specjalistyczną wiedzę o wybranych problemach badawczych
dotyczących badań ceramiki naczyniowej obejmujących terminologię, teorie badawcze,
metodologię i metodykę badań.
K_W08 – ma uporządkowaną wiedzę o rozwoju garncarstwa i jego roli w kulturze na
różnych obszarach i w różnych okresach chronologicznych.
K_W11- ma szczegółową wiedzę o najważniejszych osiągnięciach i głównych kierunkach
rozwoju ceramologii i o znaczeniu tej gałęzi nauki w badaniach archeologicznych i
historycznych.
Ponadto ma świadomość:
że badania z zakresu ceramologii mają charakter badań interdyscyplinarnych
i że stanowiska archeologiczne są potencjalnie bogatym źródłem informacji o dawnych
społeczeństwach na podstawie rozwoju garncarstwa.
Umiejętności – absolwent potrafi:
K_U01 – wyszukiwać, analizować, selekcjonować i wykorzystywać informacje o źródłach
związanych z badaniami nad ceramiką naczyniową i o ich kontekście z wykorzystaniem
literatury i mediów elektronicznych oraz poddawać je krytyce i twórczej interpretacji.
K_U02 - samodzielnie rozpoznawać, analizować, wykorzystywać, klasyfikować i
interpretować źródła archeologiczne związane z badaniami nad ceramiką naczyniową
dobierając właściwe metody analityczne, dokonując ich krytycznej analizy i twórczej
interpretacji.
K_U03 – kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i techniki przystosowując je do
potrzeb wynikających ze specyfiki badanych zagadnień garncarstwa w przeszłości.
K_U07 – wykrywać złożone zależności między artefaktami i ekofaktami a dawnymi
procesami społecznymi, których wynikiem jest garncarstwo.
Kompetencje społeczne - absolwent jest gotów do:
K_K01 – wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz do
konfrontowania jej z opiniami ekspertów.
K_K02 – uznania istotnego znaczenia artefaktów, ekofaktów, źródeł pisanych,
ikonograficznych i etnograficznych oraz wynikających z archeologii doświadczalnej
związanych z garncarstwem jako elementów dziedzictwa kulturowego ludzkości.
K_K03 – oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych jakimi są naczynia
gliniane i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka, w tym poznawania dawnych
społeczności i ich kontekstu politycznego, gospodarczego i kulturowego.
K_K04 – krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych
związanych z garncarstwem i ma świadomość ich wieloaspektowej interpretacji
K_K05 – wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury
kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia
przeszłości człowieka, w tym historii kultury. Garncarstwo jest częścią kultury.
K_K06 – upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego, w tym historii
garncarstwa dawnych społeczeństw i podkreślania jej znaczenia dla zrozumienia
procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów
najdawniejszych do współczesności.
K_K07 – krzewienia wiedzy na temat odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa
kulturowego.
K_K08 – inicjowania współpracy ze społeczeństwem w zakresie prowadzonych prac
archeologicznych, w tym badań dawnych społeczeństw na podstawie ceramiki
naczyniowej.
K_K11 – propagowania problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością
naukową oraz przyjmowania odpowiedzialności za trafność podejmowania decyzji w
trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, które mogą być podstawą źródłową
historii garncarstwa.
K_K12 – uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych różnym
podłożem kulturowym w badaniach archeologicznych nad rozwojem garncarstwa.
K_K16 – jest gotów do rozwijania dorobku archeologii, w tym historii garncarstwa i jego
roli w badaniach przeszłości i podtrzymywania etosu zawodu archeologa.
Kryteria oceniania
Konwersatorium kończy się zaliczeniem na ocenę. Podstawą zaliczenia jest obecność na
zajęciach, wykonanie poprawnie co najmniej trzech zadań polegających na pracy
z materiałem i zdany sprawdzian końcowy.
Sprawdzian odbędzie się w formie pisemnej w trybie stacjonarnym.
Literatura
Cooper Emmanuel, A History of World Pottery, New York 1981.
Hołubowicz Włodzimierz, Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi, Toruń
1950.
Hunt Alice, The Oxford Handbook of Archaeological Ceramic Analysis, Oxford University
Press, 2016.
https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199681532.001.0001
Orton Clive, Hughes Michael, Pottery in Archaeology, London, 2014.(online)
https://doi.org/10.1017/CBO9780511920066
Rice Prudence M., Pottery Analysis, Second Edition, A Sourcebook, Chicago, 2015.
Podany spis literatury zostanie uzupełniony w trakcie ralizacji programu zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: