Archeologia stanowisk i szlaków wysokogórskich 2800-DC-GOR
Badania archeologiczne o charakterze wysokogórskim
posiadają swoją specyfikę, podobnie jak inne działania o
charakterze eksploracyjnym w trudnych warunkach.
Mieści się w tym oczywiście aspekt związany z metodyką i
logistyką badań. Z podobnymi warunkami musieli się
zmierzyć dawni budowniczowie, mieszkańcy i użytkownicy
zlokalizowanej wysoko w górach infrastruktury (oczywiście
zakres podobieństwa należy rozpatrywać biorąc pod
2
uwagę dynamikę zmian klimatycznych i środowiskowych).
Dlatego zajęcia są zaplanowane jako dwie przenikające
się grupy zagadnień. Z jednej strony problematyka
metodologii pracy badawczej, z drugiej to prezentacja
powstawania, rozwoju i funkcjonowania stanowisk oraz
szlaków wysokogórskich. Zależnie od uwarunkowań
kulturowych i możliwości technicznych, mamy do
czynienia ze zróżnicowaną eksploracją i adaptacją dla
różnych obszarów wysokogórskich. Z tego powodu na
zajęciach zostaną zaprezentowane przykłady z różnych
części świata. Będą to przede wszystkim zagadnienia z
terenów wysokogórskich obu Ameryk, a także wybrane
przykłady z Azji i Europy. Jednak uwaga będzie się
koncentrowała głównie na obszarze Ameryki Południowej.
W tym przede wszystkim na omówieniu fenomenu
andyjskiej sieci dróg nazywanej obecnie „Qhapac Ñan”
(czyli „królewska droga”, nazwa ta pochodzi od inkaskiej
sieci drogowej rozciągającej się od środkowego Chile na
południu po Ekwador na północy). Poruszona zostanie
problematyka wysokogórskich stanowisk
archeologicznych. W tym tych zlokalizowanych przy
wertykalnych szlakach prowadzących na najwyższe
szczyty górskie, a które są często związane ze
składanymi w najwyższych partiach gór ofiarami ludzkimi.
Szczegółowe przedstawienie znalezisk ofiar składanych w
ramach wspomnianych ceremonii „Qhapac Hucha”,
zostanie zestawione z przykładami znalezisk szczątków
ludzkich z innych wysokogórskich obszarów.
To pozwoli pokazać i przeanalizować różne mechanizmy
związane z kształtowaniem się szlaków, osadnictwa na
obszarach wysokogórskich oraz interakcji ludzi z często
odległych regionów oddzielonych od siebie barierą gór.
Zajęcia składają się z dwóch przenikających się bloków.
Pierwszy dotyczy tematyki związanej ze specyfiką
prowadzenia badań w trudnym obszarze wysokogórskim.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student posiada wiedzę o stanie badań nad
kształtowaniem się systemów szlaków i stanowisk
wysokogórskich. Rozumie współczesne problemy
badawcze związane z tym zagadnieniem. Ma ogólną
wiedzę w zakresie geografii i historii szlaków i stanowisk
3
wysokogórskich, procesów kulturowych i społecznych na
przestrzeni dziejów.
Wiedza:
- ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii
wysokogórskiej w systemie nauk oraz jej specyfice
przedmiotowej i metodologicznej (K_W01);
- zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w
archeologii obszarów wysokogórskich (K_W02);
- ma rozszerzoną wiedzę w zakresie opisu, analizy i
interpretacji źródeł archeologicznych (K_W03);
- ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę
obejmującą kluczowe zagadnienia archeologii,
obejmującą terminologię, teorie i metodologię (K_W04);
- ma szczegółową, specjalistyczną wiedzę o wybranych
społecznościach pradziejowych, starożytnych i
średniowiecznych, obejmującą terminologię, teorie i
metodologię z zakresu archeologii wysokogórskiej ze
szczególnym naciskiem na obszar andyjski(K_W06);
- ma szczegółową wiedzę o najważniejszych
osiągnięciach i głównych kierunkach rozwoju archeologii
wysokogórskiej (K_W11);
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy oraz
interpretacji problemów badawczych z zakresu
archeologii, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół
badawczych (K_W12);
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy i
interpretacji informacji zawartych w publikacjach
naukowych (K_W13);
Umiejętności:
- potrafi formułować problemy badawcze, kreować
oryginalne koncepcje, formułować i testować hipotezy w
zakresie archeologii (K_U04);
- potrafi samodzielnie formułować wnioski, argumentować
i tworzyć syntetyczne podsumowania z uwzględnieniem
różnych poglądów w oparciu o zagadnienia omawianego
obszaru(K_U05);
- potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne
4
rodzaje artefaktów i ekofaktów, łącznie z uwzględnieniem
ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć
badawczych w celu określenia ich znaczenia i
oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym (K_U06);
- potrafi wykrywać złożone zależności między artefaktami i
ekofaktami a dawnymi procesami kulturowymi (K_U07);
- posiada umiejętność prowadzenia polemiki naukowej
(K_U08);
- potrafi dokonać doboru metody prezentacji wyników
swoich badań, wykorzystując także zaawansowane
metody informacyjno-komunikacyjne (K_U09);
- potrafi prezentować wyniki badań w formie pisemnej,
posługując się specjalistycznym językiem naukowym i
właściwą dla archeologii terminologią uwzględniając
specyfikę omawianego obszaru(K_U11);
- potrafi prezentować wyniki badań w formie wystąpień
ustnych, posługując się specjalistycznym językiem
naukowym i właściwą dla archeologii terminologią
(K_U12);
- potrafi prawidłowo określać priorytety służące realizacji
własnego lub zleconego zadania badawczego (K_U19);
Kompetencje społeczne:
- jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie
wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności
konfrontowania jej z opiniami ekspertów (K_K01);
- jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów i
źródeł pisanych jako elementów dziedzictwa kulturowego
związanego z górami(K_K02);
- jest gotów do oceny niepowtarzalnej wartości źródeł
archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości
człowieka w górach wysokich(K_K03);
- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł
archeologicznych i historycznych i ma świadomość
wieloaspektowości interpretacji (K_K04);
- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie
wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma
świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł
5
dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05);
- jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat
dziedzictwa kulturowego i podkreślania jego znaczenia dla
zrozumienia procesu przemian gospodarczych,
społecznych i kulturowych, od czasów najdawniejszych do
współczesności (K_K06);
- jest gotów do krzewienia wiedzy na temat
odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa
kulturowego (K_K07);
- jest gotów do uznania i poszanowania różnych punktów
widzenia determinowanych różnym podłożem kulturowym
(K_K12);
- jest gotów do uznania konieczności uczenia się przez
całe życie oraz doskonalenia swoich umiejętności
merytorycznych i praktycznych w zakresie archeologii
(K_K13);
- jest gotów do rozwijania dorobku archeologii i
podtrzymywania etosu zawodu archeologa (K_K16)
Kryteria oceniania
Ocena będzie składową na podstawie:
Wystąpień w trakcie zajęć (30%): oceniany będzie aktywny udział w
dyskusji i umiejętność formułowania wniosków na podstawie zadanej
literatury przedmiotu.
Egzamin końcowy (70%): w jego skład wchodzić będą pytania
otwarte i zamknięte sprawdzające wiedzę z zakresu informacji
omówionych w trakcie zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: